BÀI 6. TRONG THẾ GIỚI CỦA GIẤC MƠ

VĂN BẢN. ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA

I. TRƯỚC KHI ĐỌC   

Câu 1: Hãy tìm hiểu thông tin về nhà thơ Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha trước khi đọc văn bản này.

Soạn rút gọn:

• Lor ca là một nhà thơ nổi tiếng, ông không chỉ là một người con của đất nước Tây Ban Nha, ông còn là tiếng nói, là niềm vui nỗi buồn của đất nước mình. Những vần thơ tài hoa của ông mang đậm chất dân gian. Cũng nhờ tiếng thơ của ông, đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài lịch sử với những sắc màu độc đáo nồng nhiệt. Nhưng vẫn phảng phất đâu đó những nỗi buồn.

• Tây Ban Nha là một đất nước nằm trong liên minh châu Âu với nhiều nét văn hóa đặc trưng:

+ Tiếng Tây Ban Nha là tiếng nói được 21 quốc gia sử dụng như tiếng mẹ đẻ.

+ Là đất nước có nhiều lễ hội

+ Khí hậu chia thành 3 vùng riêng biệt

+ Một trong những hình ảnh mang đậm bản sắc của Tây Ban Nha chính là hình ảnh áo choàng đỏ.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Bạn hình dung như thế nào về hình ảnh “tiếng đàn bọt nước”?

Soạn rút gọn:

Hình ảnh “tiếng đàn bọt nước” là hình ảnh mang tính biểu tượng, gợi sự sáng tạo, mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận.

Câu hỏi: Tìm những hình ảnh thể hiện sự chuyển đổi cảm giác trong khổ thơ thứ 3.

Soạn rút gọn:

Những hình ảnh thể hiện sự chuyển đổi cảm giác trong khổ thơ thứ ba:

- “tiếng ghi ta nâu”: biểu tượng cho tình yêu dành cho những mảnh đất, con đường Tây Ban Nha.
- “tiếng ghi ta lá xanh”: biểu trưng cho tình yêu cuộc sống mãnh liệt
- “tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan”: Lor - ca bị sát hại, nghệ thuật cũng dang dở
- “tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy”: số phận bi kịch của Lor - ca.

Câu hỏi: Tìm những hình ảnh khác xa nhau, thông thường khó liên kết với nhau, được đặt kế cận trong hai khổ thơ 5 và 6.

Soạn rút gọn:

Những hình ảnh khác xa nhau, thông thường khó liên kết với nhau, được đặt kế cận  trong hai khổ thơ 5 và 6:

- “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”: vừa gợi sức sống mãnh liệt, hoang dại, sức lan tỏa không gì ngăn cản được, vừa là chứng nhân, vừa là một tri âm với người lãng tử trong khúc du ca.

- “giọt nước mắt vầng trăng/ long lanh trong đáy giếng”. Hai hình ảnh tương phản “vầng trăng” - “đáy giếng” này gợi hai thế giới hoàn toàn cách biệt, xa lạ và không thể nào tìm mối liên hệ.
- “Đường chỉ tay đã đứt” là sự chấm dứt cuộc sống vật chất, “dòng sông rộng vô cùng” là cuộc đời vô hạn vẫn tiếp tục chảy trôi. Tương quan ấy đã gợi một cảm giác bi quan: có lẽ sự tồn tại hữu hạn, mong manh của một đời người ngắn ngủi đứt gãy nửa chừng sẽ bị dìm cho chìm nghỉm dưới đáy sông, sẽ trở nên vô nghĩa trước cái vô cùng của sóng nước.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Bài thơ này có gì khác thường về hình thức (dấu câu, độ dài ngắn của khổ thơ/dòng thơ,…)? Xác định thể loại, bố cục bài thơ và mạch cảm xúc của tác giả.

Soạn rút gọn:

- Hình thức thơ có sự phá cách, mới mẻ; số từ, câu trong mỗi đoạn không đều nhau, có độ dài ngắn khác nhau, tuy nhiên vẫn tạo sự liên kết nhất quán trong tác phẩm.

- Bài thơ thuộc thể thơ tự do. 

- Bố cục: 3 phần
+ Phần 1 (6 dòng thơ đầu): Lor-ca một nghệ sĩ tự do và cô đơn, một nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha
+ Phần 2 (12 câu tiếp theo): Một cái chết đầy oan khuất gây ra bởi thế lực tàn ác
+ Phần 3 (còn lại): Niềm xót thương Lor-ca những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.

- Mạch cảm xúc thiết lập trên dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết bi thảm của Lo-car qua hàng loạt các hình ảnh biểu tượng.

Câu 2: Tác giả Thanh Thảo đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh nào để gợi tả hình tượng nhà thơ Lor-ca trong hai khổ thơ đầu. Những từ ngữ, hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?

