BÀI 39. TÁI BẢN DNA VÀ PHIÊN MÃ TẠO RNA

Khởi động: Tế bào có khả năng sinh sản tạo ra những tế bào con giống tế bào mẹ ban đầu. Sự sinh sản của tế bào dựa trên cơ sở của quá trình nào?

Giải rút gọn:

Dựa trên quá trình tái bản DNA.

I. QUÁ TRÌNH TÁI BẢN DNA

Hoạt động: Quan sát Hình 39.1, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Mô tả ba giai đoạn của quá trình tái bản DNA.

2. Nhận xét về kết quả của quá trình tái bản DNA.

Giải rút gọn:

1. Quá trình tái bản DNA trải qua 3 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: DNA tháo xoắn tách thành hai mạch đơn

• Giai đoạn 2: các nucleotide liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung.

• Giai đoạn 3: Hai mạch đơn gồm một mạch mới tổng hợp và một mạch khuôn xoắn trở lại với nhau, tạo ra hai phân tử DNA mới.

2. Nhận xét: từ một DNA ban đầu tạo ra hai bản sao giống nhau và giống với DNA ban đầu.

Câu hỏi 1: Một đoạn DNA có trình tự nucleotide trên hai mạch như sau:

Mạch 1: A-A-G-C-T-C-G-C-G-A-T-A-G-C-C

Mạch 2: T-T-C-G-A-G-C-G-C-T-A-T-C-G-G

a) Xác định trình tự nucleotide của hai DNA được tổng hợp từ đoạn DNA trên.

b) Nhận xét trình tự nucleotide giữa các DNA mới được tổng hợp và với DNA ban đầu.

Giải rút gọn:

a) 

• Trường hợp 1: Mạch 1 là mạch gốc

• Mạch 1: A-A-G-C-T-C-G-C-G-A-T-A-G-C-C

• DNA được tổng hợp: 

T-T-C-G-A-G-C-G-C-T-A-T-C-G-G

A-A-G-C-T-C-G-C-G-A-T-A-G-C-C

• Trường hợp 2: Mạch 2 là mạch gốc

• Mạch 2: T-T-C-G-A-G-C-G-C-T-A-T-C-G-G

• DNA được tổng hợp: 

A-A-G-C-T-C-G-C-G-A-T-A-G-C-C

T-T-C-G-A-G-C-G-C-T-A-T-C-G-G

b) Nhận xét: Trình tự các nucleotide giữa các DNA mới được tổng hợp giống nhau và giống với DNA ban đầu.

Câu hỏi 2: Quá trình tái bản DNA có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

Giúp thông tin di truyền được truyền đạt qua các thế hệ và cơ thể.

II. QUÁ TRÌNH PHIÊN MÃ

Hoạt động: Quan sát Hình 39.2, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Mô tả ba giai đoạn của quá trình phiên mã.

2. Quá trình phiên mã dựa trên mạch nào của DNA.

3. Phiên mã là gì?

Giải rút gọn:

1. Quá trình phiên mã diễn ra qua 3 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Khởi đầu. RNA polymerase bám vào vùng khởi đầu làm DNA tháo xoắn để lộ ra mạch mã gốc có chiều 3' → 5' và bắt đầu tổng hợp mRNA.

• Giai đoạn 2: Kéo dài. RNA polymerase trượt dọc mạch mã gốc để tổng hợp mRNA theo NTBS.

• Giai đoạn 3: Kết thúc. Khi enzyme gặp tín hiệu kết thúc thì dừng phiên mã và giải phóng mRNA vừa tổng hợp.

2. Quá trình phiên mã dựa trên mạch mã gốc của DNA.

3. Phiên mã là quá trình tổng hợp các phân tử RNA dựa trên trình tự polynucleotide của gene (DNA).