BÀI 30. TINH BỘT VÀ CELLULOSE

Khởi động: Tinh bột và cellulose là những carbohydrate phức tạp có vai trò khác nhau trong cơ thể sinh vật. Vai trò chính của tinh bột là nguồn dự trữ năng lượng, còn vai trò chính của cellulose là tạo nên bộ khung của thực vật. Trong cuộc sống hằng ngày, ứng dụng của các chất này là giống hay khác nhau?

Giải rút gọn:

Trong cuộc sống hằng ngày, ứng dụng của các chất này là khác nhau.

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN

Câu hỏi 1: So sánh sự khác nhau giữa tinh bột và cellulose về trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí (như tính tan,...) và vai trò của chúng trong cây xanh.

Giải rút gọn:

Câu hỏi 2: Quan sát Hình 30.1, trình bày sự tạo thành tinh bột và cellulose ở thực vật.

Giải rút gọn:

Sự tạo thành tinh bột và cellulose bắt đầu tử phản ứng quang hợp: chuyển hóa carbon dioxide và nước thành glucose và giải phóng khí oxygen.

II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

Hoạt động 1: Thí nghiệm phản ừng màu của hồ tinh bột với iodine

Chuẩn bị: dung dịch hồ tinh bột, dung dịch iodine; ống nghiệm.

Tiến hành: Thêm 5 mL dung dịch hồ tinh bột vào ống nghiệm, sau đó nhỏ vài giọt dung dịch iodine vào ống nghiệm.

Quan sát hiện tượng xảy ra và thực hiện yêu cầu sau:

Hồ tinh bột phản ứng với iodine tạo ra hợp chất có màu gì?

Giải rút gọn:

Tạo ra hợp chất có màu xanh lam.

Hoạt động 2: Thí nghiệm thủy phân tinh bột

Chuẩn bị: dung dịch hồ tinh bột, dung dịch HCl 2 M, dung dịch iodine; ống nghiệm, cốc thủy tinh chịu nhiệt 100 mL, đèn cồn hay bếp điện.

Tiến hành:

• Đổ 50 mL nước vào cốc thủy tinh và đun sôi nước bằng đèn cồn hoặc bếp điện.

• Lấy hai ống nghiệm, đánh số (1) và (2). Thêm khoảng 3 mL dung dịch hồ tinh bột vào mỗi ống nghiệm. Tiếp theo, thêm 1 mL dung dịch HCl 2 M vào ống nghiệm (1).

• Đặt cả hai ống nghiệm vào cốc nước sôi và đun trong khoảng 10 phút.

• Lấy hai ống nghiệm ra và để nguội.

Thực hiện các yêu cầu sau:

1. Nhỏ vài giọt dung dịch iodine vào ống nghiệm (1) và (2), nêu hiện tượng xảy ra.

2. Trong thí nghiệm trên, ở ống nghiệm nào đã có phản ứng hóa học xảy ra?

Giải rút gọn:

1. Ở ống nghiệm (1), dung dịch có màu xanh tím. Ở ống nghiệm (2), dung dịch không đổi màu.

2. Phản ứng hóa học chỉ xảy ra ở ống nghiệm (1).

III. ỨNG DỤNG 

Câu hỏi 1: Nêu một số ứng dụng của tinh bột và cellulose trong đời sống và sản xuất.

Giải rút gọn:

Ứng dụng: nguồn dinh dưỡng chính của con người; sản xuất hồ dán, làm nguyên liệu sản xuất ethylic alcohol và một số hóa chất khác; sản xuất giấy và tơ sợi. 

Câu hỏi 2: Kể tên một số lương thực, thực phẩm giàu tinh bột và cho biết cách sử dụng hợp lí tinh bột trong khẩu phần ăn hằng ngày.

Giải rút gọn:

• Một số lương thực, thực phẩm giàu tinh bột: ngô, khoai, sắn,…

• Cách sử dụng hợp lí tinh bột: chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, sử dụng rau củ giàu tinh bột, sử dụng bột mì, bột gạo… để làm bánh kết hợp với các nguyên liệu khác.