BÀI 51. SỰ PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT

Khởi động: Trái Đất khi mới hình thành chỉ gồm các chất vô cơ mà chưa hề có sự tồn tại của sinh vật. Con người và các sinh vật tồn tại hiện nay được tạo ra từ đâu và phát triển như thế nào?

Giải rút gọn:

Con người và các sinh vật được tạo ra từ một tổ tiên chung và trải qua quá trình tiến hóa.

I. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT

Hoạt động 1: Quan sát Hình 51.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất gồm những giai đoạn nào?

2. Thế giới sinh vật trên Trái Đất có nguồn gốc từ đâu?

Giải rút gọn:

1. Gồm 3 giai đoạn: tiến hóa hóa học, tiến hóa tiền sinh học, tiến hóa sinh học.

2. Nguồn gốc từ các nguyên tố hóa học: C, H, O, N.

Câu hỏi 1: Tiến hóa hóa học là gì? Hãy vẽ sơ đồ khái quát quá trình tiến hóa hóa học.

Giải rút gọn:

• Tiến hóa hóa học là quá trình từ các nguyên tố C, H, O, N tổng hợp nên các chất có hai nguyên tố, sau đó hình thành những phân tử hữu cơ đơn gian, từ những chất hữu cơ đơn giản hình thành những hợp chất hữu cơ phức tạp.

• Sơ đồ: nguyên tố C, H, O, N  chất có hai nguyên tố → phân tử hữu cơ đơn giản → phân tử hữu cơ phức tạp

Câu hỏi 2: Tóm tắt ba sự kiện diễn ra trong giai đoạn tiến hóa tiền sinh học.

Giải rút gọn:

3 sự kiện diễn ra trong giai đoạn tiến hóa tiền sinh học:

• Hình thành lớp màng kép.

• Hình thành tế bào sơ khai: Các phân tử lớn được bao bọc bởi lớp màng phospholipid kép, tạo thành các giọt nhỏ tiến hóa thành tế bào sơ khai.

• Xuất hiện các phân tử có khả năng tự sao chép làm vật liệu di truyền: trùng hợp đơn phân nucleotide hình thành RNA có khả năng sao chép nhanh và chính xác. 

Hoạt động 2: Quan sát Hình 51.2, trình bày sự xuất hiện cơ thể đơn bào nhân thực.

Giải rút gọn:

Từ tế bào nhân sơ đầu tiên tiến hóa ra các dạng cơ thể nhân sơ khác và các dạng cơ thể nhân thực. 

Câu hỏi 3: Đọc thông tin trên kết hợp quan sát Hình 51.3, trình bày quá trình phát triển của sinh giới.

Giải rút gọn:

• Quá trình phát triển của sinh giới: Từ tế bào nhân sơ đầu tiên ® các dạng cơ thể nhân sơ và các dạng cơ thể nhân thực. 

• Sự xuất hiện sinh vật đa bào: một số sinh vật nhân thực đơn bào cộng sinh với nhau đã tiến hóa thành dạng đa bào. 

• Trong quá trình hình thành và tồn tại, khi hậu Trái Đất liên tục biến đổi, dẫn đến những đợt tuyệt chủng lớn và sau đó là một giai đoạn tiến hóa, phát sinh các loài mới, không ngừng tiến hóa tạo nên sinh giới đa dạng, phong phú như ngày nay.

II. SỰ PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI

Hoạt động: Quan sát Hình 51.4, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Gọi tên các giai đoạn chính của quá trình phát sinh loài người.

2. Trình bày tóm tắt đặc điểm hình thái, đời sống của các dạng người.

Giải rút gọn:

1. Các giai đoạn: người tối cổ, người cổ đại, người cận đại và người hiện đại.

2. Đặc điểm hình thái, đời sống của các dạng người: