BÀI 5. TIẾNG CƯỜI TRÊN SÂN KHẤU

VĂN BẢN. MÀN DIỄU HÀNH – TRÌNH DIỆN QUAN THANH TRA

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Giả định có đoàn đánh giá “Vì một môi trường xanh - sạch - đẹp quanh ta" đến lớp bạn, phản ứng tự nhiên của bạn là gì?

Đáp án chuẩn:

Hào hứng, thích thú, hoan nghênh, chào đón.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Chú ý lời đối thoại bộc lộ tính cách của từng nhân vật.

Đáp án chuẩn:

Các nhân vật sẽ có những lời đối thoại bộc lộ tính cách của mình.

Câu hỏi: Ở những lớp kịch tiếp theo (trước khi biết mình bị nhầm là quan thanh tra), Khle-xta-kop sẽ cư xử như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Hắn ta sẽ rón rén và cẩn trọng hơn khi nói chuyện với mọi người.

Câu hỏi: Lời nói riêng bộc lộ nét tính cách gì của từng nhân vật?

Đáp án chuẩn:

Chánh án: lo sợ mình bị vạch trần.

Khle-xta-kốp: e chừng, đặt câu hỏi thăm dò biểu hiện đối phương.

Câu hỏi: Chú ý thái độ của Khle-xta-kốp với viên kiểm học có sự thay đổi so với hai vị khách trước.

Đáp án chuẩn:

Khle-xta-kốp tự coi mình là bề trên, lúc đầu còn lịch sự, khách sáo, về sau suồng sã, còn hỏi “vay tiền”.

Câu hỏi: “Hối lộ" là gì? Khle-xta-kốp có coi số tiền y nhận được là “nhận hối lộ" không?

Đáp án chuẩn:

Hối lộ là hành vi đưa tiền hoặc lợi ích để người nhận thực hiện hành vi trái pháp luật hoặc vi phạm đạo đức.

Khle-xta-kốp có coi số tiền y nhận được là “nhận hối lộ" bởi hắn nhận tiền và trao đổi lợi ích, hứa sẽ giúp đỡ họ miễn là họ đưa tiền cho hắn.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra. Từ đó xác định tình huống kịch và cho biết đó có phải là tình huống đặc trưng của hài kịch không? Vì sao?

Đáp án chuẩn: 

Sự kiện 1: Khle-xta-kốp là công chức nhỏ thua bạc nhẵn túi đi ngang qua thành phố nhưng bị nhận nhầm là quan thanh tra.

Sự kiện 2: Quan chức địa phương đón hắn lưu trú tại nhà thị trưởng và thi nhau nịnh hót, hối lộ y và nói xấu nhau.

Sự kiện 3: Sau khi ăn uống no say, khoe khoang khoác lác, ve vãn vợ và con gái thị trưởng, nhận một số tiền lớn, Khle-xta-kốp rời thành phố.

=> Tình huống kịch trong đoạn trích này chính là sự hiểu lầm và những nỗ lực hài hước của các nhân vật để che đậy sự thật. Đây là tình huống đặc trưng của hài kịch, nơi mà sự hiểu lầm và sự nguy hiểm của việc bị phát hiện tạo ra tình huống trớ trêu và tiếng cười. Sự kịch tính tăng lên khi mỗi nhân vật cố gắng vượt qua nhau trong việc làm hài lòng vị quan thanh tra giả mạo, mà không hề biết rằng họ đang bị lừa.

Câu 2: Hình thức độc thoại (nói riêng) được xem là thủ pháp tự lật tẩy bản chất của nhân vật. Dựa vào bảng sau, hãy nêu thêm một số ví dụ (làm vào vở):

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Xác định xung đột kịch trong văn bản và phân tích ý nghĩa của nó.

Đáp án chuẩn: 

Xung đột kịch trong văn bản “Màn diễu hành - Trình diện quan thanh tra” của N.Gô-gôn chủ yếu nằm ở sự hiểu lầm hài hước giữa các nhân vật. Cụ thể, các quan chức thị trấn nhầm lẫn Khle-xta-kốp, một người khách lưu trú tại nhà trọ, là quan thanh tra từ thủ đô. Họ nhanh chóng tìm cách hối lộ và làm mọi thứ để lấy lòng anh ta, không biết rằng anh ta chỉ là một kẻ lừa đảo.

Ý nghĩa của xung đột này là phản ánh sự tham nhũng và nỗi sợ hãi của các quan chức trước quyền lực. Nó cũng cho thấy sự ngu dốt và lòng tham của con người có thể dẫn đến những hành động ngớ ngẩn và hài hước. N.Gô-gôn sử dụng xung đột kịch này để chỉ trích gay gắt sự suy đồi đạo đức trong xã hội thông qua tiếng cười, đồng thời khám phá sâu sắc về bản chất con người và xã hội. Xung đột kịch không chỉ tạo ra sự giải trí mà còn khuyến khích người đọc suy ngẫm về những vấn đề xã hội sâu sắc hơn.

Câu 4: Nêu một số thủ pháp trào phúng của Gô-gôn trong đoạn trích Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra.

Đáp án chuẩn: 

Dưới đây là một số thủ pháp trào phúng tiêu biểu:

1. Sự cường điệu: Gô-gôn cường điệu hóa các hành động và phản ứng của nhân vật để làm nổi bật sự ngớ ngẩn và tham nhũng của họ. Ví dụ, các quan chức thị trấn vô cùng hoảng sợ và vội vã che giấu những hành vi sai trái của mình khi nghe tin có quan thanh tra đến.

