BÀI 30 - MÁU VÀ HỆ TUẦN HOÀN Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Em hãy ngồi yên lặng, đặt ngón tay trỏ và ngón tay giữa lên cổ hoặc cổ tay (hình 30.1). Em cảm nhận được hiện tượng gì? Giải thích vì sao có hiện tượng đó.

Giải nhanh: 

Em cảm nhận được hiện tượng mạch đập. Do vị trí đó có động mạch nằm trên xương và dưới lớp da. 

I. MÁU

1. Thành phần của máu

Câu hỏi 1. Quan sát hình 30.2, nêu một số đặc điểm cấu tạo và chức năng của các thành phần máu theo gợi ý bảng 30.1

Bảng 30.1

Giải nhanh: 

Vận dụng 1. Người bị sốt xuất huyết có thể bị giảm tiểu cầu nghiêm trọng. Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu tiểu cầu. 

Giải nhanh: 

Khi đó sẽ có những đốm chảy máu trên da, các bộ phận khác trên cơ thể và thoát huyết tương.  

2. Miễn dịch

Câu hỏi 2. Quan sát hình 30.3 và giải thích tại sao nói viêm là phản ứng miễn dịch.

Giải nhanh: 

Vì viêm xảy ra khi các tế bào bạch cầu trong cơ thể tăng cường hoạt động để bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của mầm bệnh → viêm giúp hạn chế và loại bỏ các mô bị tổn thương.

Luyện tập 1. Theo em mụn trứng cá trên da có phải là phản ứng miễn dịch không? Vì sao?

Giải nhanh: 

Mụn trứng cá trên da là phản ứng miễn dịch do vi khuẩn, dầu và bụi bẩn làm tắc lỗ chân lông. Lượng dầu bị chặn lùi lại và hình thành nên mụn đầu trắng, gây viêm và nhiễm trùng, sau đó hình thành nên mụn và nang. 

3. Nhóm máu và truyền máu

Câu hỏi 3. Quan sát hình 30.5 và cho biết tên các loại kháng nguyên kháng thể ở mỗi nhóm máu A, B, AB và O.

Giải nhanh: 

Vận dụng 2. Nêu ý nghĩa thông tin về nhóm máu trong sổ khám sức khỏe.

Giải nhanh: 

Ý nghĩa: giúp người bệnh được truyền loại máu phù hợp và an toàn.

II. HỆ TUẦN HOÀN

Câu hỏi 4. Quan sát hình 30.8

a) Nêu tên và chức năng các cơ quan của hệ tuần hoàn

b) Mô tả đường đi của máu trong hai vòng tuần hoàn: vòng tuần hoàn nhỏ (vòng tuần hoàn phổi) và vòng tuần hoàn lớn (vòng tuần hoàn cơ thể)

Giải nhanh: 

a) Tim co bóp tạo lực đẩy máu đi qua các hệ mạch. Hệ mạch dẫn máu từ tim (tâm thất) → tế bào của cơ thể, rồi lại từ các tế bào → tim (tâm nhĩ).

b) 

• Vòng tuần hoàn nhỏ: Từ tâm thất phải theo động mạch phổi đến 2 lá phổi, theo tĩnh mạch phổi về tâm nhĩ trái.
• Vòng tuần hoàn lớn: Từ tâm thất trái theo động mạch chủ đến các tế bào rồi theo tĩnh mạch chủ về tâm nhĩ phải.

Câu hỏi 5. Nêu tên nguyên nhân của một số bệnh về máu và hệ tuần hoàn.

Giải nhanh: 

III. PHÒNG BỆNH VỀ MÁU VÀ HỆ TUẦN HOÀN

Vận dụng 3: Những người thân trong gia đình em đã thực hiện được và chưa thực hiện được những biện pháp nào để trong phòng tránh các bệnh liên quan đến máu và hệ tuần hoàn.

Giải nhanh: 

• Đã thực hiện: hạn chế sử dụng chất kích thích, vận động phù hợp,...
• Chưa thực hiện: hạn chế thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, muối,…