BÀI 7: HAI QUAN NIỀM VỀ GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI

(trích Số đỏ)

I. TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu hỏi: Dưới đây là hình ảnh một góc phố Hà Nội thời Pháp thuộc. Hãy quan sát và nêu nhận xét của bạn về trang phục, xe cộ và nhà cửa trong hình.

Soạn rút gọn:

Hình ảnh trên cho ta thấy những nét đặc trưng chỉ có ở nước ta thời Pháp thuộc. Việt Nam  đầu thế kỉ XX vừa mang nét đẹp truyền thống, lại có nét hiện đại do văn hóa phương Tây du nhập: 

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Chú ý sự khác biệt giữa cách ông chủ và bà chủ giao việc cho Xuân

Soạn rút gọn:

- Ông chủ: Nhiệm vụ mang ý nghĩa lớn lao, cao cả là cải cách cả một xã hội.

- Bà chủ: Nhiệm vụ mang ý nghĩa giản đơn hơn, chỉ là quét dọn lại cửa tiệm.

Câu 2: Đặt tác phẩm vào bối cảnh văn hóa Việt Nam ở thập kỉ 30 của thế kỉ XX, bạn nhận xét như thế nào về những mẫu trang phục của tiệm may Âu hóa và cách đặt tên cho những bộ trang phục đó?

Soạn rút gọn:

Đặt tác phẩm vào bối cảnh văn hóa Việt Nam ở thập kỉ 30 của thế kỉ XX, những mẫu trang phục của tiệm may Âu hóa và cách đặt tên cho những bộ trang phục đó thể hiện sự táo bạo và đi ngược quan niệm truyền thống về cái đẹp. 

Câu 3: Theo bạn, với cách “học” như vậy, liệu Xuân Tóc Đỏ có thể hoàn thành tốt công việc bán hàng cho tiệm may Âu hóa như ông bà chủ đã giao phó không?

Soạn rút gọn:

Theo em, với cách “học” như vậy, liệu Xuân Tóc Đỏ không thể hoàn thành tốt công việc bán hàng cho tiệm may Âu hóa như ông bà chủ đã giao phó.

Câu 4: So sánh trang phục của bà Typn với những bộ trang phục trong tiệm may Âu hóa. 

Soạn rút gọn:

Trang phục của bà Typn vẫn mang đậm nét truyền thống của phụ nữ Việt Nam xưa, giản dị, mộc mạc nhưng vẫn thanh lịch. Nó khác xa những bộ trang phục cắt xẻ táo bạo mà Xuân Tóc Đỏ cho là lố lăng trong cửa hàng. 

Câu 5: So sánh ngôn ngữ của ông Typn lúc này với ngôn ngữ khi ông nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ ở đầu đoạn trích.

Soạn rút gọn:

Ngôn ngữ của ông Typn lúc này khác xa với ngôn ngữ khi ông nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ ở đầu đoạn trích. Nếu ở đầu đoạn trích, ông sử dụng rất nhiều từ tiếng ngoài thì lúc này, ông sử dụng toàn tiếng mẹ đẻ. 

III. SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Đoạn đối thoại giữa Xuân Tóc Đỏ với ông bà Văn Minh, ông Typn về công việc trong tiệm may diễn ra vào lúc nào và có vai trò gì đối với câu chuyện được kể trong văn bản?

Soạn rút gọn:

Đoạn đối thoại giữ Xuân Tóc Đỏ với ông bà Văn Minh, ông Typn về công việc trong tiệm may diễn ra vào buổi trưa, khi ông bà Văn Minh, ông Typn chuẩn bị đi ăn trưa.

Vai trò: Đoạn trò chuyện mở đầu cho câu chuyện, dẫn dắt đến những câu chuyện khôi hài phía sau. 

Câu 2: Trước khi đến tiệm may Âu hóa làm việc, Xuân chỉ mới trải qua các công việc như bán báo dạo, bán thuốc lậu, nhặt bóng ở sân quần vợt,… chứ chưa từng bán hàng thời trang. Trong văn bản trên, “thế mạnh’ nào của Xuân đã khiến cho nhân vật chiếm được lòng tin của vợ ông Typn? Chi tiết, từ ngữ nào thể hiện “thế mạnh” đó của Xuân?