2. Sự đảo ngược tình huống: Thông qua việc đảo ngược tình huống, như việc Khlestakov, một kẻ lừa đảo, được nhầm lẫn là quan thanh tra, Gô-gôn tạo ra sự hài hước nhưng cũng chua chát khi khán giả nhận ra sự thật.

3. Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai: Các đối thoại trong vở kịch thường chứa đựng những lời lẽ mỉa mai, phản ánh sự châm biếm đối với sự tham nhũng và giả tạo trong xã hội.

4. Nhân vật tiêu biểu: Những nhân vật trong vở kịch đại diện cho các tầng lớp khác nhau trong xã hội, và thông qua họ, Gô-gôn trào phúng những thói hư tật xấu một cách sâu cay.

Câu 5: Vở kịch Quan thanh tra vang lên tiếng cười sảng khoái vui nhộn nhưng cũng chứa dư vị buồn bã chua chát, cảnh báo sự trừng phạt, khiến người ta suy ngẫm và ăn năn. Bạn hãy chỉ ra điều đó.

Đáp án chuẩn: 

Vở kịch “Quan thanh tra” của Gô-gôn không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái thông qua những tình huống hài hước mà còn chứa đựng dư vị buồn bã và chua chát. Vở kịch cảnh báo về sự trừng phạt đối với những hành vi sai trái và khiến người xem suy ngẫm, ăn năn về những vấn đề đạo đức và xã hội. Thông qua việc sử dụng thủ pháp trào phúng, Gô-gôn không chỉ giải trí mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự cần thiết của sự chân thực và liêm khiết.

Câu 6: Những tệ nạn xã hội, thói hư tật xấu nào bị Gô-gôn phê phán trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra? Trong số đó, hiện tượng nào vẫn phổ biến trong xã hội ngày nay?

Đáp án chuẩn: 

Trong văn bản “Màn diễu hành - Trình diện quan thanh tra”, Gô-gôn đã phê phán mạnh mẽ những tệ nạn xã hội và thói hư tật xấu như sự tham nhũng, lòng tham không đáy, sự giả tạo, và sự sợ hãi trước quyền lực. Những hiện tượng này không chỉ phản ánh thực trạng xã hội thời bấy giờ mà còn là những vấn đề vẫn còn phổ biến trong xã hội ngày nay, khi lòng tham và quyền lực thường xuyên làm mờ đi lý trí và đạo đức của con người.

Câu 7: Theo bạn, có thể thay nhan đề Quan thanh tra bằng nhan đề Quan thanh tra giả được không? Vì sao trong mỗi con người chúng ta cần có một “quan thanh tra thật"?

Đáp án chuẩn: 

Không nên thay nhan đề “Quan thanh tra” bằng “Quan thanh tra giả” vì điều này có thể làm mất đi ý nghĩa sâu sắc mà Gô-gôn muốn truyền tải. Nhan đề “Quan thanh tra” không chỉ ám chỉ đến nhân vật Khle-xta-kốp mà còn hàm ý rằng mỗi người trong xã hội cần phải tự làm “quan thanh tra” cho chính mình. Điều này đồng nghĩa với việc tự kiểm soát và đánh giá hành vi của bản thân để tránh sa vào tham nhũng và suy đồi.

Mỗi con người cần có một “quan thanh tra thật” trong tâm hồn để tự giác tu dưỡng, tự kiểm soát hành vi và suy nghĩ của mình, nhằm hướng tới sự liêm khiết và chân thực. Điều này không chỉ giúp mỗi người sống tốt hơn mà còn góp phần xây dựng một xã hội lành mạnh, công bằng và phát triển. Đây là thông điệp mà Gô-gôn muốn gửi gắm qua vở kịch của mình, nhấn mạnh sự tự giác và tự cải thiện không ngừng.

Bài tập sáng tạo: Hãy chọn một lớp kịch trong văn bản Màn diễu hành - trình diện quan thanh tra để vào vai (một/ các) nhân vật và biểu đạt theo cảm nhận của mình.

Đáp án chuẩn: 

Tôi sẽ chọn lớp kịch nơi Khle-xta-kốp, nhân vật chính, được các quan chức thị trấn nhầm lẫn là quan thanh tra.

Tôi tình cờ bước vào một thị trấn nhỏ và không may bị nhận nhầm thành quan thanh tra. Những kẻ quyền quý ở đây vội vàng nịnh bợ và hối lộ tôi, trong khi tôi chỉ cười khẩy, chơi theo trò của số phận. Tôi nhìn họ với sự khinh bỉ – những người đầy tham vọng và sợ hãi, sẵn sàng bán đứng lương tâm chỉ để bảo vệ chút danh vọng hão huyền. Tôi sẽ tiếp tục trò chơi này, quan sát xem họ sẽ đi đến đâu. Nhưng trong lòng tôi, có một nỗi buồn sâu thẳm về xã hội này, nơi mà sự thật và giả dối chỉ cách nhau bởi một lớp màn mỏng manh. Tôi, Khle-xta-kốp, không phải là người hùng, cũng chẳng phải kẻ ác, chỉ là một gương mặt phản chiếu, cho thấy xã hội này đã hư hỏng đến mức nào.