BÀI 17 - ÁP SUẤT CHẤT LỎNG VÀ CHẤT KHÍ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Đổ đầy nước vào một quả bóng cao su và buộc kín đầu bóng, khi đó quả bóng căng lên. Nếu ấn tay vào quả bóng, ta có thể cảm nhận được một lực đẩy tác dụng lên ngón tay hoặc nếu bóp quá mạnh, quả bóng có thể bị vỡ. Vì sao như vậy?

Giải nhanh:

Vì khi đó quả bóng bay đã được kéo dãn ra nếu dùng tay bóp quá mạnh quả bóng sẽ vỡ.

I. ÁP SUẤT CHẤT LỎNG 

1. Chất lỏng gây ra áp suất lên đáy bình, thành bình và các vật trong nó 

Câu hỏi 1: Một chất lỏng đựng trong bình chứa có gây ra áp suất lên đáy bình không? Vì sao?

Giải nhanh:

Chất lỏng có gây ra áp suất lên đáy bình do có trọng lượng.

Câu hỏi 2: Vì sao khi bóp ở giữa thì hai đầu quả bóng ở hình 17.4 lại căng tròn? 

Giải nhanh:

Vì khi đó lượng không khí ở giữa quả bóng phân tán sang hai bên đầu quả bóng, lượng không khí tăng và hai đầu căng tròn.

2. Sự truyền áp suất chất lỏng 

Câu hỏi 3: Nêu ví dụ về áp suất tác dụng vào chất lỏng được truyền đi nguyên vẹn theo mọi hướng.

Giải nhanh:

Trong một đường ống bơm nước, nếu tăng áp lực máy bơm lên thì áp suất trong đường ống tăng mạnh làm lượng nước chảy vào bồn nhanh đầy.

II. ÁP SUẤT CHẤT KHÍ 

1. Áp suất khí quyển 

Câu hỏi 4: Không khí có tác dụng áp suất lên thành bình và lên các vật ở trong nó giống như chất lỏng không?

Giải nhanh:

Không khí có tác dụng áp suất.

Luyện tập 1: Nêu ví dụ thực tế chứng tỏ sự tồn tại của áp suất khí quyển. 

Giải nhanh:

Các bình pha trà thường có một lỗ nhỏ trên nắp để thông khí → rót nước dễ hơn.

Luyện tập 2: Tính áp lực do khí quyển tác dụng lên một mặt bàn có kích thước 60 cm x 120 cm. Để tạo ra một áp lực tương tự, ta phải đặt lên mặt bàn một vật có khối lượng bao nhiêu? 

Giải nhanh:

Ta có: 760 mmHg = 103360 N/m²; 60 cm = 0,6 m; 120 cm = 1,2 m 

S_{mặt bàn} = 0,6 x 1,2 = 0,72 m² → F_{mặt bàn} = S x p = 0,72 x 103360 = 74419,2 N/m²

→ m =  F10  = 7441,92 kg.

2. Áp suất không khí trong đời sống 

Câu hỏi 5: Ta cũng có thể cảm nhận thấy tiếng động mạnh trong tai trong trường hợp máy bay đang giảm độ cao để hạ cánh nhanh hay xe đi từ núi cao xuống. Giải thích hiện tượng này.

Giải nhanh:

Khi đó áp suất không khí tăng đột ngột, làm mất cân bằng áp suất giữa tai giữa và tai ngoài khiến màng nhĩ bị đẩy về phía trong. Nếu vòi nhĩ mở, màng nhĩ bị đẩy nhanh chóng về vị trí cũ → gây nên tiếng động trong tai.

Luyện tập 3: Vì sao không sử dụng được giác mút với tường nhám?

Giải nhanh:

Vì khi ấn giác mút thì không khí bên trong sẽ không thoát ra ngoài do bề mặt gồ ghề của tường nhám.

Luyện tập 4: Một số bình xịt đã cạn dung dịch, khi ấn nút xịt, ta có thể nghe thấy tiếng xì mạnh. Vì sao?

Giải nhanh:

Vì áp suất của khí trong bình lớn hơn áp suất khí quyển.

Vận dụng: Nêu và phân tích một số ứng dụng về áp suất không khí trong đời sống.

Giải nhanh:

Nồi áp suất dùng để ninh thức ăn do áp suất hơi bên trong từ việc đun sôi chất lỏng sẽ tác động khắp bề mặt thực phẩm. Nhờ hơi nước nhiệt độ cao hơn mà truyền nhiệt nhanh hơn → thức ăn mềm nhanh.