Soạn rút gọn:

Trong văn bản trên, “thế mạnh’” trong khả năng ăn nói của Xuân đã khiến cho hắn chiếm được lòng tin của vợ ông Typn. Điều đó được thể hiện qua các chi tiết đoạn hội thoại giữa bà Typn với Xuân

Câu 3: Công việc ở tiệm may Âu hoá có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc tiến thân, của Xuân sau này? Chi tiết nào giúp bạn nhận ra ý nghĩa đó?

Soạn rút gọn:

Công việc ở tiệm may Âu hóa có ý nghĩa quan trọng đối với công cuộc tiến thân, của Xuân sau này. Bởi lẽ, khi vào làm việc ở đây, hắn được tiếp xúc với nhiều kiểu người khác nhau, học được cách ăn nói sao cho khéo léo, phù hợp, được rèn luyện kỹ năng nói chuyện để lôi kéo người đó nghe theo hoặc làm theo gợi ý của hắn. Em đã nhận ra điều này qua rất nhiều chi tiết, ví dụ như chi tiết:

- Ông Typn dạy Xuân cách nhận diện và gọi tên trang phục, cách nói chuyện với khách hàng. 

- Cuộc đối thoại của Xuân với vợ ông Typn. 

Câu 4: Liệt kê vào bảng sau các hành động, lời nói của ông Typn; từ đó nêu nhận xét về tính cách cũng như quan niệm của nhân vật này đối với việc “cải cách trang phục” nói riêng và “cải cách xã hội” nói chung (làm vào vở):

Soạn rút gọn:

=> Nhận xét: Qua những chi tiết trên, ta có thế thấy, ông Typn là một kẻ đầy mâu thuẫn. Trong suy nghĩ của ông ta, gia đình và xã hội là hai khái niệm khác nhau, ông ta có thể Âu hóa, cải cách với xã hội, nhưng trong gia đình ông ta thì không. Đó chính là sự xung đột giữa đổi mới và bảo thủ, giữa các xu hướng hiện đại hóa và gìn giữ truyền thống.

Câu 5: Nêu chủ đề của văn bản. Những hành động, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên có ý nghĩa như thế nào đối với việc thể hiện chủ đề đó?

Soạn rút gọn:

- Chủ đề văn bản: Mâu thuẫn giữa đổi mới và bảo thủ trong gia đình và xã hội. 

- Ý nghĩa đối với việc thể hiện chủ đề của những hành động, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên là: 

• Vợ chồng Văn Minh: Qua hành động và lời nói của hai người, ta có thể thấy, họ đại diện cho nhóm người theo đuổi sự đổi mới xã hội, sính ngoại; theo đuổi một cách bất chấp.

• Ông nhà báo: Qua hành động và lời nói của ông, có thể thấy, ông nhà báo là người đại diện cho nhóm người theo đuổi lối suy nghĩ cũ, bảo thủ, không đồng ý với đổi mới.

Câu 6: Theo bạn, “nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may” mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là gì? Qua văn bản này, tác giả thể hiện thái độ và thông điệp gì về công cuộc Âu hoá, phương Tây hoá ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của thế kỉ XX?

Soạn rút gọn:

Theo em, “nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may” mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là mâu thuẫn trong quan niệm canh tân trong gia đình và xã hội của ông cai thợ may.

Qua văn bản này, tác giả thể hiện thái độ lên án, phê phán đối với cái xấu xa kệch cỡm, cái lố bịch, ngốc nghếch, giả dối của công cuộc Âu hoá, phương Tây hoá ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của thế kỉ XX.

Câu 7: Nhận xét về ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong đoạn trích. So sánh với ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong một tác phẩm tự sự trung đại mà bạn đã học. 

Soạn rút gọn:

Câu 8: Theo bạn, (những) đặc điểm của phong cách hiện thực thể hiện như thế nào trong văn bản? Các thủ pháp trào phúng có vai trò như thế nào trong việc thể hiện (những) đặc điểm ấy?

Soạn rút gọn:

Đặc điểm của phong cách hiện thực thể hiện như thế nào trong văn bản là tái hiện chân thực hiện thực xã hội, có tính chân thật cao và thấm đượm tinh thần nhân đạo.

Vai trò của các thủ pháp trào phúng: dùng tiếng cười để xây dựng tư tưởng, tính cách cho nhân vật. Qua đó, bộc lộ tư tưởng phê phán cái xấu xa, lạc hậu, thoái hóa, rởm đời đang tồn tại trong xã hội lúc bấy giờ.