HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, đọc nội dung mục I và quan sát Hình 7.1 SHS trang 132 và trả lời câu hỏi:

+ Trái đất chuyển động xung quanh Mặt trời theo hướng cùng chiều hoặc ngược chiều kim đồng hồ?

+ Hãy cho biết hình dạng quỹ đạo chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất?

+ Thời gian Trái đất quay một vòng quanh Mặt trời là bao lâu?

+ Nhận xét về độ nghiêng của trục Trái đất vào các ngày 21-3, 22-6, 23-9, 22-12.

- GV giải thích cho HS:

+ Thời gian Trái đất chuyển động trên quỹ đạo một vòng hết 365 ngày 6 giờ. Như vậy sau bốn năm lại thừa ra một ngày. Người ta cộng ngày thừa đó vào tháng 2 của năm thứ tư thành 366 ngày và năm này gọi là năm nhuận. Trái đất chuyển động quanh Mặt trời theo hướng từ tây sang đông. Trong quá trình chuyển động trên quỹ đạo, lúc nào trục Trái đất cũng nghiêng một góc 66°33 vì vậy chuyển động này còn gọi là chuyển động tịnh tiến.

+ Trong khi chuyển động trên quỹ đạo, Trái đất giữ nguyên độ  nghiêng và hướng nghiêng của trục. Nhờ vậy, sinh ra các hiện tượng mùa và ngày, đêm dài ngắn theo mùa trên Trái đất.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất

- Trái đất chuyển động xung quanh Mặt trời theo hướng ngược chiều kim đồng hồ (từ tây sang đông).

- Hình dạng quỹ đạo chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất là hình elip.

- Thời gian Trái đất quay một vòng quanh Mặt trời là 365 ngày 6 giờ (1 năm).

- Độ nghiêng của trục Trái đất vào các ngày 21-3, 22-6, 23-9, 22-12 khi tự quay quanh trục và quay quanh Mặt trời: không đổi, nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66°33’.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục 1 SHS trang 133 và trả lời câu hỏi:

+ Mùa là gì?

+ Nguyên nhân gây ra hiện tượng mùa?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, quan sát Hình  7.1 SHS trang 132 và trả lời câu hỏi:

+  Vào ngày 22 - 6, bán cầu Bắc hay bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn?

+ Vào ngày 22 - 12, bán cầu Bắc hay bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn?

+ Từ ngày 21- 3 đến 23 - 9 ở bán cầu Bắc là mùa nóng hay mùa lạnh? Vì sao?

+ Từ ngày 23 - 9 đến 21- 3 ở bán cầu Nam là mùa nóng hay mùa lạnh? Vì sao?

- GV chia HS thành 3 nhóm, yêu cầu HS thảo luận nhóm, đọc nội dung mục 2 SHS trang 133, 134, quan sát Hình 7.2, hoàn thành bảng so sánh vào Phiếu học tập số 1:

+ Nhóm 1: Ngày 22 - 6, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

+ Nhóm 1: Ngày 22 - 12, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

+ Nhóm 3: Ngày 21 - 3 và 23 - 9, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

- GV lưu ý cho HS:

+ Do đường phân chia sáng tối không trùng với trục Trái đất nên các địa điểm ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam có hiện tượng ngày, đêm dài ngắn khác nhau. Các địa điểm nằm trên đường xích đạo quanh năm luôn có ngày, đêm dài bằng nhau. Càng xa xích đạo về phía hai cực, sự chênh lệch độ dài ngày đêm càng biểu hiện rõ rệt.

+ Do mùa ở hai bán cầu diễn ra ngược nhau nên độ dài ngày, đêm ở hai bán cầu cũng ngược nhau. Khi bán cầu Bắc có ngày dài, đêm ngắn thì ở bán cầu Nam sẽ là ngày ngắn, đêm dài.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

2. Hệ quả chuyển động quanh Mặt trời của Trái đất

a. Hiện tượng mùa

- Mùa là một khoảng thời gian của năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.

- Nguyên nhân sinh ra hiện tượng mùa là do trục Trái đất nghiêng và gần như không đổi hướng khi Trái đất chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt trời.

- Vào ngày 22 - 6, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

- Vào ngày 22 - 12, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

- Từ ngày 21- 3 đến 23 - 9 ở bán cầu Bắc là mùa nóng do ngả về phía Mặt trời nên nhận nhiều ánh sáng và nhiệt.

- Từ ngày 23 - 9 đến 21- 3 ở bán cầu Nam là mùa lạnh do không ngả về phía Mặt trời nên nhận được ít ánh sáng và nhiệt.

b. Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa

- Nhóm 1: Ngày 22 - 6, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến 23°27’B. Thời điểm đó, bán cầu Bắc là mùa nóng, ngày dài hơn đêm.

- Nhóm 2: Ngày 22 - 12, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến 23°27’N. Thời điểm đó, bán cầu Nam là mùa nóng, ngày dài hơn đêm.

- Nhóm 3: Vào ngày 21 - 3 và 23 - 9, Mặt trời chiếu thẳng góc tại xích đạo nên lượng nhiệt và ánh sáng của mặt Trời bằng nhau ở hai bán cầu Bắc và Nam. Bán cầu Bắc hay bán cầu Nam đều có thời gian ngày và đêm dài bằng nhau.

Hình thức đánh giá

Phương pháp    đánh giá

Công cụ đánh giá

Ghi chú

Đánh giá thường xuyên (GV đánh giá HS,

HS đánh giá HS)

- Vấn đáp.

- Kiểm tra viết, kiểm tra thực hành.

- Phiếu học tập.

- Các loại câu hỏi vấn đáp.

