BÀI 29 - DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Trong các loại thức ăn em thích, thức ăn nào em nên ăn thường xuyên, thức ăn nào em nên hạn chế ăn? Vì sao?

Giải nhanh:

Nên ăn hoa quả và rau xanh thường xuyên vì chúng giúp giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh và giúp kiểm soát cân nặng. Nên hạn chế sử dụng thực phẩm chiên xào và đồ ngọt vì nếu ăn nhiều sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

I. DINH DƯỠNG VÀ CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG HỢP LÍ

1. Dinh dưỡng và chất dinh dưỡng

Câu hỏi 1. Quan sát hình 29.1, qua quá trình tiêu hóa, những chất dinh dưỡng trong súp lơ xanh được biến đổi thành những chất gì để tế bào và cơ thể có thể hấp thụ được? 

Giải nhanh:

Chất bột đường → đường đơn Chất béo → Glycerol và acid béo

Chất đạm → amino acid Vitamin → vitamin

Chất khoáng → chất khoáng Nước → nước

Câu hỏi 2. Quan sát hình 29.2

a) Nêu thông tin về các loại chất dinh dưỡng có trong một chiếc bánh.

b) Thông tin trong bảng có ý nghĩa gì đối với người tiêu dùng.

Giải nhanh:

a) Tổng chất béo là 6 gam, tổng carbohydrate là 19 gam, tổng chất đạm là 2 gam

b) Ý nghĩa: giúp chúng ta lựa chọn và sử dụng thực phẩm phù hợp.

Luyện tập 1. Hãy sưu tầm một số bao bì thực phẩm trong đó có bao bì của loại thực phẩm em thường ăn và cho biết thông tin của sản phẩm theo gợi ý trong bảng 29.1

Bảng 29.1 Thông tin dinh dưỡng của một số loại thực phẩm

Giải nhanh:

Luyện tập 2. Theo em trong các sản phẩm trên, sản phẩm nào nên ăn thường xuyên sản phẩm nào nên ăn hạn chế. Vì sao?

Giải nhanh:

Nên uống sữa vì giúp cải thiện sức khỏe xương, tim mạch. Không nên ăn bim bim do trong bim bim có chứa nhiều chất độc hại, tăng nguy cơ béo phì, tim mạch,...

2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Thực hành 1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bản thân và những người trong gia đình em.

Giải nhanh:

Bữa ăn cần có đủ 4 nhóm thực phẩm, bảo đảm nhu cầu cả về số lượng, chất lượng và tỉ lệ cân đối của các thành phần dinh dưỡng.

Luyện tập 3: Quan sát bảng 29.2 và 29.3 cho biết:

a) Trong một ngày một người nên bổ sung cho cơ thể những nhóm chất dinh dưỡng nào?

b) Loại thực phẩm nào cần được ăn nhiều loại thực phẩm nào cần được ăn ít? Vì sao?

Giải nhanh:

a) Nên bổ sung: bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.

b) Nên ăn nhiều loại thực phẩm chứa carbohydrate, vitamin và chất khoáng. Hạn chế các loại thưc phẩm chứa nhiều chất béo, đường.

II. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TIÊU HOÁ

Câu hỏi 3. Quan sát hình 29.3 nêu chức năng từng cơ quan của hệ tiêu hóa. Các cơ quan này phối hợp hoạt động trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng như thế nào?

Giải nhanh:

• Thức ăn → tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học → các chất đơn giản → niêm mạc ruột non, mao mạch máu và mao mạch bạch huyết, theo hệ tuần hoàn đi nuôi các tế bào trong cơ thể. Những chất không tiêu hóa được và hấp thụ được thải ra ngoài qua hậu môn.

III. BẢO VỆ HỆ TIÊU HOÁ

Luyện tập 4. Ở cơ quan nào thức ăn vừa được tiêu hóa cơ học, vừa tiêu hóa hóa học?

Giải nhanh:

Ở miệng.

1. An toàn vệ sinh thực phẩm

Câu hỏi 4. Nêu một số nguyên nhân gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.

Giải nhanh:

Thực phẩm quá hạn; thực phẩm chứa tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, chất phụ gia; thực phẩm bị nhiễm các kim loại nặng; thực phẩm có chứa các độc tố tự nhiên. 

Luyện tập 5. Nêu một số biện pháp giữ an toàn vệ sinh thực phẩm trong khâu sản xuất, vận chuyển, bảo quản, sử dụng và chế biến.

Giải nhanh:

2. Phòng bệnh về tiêu hóa

Câu hỏi 5. Nêu tên nguyên nhân và biện pháp phòng một số bệnh về tiêu hóa.

Giải nhanh:

Vận dụng 1. Trình bày các phương pháp bảo quản và chế biến thực phẩm gia đình em thường sử dụng. Trong đó phương pháp nào an toàn? Phương pháp nào có thể gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm? Vì sao? 

Giải nhanh:

• Phương pháp: Bảo quản bằng cách phơi khô, đông lạnh, muối chua,… Chế biến thực phẩm bằng cách làm chín thức ăn.
• Phương pháp an toàn là phơi khô, đông lạnh, làm chín thực phẩm. Ăn tái, sống gây mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

Vận dụng 2. Em và những người thân trong gia đình thường thực hiện biện pháp nào để bảo vệ đường tiêu hóa?

Giải nhanh:

Biện pháp: ăn đúng, đủ bữa; chế độ ăn uống hợp lí; không dùng chất kích thích,…