BÀI 5. TIẾNG CƯỜI TRÊN SÂN KHẤU

VĂN BẢN. MÀN DIỄU HÀNH – TRÌNH DIỆN QUAN THANH TRA

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Giả định có đoàn đánh giá “Vì một môi trường xanh - sạch - đẹp quanh ta" đến lớp bạn, phản ứng tự nhiên của bạn là gì?

Soạn rút gọn: 

Phản ứng tự nhiên của tôi là hào hứng, thích thú, hoan nghênh, chào đón.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Chú ý lời đối thoại bộc lộ tính cách của từng nhân vật.

Soạn rút gọn: 

Các nhân vật sẽ có những lời đối thoại bộc lộ tính cách của mình.

Câu hỏi: Ở những lớp kịch tiếp theo (trước khi biết mình bị nhầm là quan thanh tra), Khle-xta-kop sẽ cư xử như thế nào?

Soạn rút gọn: 

Hắn ta sẽ rón rén và cẩn trọng hơn khi nói chuyện với mọi người.

Câu hỏi: Lời nói riêng bộc lộ nét tính cách gì của từng nhân vật?

Soạn rút gọn: 

Chánh án: lo sợ mình bị vạch trần

Khle-xta-kốp: e chừng, đặt câu hỏi thăm dò biểu hiện đối phương.

Câu hỏi: Chú ý thái độ của Khle-xta-kốp với viên kiểm học có sự thay đổi so với hai vị khách trước.

Soạn rút gọn: 

Khle-xta-kốp tự coi mình là bề trên, lúc đầu còn lịch sự, khách sáo, về sau suồng sã, còn hỏi “vay tiền”.

Câu hỏi: “Hối lộ" là gì? Khle-xta-kốp có coi số tiền y nhận được là “nhận hối lộ" không?

Soạn rút gọn: 

Hối lộ, hay còn gọi là mãi lộ, đút lót, là hành vi đưa tiền, vật phẩm có giá trị, lợi ích vật chất hoặc tinh thần, hoặc bất kỳ thứ gì khiến người nhận cảm thấy hài lòng. 

Khle-xta-kốp có coi số tiền y nhận được là “nhận hối lộ" bởi hắn nhận tiền và trao đổi lợi ích, hứa sẽ giúp đỡ họ miễn là họ đưa tiền cho hắn.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra. Từ đó xác định tình huống kịch và cho biết đó có phải là tình huống đặc trưng của hài kịch không? Vì sao?

Soạn rút gọn:

Sự kiện 1: Khle-xta-kốp là công chức nhỏ thua bạc nhẵn túi đi ngang qua thành phố nhưng bị nhận nhầm là quan thanh tra

Sự kiện 2: Quan chức địa phương đón hắn lưu trú tại nhà thị trưởng và thi nhau nịnh hót, hối lộ y và nói xấu nhau

Sự kiện 3: Sau khi ăn uống no say, khoe khoang khoác lác, ve vãn vợ và con gái thị trưởng, nhận một số tiền lớn, Khle-xta-kốp rời thành phố

=> Tình huống kịch trong đoạn trích này chính là sự hiểu lầm và những nỗ lực hài hước của các nhân vật để che đậy sự thật. Đây là tình huống đặc trưng của hài kịch, nơi mà sự hiểu lầm và sự nguy hiểm của việc bị phát hiện tạo ra tình huống trớ trêu và tiếng cười. 

Câu 2: Hình thức độc thoại (nói riêng) được xem là thủ pháp tự lật tẩy bản chất của nhân vật. Dựa vào bảng sau, hãy nêu thêm một số ví dụ (làm vào vở):

Soạn rút gọn: 

Câu 3: Xác định xung đột kịch trong văn bản và phân tích ý nghĩa của nó.

Soạn rút gọn:

Xung đột kịch trong văn bản “Màn diễu hành - Trình diện quan thanh tra” của N.Gô-gôn chủ yếu nằm ở sự hiểu lầm hài hước giữa các nhân vật. Cụ thể, các quan chức thị trấn nhầm lẫn Khle-xta-kốp, một người khách lưu trú tại nhà trọ, là quan thanh tra đến từ thủ đô. Họ nhanh chóng cố gắng hối lộ và làm mọi cách để lấy lòng anh ta, không biết rằng anh ta chỉ là một kẻ lừa đảo.

Ý nghĩa của xung đột này là phản ánh sự tham nhũng và sự sợ hãi của quan chức trước quyền lực. Nó cũng cho thấy sự ngu dốt và lòng tham của con người có thể dẫn đến những hành động ngớ ngẩn và hài hước.

Câu 4: Nêu một số thủ pháp trào phúng của Gô-gôn trong đoạn trích Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra.