Soạn rút gọn:

Những từ ngữ, hình ảnh gợi tả hình tượng nhà thơ Lor-ca trong hai khổ thơ đầu: “Tiếng đàn bọt nước”, “Áo choàng đỏ gắt”, “Lang thang”, “miền đơn độc”, “yên ngựa mỏi mòn”, “vầng trăng chếnh choáng”,... “Li la li la li la”.

• Những từ ngữ, hình ảnh đã làm toát lên vẻ đẹp của Lor-ca với một niềm khao khát, say mê trong cuộc hành trình canh tân nghệ thuật.

Câu 3: Tìm một số biểu tượng được sử dụng trong bài thơ. Lí giải ý nghĩa của những biểu tượng đó.

Soạn rút gọn:

Một số biểu tượng được sử dụng trong bài thơ:

- Tiếng đàn ghi ta: Biểu tượng cho người nghệ sĩ Lorca và nghệ thuật của ông.

- Bầu trời cô gái ấy: Biểu tượng cho đất nước Tây Ban Nha.

- Máu chảy: Biểu tượng cho sự hy sinh của Lorca.

- Cỏ mọc hoang: Biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của nghệ thuật Lorca.

- Giọt nước mắt vầng trăng: Biểu tượng cho sự thương tiếc, đau buồn.

- Long lanh đáy giếng: Biểu tượng cho sự bất tử của nghệ thuật Lorca.

Câu 4: Việc lặp lại âm thanh tiếng đàn “li-la li-la li-la” có tác dụng gì?

Soạn rút gọn:

Tác giả sử dụng nghệ thuật điệp từ, láy âm để lặp lại âm thanh tiếng đàn nhằm nhấn mạnh, bộc lộ cảm xúc và gợi ra những trường liên tưởng khác nhau – âm thanh đó cũng chính là tiếng lòng, là tâm hồn, cuộc đời của Lor-ca.

Câu 5: Nhạc điệu của khổ thơ thứ hai, thứ ba có gì đặc biệt và được tạo nên từ những yếu tố nào?

Soạn rút gọn:

Nhạc điệu ở hai khổ thơ có phần nhanh, mạnh, gấp gáp. Chúng được tạo lên từ những âm thanh, hình ảnh “nâu”, “tròn”, “vỡ tan” và bằng những hình ảnh thoạt nhìn không có mối liên hệ gì với nhau “bọt nước”, “bầu trời cô gái ấy”, “lá xanh biết mấy”, “bọt nước vỡ tan”, “ròng ròng máu chảy”, “cỏ mọc hoang”.

Câu 6: Nêu cảm nhận của bạn về hình tượng nhà thơ Lor-ca được thể hiện trong bài thơ.

Soạn rút gọn:

Nhà thơ Lor-ca hiện lên với một vẻ đẹp của người nghệ sĩ tài ba, luôn khao khát được cống hiến tài năng, sức lực để mở ra một con đường mới, hướng đến tự do, ước mong mãnh liệt về cách tân nghệ thuật.

Hình tượng người anh hùng Lorca được thể hiện ngay trong đầu tác phẩm. Hình ảnh đó mang lại cho người đọc những cái nhìn sâu sắc về người nghệ sĩ, hình ảnh của những con người đơn độc, buồn tẻ, vẫn đang vô định trong cuộc sống.

Hình ảnh của chiếc ghi ta nâu, hình ảnh tiếng ghi ta vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng, cũng đều thể hiện một số phận hẩm hiu, bất hạnh của người thi sĩ. Hình ảnh đó khắc họa hình tượng Lorca, một người nghệ sĩ tài hoa, nhưng bạc mệnh, cuộc đời thật ngắn ngủi, cái chết đang cận kề. Tuy nhiên, sâu thẳm bên trong tâm hồn người nghệ sĩ ấy chính là một khát khao, lí tưởng mãnh liệt về nghệ thuật, về cái đẹp. Lor-ca hiện lên là một người chiến sĩ, người nghệ sĩ đấu tranh không ngừng nghỉ cho những khát vọng chân chính và cao cả: cách tân nền nghệ thuật già nua, đấu tranh chống lại chế độ độc tài thân phát xít đã quá phản động.

Câu 7: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?

Soạn rút gọn:

Cảm hứng chủ đạo: Ngợi ca, thương xót trước sự tài hoa nhưng bạc mệnh của nhà thơ Lor-ca.

Câu 8: Xác định chủ đề, tư tưởng và thông điệp của bài thơ. Chủ đề, tư tưởng và thông điệp đó được thể hiện thông qua những biện pháp tu từ nào? 

Soạn rút gọn:

• Chủ đề, tư tưởng: Thể hiện khao khát, ước nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật và cống hiến vì nghệ thuật.

• Thông điệp: Trên con đường đấu tranh cho tự do và khởi sinh cái mới, ta sẽ phải đối mặt với những khó khăn, sự cô đơn, nhưng không được bỏ cuộc bởi khi vượt qua những thử thách đó sẽ tìm thấy được sự tự do và tương lai tươi sáng.

=> Được thể hiện thông qua các biện pháp tu từ: Điệp, nhân hóa, ẩn dụ, so sánh, láy âm,…