BÀI 42. NHIỄM SẮC THỂ VÀ BỘ NHIỄM SẮC THỂ

Khởi động: Các nghiên cứu khoa học công bố gần đây cho thấy hệ gene của người gồm nhiều phân tử DNA kích thước lớn, cấu tạo từ khoảng 3 tỉ cặp nucleotide và có tổng chiều dài lên tới hàng mét. Bằng cách nào, với tổng kích thước DNA lớn như vậy có thể sắp xếp ở trong nhân có đường kính chỉ 5μm.

Giải rút gọn:

DNA có cấu trúc xoắn cực đại nên có thể sắp xếp ở trong nhân.

I. NHIỄM SẮC THỂ

Hoạt động: Đọc thông tin trên kết hợp quan sát Hình 42.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. NST phân bố ở đâu trong tế bào?

2. Nêu khái niệm NST.

Giải rút gọn:

1. NST phân bố ở nhân.

2. NST là cấu trúc mang gene nằm trong nhân tế bào, là cơ sở vật chất chủ yếu của tính di truyền ở cấp độ tế bào của sinh vật nhân thực.

Câu hỏi 1: Mô tả hình dạng và gọi tên vị trí tâm động của mỗi NST trong hình 42.2a, b, c, d.

Giải rút gọn:

a) NST hình que, tâm động ở đầu mút NST.

b) NST hình chữ V, tâm động ở chính giữa NST.

c) NST hình hạt, vị trí tâm động ở chính giữa NST.

d) NST hình chữ X, vị trí tâm động: tâm lệch.

Câu hỏi 2: Các vị trí A, B, C ở Hình 42.2d tương ứng với những bộ phận nào của NST?

Giải rút gọn:

A là cánh ngắn, C là cánh dài, B là tâm động.

Câu hỏi 3: Mỗi NST trong tế bào ở Hình 42.4 chứa bao nhiêu phân tử DNA?

Giải rút gọn:

Mỗi NST chứa một phân tử DNA.

Câu hỏi 4: Các gene được sắp xếp như thế nào trên NST?

Giải rút gọn:

Các gene được xắp sếp theo chiều dọc trong trên NST.

II. BỘ NHIỄM SẮC THỂ

Câu  hỏi: Nghiên cứu Bảng 42.1, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Xác định số lượng NST trong giao tử của mỗi loài bằng cách hoàn thành vào vở theo mẫu Bảng 42.1.

2. Nêu điểm khác nhau giữa bộ NST lưỡng bội và bộ NST đơn bội.

3. Nhận xét về số lượng NST trong bộ NST ở các loài.

Bảng 42.1. Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội (2n) và đơn bội (n) của một số loài.

Giải rút gọn:

1. Bảng 42.1. Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội (2n) và đơn bội (n) của một số loài.

2. Điểm khác nhau:

• Bộ NST đơn bội: tồn tại thành từng chiếc và có cùng nguồn gốc.

• Bộ NST lưỡng bội: tồn tại thành từng cặp, mỗi cặp gồm 2 NST đơn có  nguồn gốc khác nhau.

3. Nhận xét: số lượng NST ở bộ lưỡng bội gấp 2 lần số lượng NST ở bộ đơn bội.

Hoạt động: Tìm hiểu thông tin trong Bảng 42.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Dựa vào thông tin nào có thể nhận biết được sự khác biệt về bộ NST giữa các loài?

2. Đúng hay sai khi nói rằng cà chua và lúa nước có cùng chung một bộ NST. Giải thích.

Giải rút gọn:

1. Dựa vào thông tin số lượng NST trong tế bào.

2. Sai vì mỗi loài sinh vật có một bộ NST riêng, đặc trưng về số lượng, hình dạng và cấu trúc của NST.