Soạn rút gọn:

Dưới đây là một số thủ pháp trào phúng tiêu biểu:

1. Sự cường điệu: Gô-gôn cường điệu hóa các hành động và phản ứng của nhân vật để làm nổi bật sự ngớ ngẩn và tham nhũng của họ.

2. Sự đảo ngược tình huống: Thông qua việc đảo ngược tình huống, như việc Khlestakov, một kẻ lừa đảo, được nhầm lẫn là quan thanh tra, Gô-gôn tạo ra sự hài hước nhưng cũng chua chát khi khán giả nhận ra sự thật.

3. Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai: Các đối thoại trong vở kịch thường chứa đựng những lời lẽ mỉa mai, phản ánh sự châm biếm đối với sự tham nhũng và giả tạo trong xã hội.

4. Nhân vật tiêu biểu: Những nhân vật trong vở kịch đại diện cho các tầng lớp khác nhau trong xã hội, và thông qua họ, Gô-gôn trào phúng những thói hư tật xấu một cách sâu cay.

Câu 5: Vở kịch Quan thanh tra vang lên tiếng cười sảng khoái vui nhộn nhưng cũng chứa dư vị buồn bã chua chát, cảnh báo sự trừng phạt, khiến người ta suy ngẫm và ăn năn. Bạn hãy chỉ ra điều đó.

Soạn rút gọn:

Vở kịch cảnh báo về sự trừng phạt đối với những hành vi sai trái và khiến người xem suy ngẫm, ăn năn về những vấn đề đạo đức và xã hội. Thông qua việc sử dụng thủ pháp trào phúng, Gô-gôn không chỉ giải trí mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự cần thiết của sự chân thực và liêm khiết.

Câu 6: Những tệ nạn xã hội, thói hư tật xấu nào bị Gô-gôn phê phán trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra? Trong số đó, hiện tượng nào vẫn phổ biến trong xã hội ngày nay?

Soạn rút gọn:

Trong văn bản “Màn diễu hành - Trình diện quan thanh tra”, Gô-gôn đã phê phán mạnh mẽ những tệ nạn xã hội và thói hư tật xấu như sự tham nhũng, lòng tham không đáy, sự giả tạo và sự sợ hãi trước quyền lực. Những hiện tượng này không chỉ phản ánh thực trạng xã hội thời bấy giờ mà còn là những vấn đề vẫn còn phổ biến trong xã hội ngày nay, khi mà lòng tham và quyền lực vẫn thường xuyên làm mờ đi lý trí và đạo đức của con người.

Câu 7: Theo bạn, có thể thay nhan đề Quan thanh tra bằng nhan đề Quan thanh tra giả được không? Vì sao trong mỗi con người chúng ta cần có một “quan thanh tra thật"?

Soạn rút gọn:

Không nên thay nhan đề Quan thanh tra bằng nhan đề Quan thanh tra giả vì nó sẽ làm mất đi ý nghĩa sâu sắc mà Gô-gôn muốn truyền tải. Nhan đề “Quan thanh tra” không chỉ ám chỉ đến nhân vật Khle-xta-kốp mà còn hàm ý rằng mỗi người trong xã hội đều cần phải tự làm “quan thanh tra” cho chính mình, tự kiểm soát và đánh giá hành vi của bản thân để không sa vào tham nhũng và suy đồi.

Mỗi con người cần có một “quan thanh tra thật” trong tâm hồn để tự giác tu dưỡng, tự kiểm soát hành vi và suy nghĩ của mình, nhằm hướng tới sự liêm khiết và chân thực.

Bài tập sáng tạo: Hãy chọn một lớp kịch trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra để vào vai (một/ các) nhân vật và biểu đạt theo cảm nhận của mình.

Soạn rút gọn:

Tôi sẽ chọn lớp kịch nơi Khle-xta-kốp, nhân vật chính, được các quan chức thị trấn nhầm lẫn là quan thanh tra.

Tôi tình cờ bước vào thị trấn nhỏ, không may bị nhận nhầm thành quan thanh tra. Họ nịnh bợ, hối lộ, tôi chỉ cười khẩy, chơi theo trò của số phận. Tôi nhìn họ, những kẻ quyền quý, lòng đầy tham vọng và sợ hãi, sẵn sàng bán đứng lương tâm chỉ để giữ gìn chút danh vọng hão. Và tôi sẽ chơi theo trò chơi này, xem họ sẽ đi đến đâu. Nhưng trong lòng tôi, có một nỗi buồn sâu thẳm về xã hội này, nơi mà sự thật và giả dối chỉ cách nhau bởi một bức màn mỏng manh. Tôi, Khle-xta-kốp, không phải là người hùng, cũng chẳng phải kẻ ác, chỉ là một gương mặt phản chiếu, cho thấy xã hội này đã hư hỏng đến mức nào.