BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI

ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI. DÒNG MÊ KÔNG “GIẬN DỮ”

I. HƯỚNG DẪN ĐỌC   

Câu 1: Xác định kiểu bố cục của văn bản. Nhận xét mức độ phù hợp giữa nhan đề với nội dung của văn bản. Đề xuất một nhan đề khác cho văn bản và lí giải cơ sở đề xuất của bạn. 

Soạn rút gọn:

• Nội dung văn bản phù hợp với nhan đề và bố cục của văn bản, thể hiện một cách chi tiết hóa nội dung được gợi ra từ nhan đề.

Câu 2: Những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại hay không? Hãy lí giải. 

Soạn rút gọn:

• Những thông tin, dữ liệu nêu ra trong văn bản hiện nay vẫn còn ý nghĩa thời sự. Bởi trong thời đại ngày nay, việc chạy theo lợi ích riêng và chạy theo đồng tiền mà không quan tâm đến thiên nhiên, không quan tâm đến hậu quả từ những hành động gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thiên nhiên mà con người để lại. 

Câu 3: Xác định thông tin cơ bản và thông tin chỉ tiết của phần văn bản Sông đói “ngoạm bờ”. Phân tích vai trò của các thông tin chỉ tiết trong phân văn bản trên. 

Soạn rút gọn:

• Thông tin cơ bản: Xây dựng hàng loạt đập thủy điện ở Trung Quốc - thượng nguồn Mê Kông dẫn đến thiếu phù sa.

• Thông tin chi tiết: 

+ Hàng loạt đập thủy điện ở Trung Quốc - thượng nguồn Mê Kông đi vào hoạt động => lượng phù sa mịn tại hạ nguồn giảm khoảng 50% - từ 160 triệu tấn mỗi năm (1992) còn 85 triệu tấn (2014). Dự báo sau khi 11 đập thủy điện ở hạ lưu hoàn tất, sẽ giảm thêm từ 85 còn 42 triệu tấn. Đến năm 2040, chỉ còn 4,5 triệu trầm tích đổ về Đồng bằng sông Cửu Long.

+ Hệ quả: 

• Tỉ lệ xói - bồi ngày càng chênh lệch ở hầu hết các địa phương. 

• Sạt lở nhiều ở các tỉnh dọc sông Tiền.

• Cả dòng sông và con người đều trong cơn “khát” cát.

+ Nghiên cứu của SIWRR từ 2012 kết luận: Nếu không có khai thác cát, diễn biến xói bồi sẽ rất ít.

+ Năm 2022, kết luận được chỉ ra rằng: Hơn 80% nguyên nhân là do tác động của con người khi nạo vét lòng dẫn và khai thác cát quá mức. 

• Những thông tin được đưa ra giúp chúng ta hiểu một cách rõ ràng về những hành động của con người đang tác động trực tiếp, khai thác quá mức đến độ báo động gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng, đáng quan tâm.

Câu 4: Nhận xét hiệu quả sử dụng của những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản: “Khi “vết thương” ở bờ sông vừa tạm lành, các cơ quan chuyên môn lại phát hiện mối nguy mới nhiều khả năng sẽ phúc tạp hơn cho cù lao An Bình ... như chặt phá rừng, xây dựng đập hay khai thác cát, đều sẽ phải “trả giá”.

Soạn rút gọn:

Việc tác giả sử dụng những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản trên nhằm thể hiện một cách chi tiết, gợi hình, giúp cho người đọc dễ dàng hình dung được tình trạng của các con sông khi bị con người tác động xấu một cách mạnh mẽ. 

Câu 5: Nếu văn bản không sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quá biểu đạt của thông tin sẽ như thế nào? 

Soạn rút gọn:

Nếu văn bản thiếu đi phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quả biểu đạt thông tin sẽ giảm, không tạo ấn tượng mạnh và khiến người đọc khó hình dung hơn nội dung văn bản truyền tải. 

Câu 6: Xác định để tài của văn bản. Đề tài ấy có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay?

Soạn rút gọn:

• Đề tài: Sự tác động và khai thác quá mức của con người đối với dòng sông Mê Kông dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

• Đề tài này có ý nghĩa quan trọng, mang yếu tố sống còn trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay.

Câu 7: Bạn đánh giá như thế nào về quan điểm: “Mọi tác động qua lại giữa con người và dòng sông đều mang tính nhân quả, có tầm ảnh hướng liên khu vực”.

Soạn rút gọn:

“Mọi tác động qua lại giữa con người và dòng sông đều mang tính nhân quả, có tầm ảnh hưởng liên khu vực”. Đây là một quan điểm đúng đắn. Con người và tự nhiên cần được chung sống hòa hợp, có sự tác động qua lại một cách hợp lí, không làm ảnh hưởng lẫn nhau.