Lớp:......

PHIẾU HỌC TẬP

Nhóm 1:

Ngày 22 - 6, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

Trả lời:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Lớp:......

PHIẾU HỌC TẬP

Nhóm 2:

Ngày 22 - 12, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

Trả lời:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Lớp:......

PHIẾU HỌC TẬP

Nhóm 3:

Ngày 21 - 3 và 23 - 9, Mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến nào? Thời điểm đó, ngày dài hơn đêm ở bán cầu Bắc hay bán cầu Nam?

Trả lời:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- GV giới thiệu cho HS:

+ La bàn cầm tay: kim la bàn chỉ hướng bắc (B) có màu nổi bật và các hướng (độ) khác (N, T;, Ð) trên la bàn.

+ La bàn trên ứng dụng ĐT thông minh: Việc sử đụng la bàn trên điện thoại thông minh đơn giản và tiện dụng hơn với la bàn thông thường. Màn hình la bàn trên điện thoại sẽ hiển thị bốn hướng chính là đông, tây, nam, bắc. Để xác định hướng cần tìm, ta mở ứng dụng la bàn, đặt điện thoại theo chiều đầu điện thoại quay về phía mà mình muốn biết phương hướng, sau đó giữ yên thiết bị. Kết quả trên màn hình sẽ hiển thị cho biết đó là hướng nào.

- GV mở rộng kiến thức: Ngoài la bàn, dùng thiết bị có định vị GPS (điện thoại thông minh, đồng hồ thông minh,...) là một trong những cách dễ dàng và chính xác nhất để xác định hướng hoặc tìm đường, vì thiết bị này dùng vệ tinh để định vị. Thiết bị GPS có thể cho biết mình đang ở đâu, chỉ đường đến một vị trí cụ thể và theo dõi đường (hướng) di chuyển của mình. S

- GV trình bày cách sử dụng la bàn:

+ Đặt la bàn thăng bằng trên mặt phẳng, tránh xa các vật bằng kim loại.

+ Chỉnh vị trí để kim la bàn chỉ hướng bắc trùng với với góc 0°. Khi đó ta đã xác định

được hướng bắc - nam trong thực tế, từ hướng bắc - nam này, ta sẽ xác định được các hướng còn lại.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (4 HS là 1 nhóm) và trả lời câu hỏi:

+ Các hướng chính trong la bàn Hình 8.1, 8.2.

+ Sử dụng la bàn để xác định:

·        Hướng của phòng học (theo hướng nhìn thẳng từ phía trong phòng ra ngoài cửa ra vào).

·        Hướng ngồi của HS (theo hướng nhìn của HS từ chỗ ngồi về phía bảng).

·        Ghi kết quả vào báo cáo.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Xác định phương hướng dựa vào việc dùng la bàn

a. Hướng dẫn

b. Các bước tiến hành

- Hướng chính của la bàn: Đông, Tây, Nam, Bắc. Thường được ký hiệu bằng chữ cái đầu tiên Đ, T, N, B hay N, E, S, W (north, east, south, west trong tiếng Anh).

- HS tiến hành sử dụng la bàn xác định hướng của phòng học, hướng ngồi của HS theo sự hướng dẫn của GV.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao NV học tập

- Gv yêu cầu HS dựa vào kiến thức của bài học trước, trả lời câu hỏi: Mặt trời mọc và lặn ở hướng nào?

Mặt trời mọc

Mặt trời lặn

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, đọc câu chuyện trong SHS trang 137 và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 1:

+ Người em đã xác định hướng tây bằng cách dựa vào đâu?

+ Sau khi xác định được hướng tây, người em đã làm cách nào để xác định các hướng còn lại?

+ Hãy nêu quy tắc xác định phương hướng ngoài thực tế.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, dựa vào phía Mặt trời mọc hoặc lặn để xác định:

+ Hướng vào cổng trường.

+ Ghi kết quả vào báo cáo

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc sgk, quan sát hình và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS, nhóm trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.  

2. Xác định phương hướng dựa vào quan sát hiện tượng tự nhiên

 a. Hướng dẫn

- Mặt trời mọc ở hướng đông và lặn ở hướng tây.

-  Người em đã xác định hướng bằng cách dựa vào sự đốt nóng. Vật nhận ánh sáng Mặt trời từ phía nào ấm hơn thì đó là hướng tây.

- Sau khi xác định được hướng tây, người em đã xác định các hướng còn lại bằng cách: Xác định được trước mặt là hướng tây, thì bên phải là hướng bắc.

- Quy tắc xác định phương hướng ngoài thực tế:

+ Khi Mặt trời mọc, chúng ta đứng quay mặt về phía Mặt trời nghĩa là nhìn về hướng đông, đối diện hướng đông (phía sau) là hướng tây, tay trái sẽ chỉ hướng bắc, tay phải sẽ chỉ hướng nam.

+ Nếu vào buổi chiều, khi Mặt Trời lặn, chúng ta cũng có thể xác định được phương hướng tương tự như khi Mặt trời mọc: hướng về phía Mặt trời là hướng tây, đối điện là hướng đông, tay phải chỉ hướng bắc, tay trái chỉ hướng nam.

b. Các bước tiến hành

- HS dựa vào phía Mặt trời mọc hoặc lặn,  xác định hướng vào cổng trường theo sự hướng dẫn của GV.

Hình thức đánh giá

Phương pháp    đánh giá

Công cụ đánh giá

Ghi chú

Đánh giá thường xuyên (GV đánh giá HS,

HS đánh giá HS)

- Vấn đáp.

- Kiểm tra viết, kiểm tra thực hành.

- Phiếu học tập.

- Các loại câu hỏi vấn đáp.