BÀI 48. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN VÀO ĐỜI SỐNG

Khởi động: Công nghệ di truyền sử dụng tế bào sống và các quá trình sinh học để tạo ra sản phẩm sinh học đem lại những giá trị cho nhiều lĩnh vực đời sống, xã hội. Công nghệ di truyền được ứng dụng trong đời sống như thế nào? Kể tên một số sản phẩm được tạo ra nhờ công nghệ đó.

Giải rút gọn:

• Ứng dụng: tạo giống cây trồng biến đổi gene, tạo vật nuôi chuyển gene.

• Một số sản phẩm: Gene protein của người được chuyển vào cừu, chuyển gene kháng thuốc diệt cỏ từ thuốc lá sang cành bông và đậu tương.

I. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN TRONG NÔNG NGHIỆP

Câu hỏi 1: Quan sát Hình 48.1, mô tả quá trình tạo cây biến đổi gene nhờ ứng dụng công nghệ di truyền.

Giải rút gọn:

Quá trình tạo cây biến đổi gene diễn ra bằng cách sử dụng vector, cho phép gene đích cài vào hệ gene của cây, nhờ đó cây biến đổi gene có được tính trạng mới.

Hoạt động: Quan sát Hình 48.2, mô tả quá trình tạo động vật chuyển gene.

Giải rút gọn:

Quá trình tạo động vật biến đổi gene diễn ra bằng cách sử dụng vector, cho phép gene đích cài vào hệ gene của động vật, tạo thành thể truyền tái tổ hợp. Thể truyền tái tổ hợp cài gene đích vào gene của trứng đã thụ tinh tạo phôi chuyển gene. Sau đó, động vật được chuyển phôi sinh sản tạo ra động vật chuyển gene mang tính trạng mới. 

Câu hỏi 2: Nêu thêm một số ứng dụng công nghệ di truyền trong nông nghiệp.

Giải rút gọn:

Ứng dụng: Tạo ra chủng vi sinh vật mới có khả năng sản xuất nhiều loại sản phẩm sinh học, chẩn đoán và kiểm soát được một số bệnh trong chăn nuôi, tạo vaccine,…

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN TRONG Y TẾ VÀ PHÁP Y

Câu hỏi: Quan sát Hình 48.4, cho biết nghi phạm số mấy có thể là thủ phạm của vụ án. Giải thích.

Giải rút gọn:

Thủ phạm có thể là nghi phạm số 2 vì DNA của nghi phạm số 2 giống y hệt dấu vết DNA tại hiện trường.

III. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN TRONG LÀM SẠCH MÔI TRƯỜNG VÀ AN TOÀN SINH HỌC

Câu hỏi: Nêu thêm một số ứng dụng công nghệ di truyền trong làm sạch môi trường và an toàn sinh học.

Giải rút gọn:

Ứng dụng: tạo vaccine mới, kiểm soát các loài sinh vật gây hại,…

Hoạt động: Tìm thông tin về một số sản phẩm ứng dụng công nghệ di truyền ở Việt Nam và ở địa phương em sinh sống.

Giải rút gọn:

Ứng dụng:

• Cây trồng chống chịu sâu bệnh: lúa, hành, bắp cải,…

• Chuyển gene tổng hợp hormone sinh trưởng ở người vào cá trạch.

• Chuyển gene tổng hợp vitamin A, gene quy định hàm lượng nguyên tố vi lượng sắt.

IV. ĐẠO ĐỨC SINH HỌC TRONG NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN

Hoạt động: Dựa vào thông tin Bảng 48.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Hành vi của cọn người nên thay đổi thế nào khi lợi ích của ứng dụng công nghệ di truyền vượt trội yếu tố rủi ro tương ứng và ngược lại?

2. Chúng ta nên làm gì để hạn chế các yếu tố rủi ro nêu trên?

Bảng 48.1. Lợi ích và rủi ro của ứng dụng công nghệ di truyền

Giải rút gọn:

1.

• Khi lợi ích của ứng dụng công nghệ di truyền vượt trội yếu tố rủi ro tương ứng:

• Nghiên cứu và phát triển tiếp ứng dụng công nghệ gene.

• Quản lý và giám sát cẩn thận việc sử dụng công nghệ gene.

• Tăng cường giáo dục và thông tin đến mọi người.

• Ngược lại:

• Tạm dừng việc triển khai và sử dụng sản phẩm công nghệ gene.

• Tìm kiếm các phương pháp thay thế.

• Tăng cường giám sát.

• Thảo luận và xem xét ý kiến cộng đồng.