BÀI 34 - HỆ THẦN KINH VÀ CÁC GIÁC QUAN Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Những cơ quan nào của con người tham gia vào quá trình tiếp nhận hình ảnh, âm thanh?

Giải nhanh:

• Tiếp nhận hình ảnh: mắt, dây thần kinh thị giác và trung khu thị giác. 
• Tiếp nhận âm thanh: tai, dây thần kinh thính giác và trung khu thính giác.

I. HỆ THẦN KINH

1. Cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh

Câu hỏi 1. Quan sát hình 34.1, nêu tên các bộ phận cấu tạo nên hệ thần kinh. Mỗi bộ phận đó gồm những cơ quan nào?

Giải nhanh:

Bộ phận thần kinh trung ương gồm não bộ. Bộ phận thần kinh ngoại biên gồm các dây thần kinh và tủy sống.

Câu hỏi 2. Lấy các ví dụ thể hiện vai trò của hệ thần kinh đối với cơ thể người.

Giải nhanh:

Khi bị tổn thương vùng vận động hoặc dây thần kinh vận động, bệnh nhân bị giảm hoặc mất đi khả năng vận động của cơ thể.

2. Một số bệnh về hệ thần kinh

Câu hỏi 3. Nêu tên và cách phòng một số bệnh về hệ thần kinh.

Giải nhanh:

• Bệnh về hệ thần kinh: Đột quỵ, Parkinson, động kinh, Alzheimer,...
• Cách phòng ngừa: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện cho bộ não, bảo vệ vùng đầu, ngủ đủ giấc, không sử dụng chất kích thích,...

3. Tác hại của chất gây nghiện đối với hệ thần kinh

Vận dụng 1. Nêu ý nghĩa của việc đội mũ bảo hiểm khi điều khiển phương tiện giao thông và mũ bảo hộ khi tham gia lao động ở một số công trường, nhà máy.

Giải nhanh:

Giúp giảm thiểu hậu quả do tai nạn giao thông gây ra, tránh những tác động từ môi trường bên ngoài lên bộ não, giảm nguy cơ chấn thương.

II. CƠ QUAN CẢM GIÁC

1. Cơ quan thị giác

Câu hỏi 4. Quan sát hình 34.2 cho biết

a) Cấu tạo của cơ quan thị giác gồm những bộ phận nào?

b) Vẽ sơ đồ đơn giản quá trình thu nhận ánh sáng từ vật đến võng mạc trong cầu mắt

Giải nhanh:

a) Gồm cầu mắt, dây thần kinh thị giác và trung khu thị giác.

b) Ánh sáng từ vật → Giác mạc → Thủy dịch → Đồng tử → Thủy tinh thể → Dịch thủy tinh → Võng mạc.

Câu hỏi 5. Nêu thêm tên một số bệnh, tật ở mắt. 

Giải nhanh:

Dị ứng mắt, tật khúc xạ, viêm bờ mi mắt, chắp, lẹo mắt.....

2. Cơ quan thính giác

Câu hỏi 6. Dựa vào hình 17.8 trang 88 cho biết

a) Cấu tạo của cơ quan thính giác.

b) Tên các bộ phận cấu tạo của tai.

c) Viết sơ đồ truyền âm thanh từ nguồn phát âm đến tế bào thụ cảm âm thanh ở ốc tai.

Giải nhanh:

a) Gồm tai, dây thần kinh thính giác và trung khu thính giác ở não bộ.

b) Gồm tai ngoài, tai giữa và tai trong.

c) Sóng âm được vành tai hứng lấy → ống tai ngoài →  rung màng nhĩ → chuỗi xương tai giữa → ốc tai → xung thần kinh từ tế bào thụ cảm âm thanh theo dây thần kinh thính giác lên trung khu thính giác ở não bộ → âm thanh.

Câu hỏi 7. Nêu thêm tên và cách phòng một số bệnh về tai.

Giải nhanh:

• Bệnh về tai: Chàm tai, viêm sụn vành tai, ù tai, điếc,…
• Cách phòng: vệ sinh tai đúng cách; giữ vệ sinh để tránh viêm họng, nhiễm khuẩn gây viêm tai; không nghe âm thanh có cường độ cao.

Vận dụng 2. Giải thích tại sao những người làm việc hoặc sống trong môi trường có âm thanh cường độ cao thường xuyên như công nhân nhà máy dệt, người sống gần đường tàu,… dễ bị giảm thính lực?

Giải nhanh:

Vì âm thanh với cường độ cao thường xuyên → tổn thương các tế bào cảm thụ âm thanh nằm ở ốc tai → mất khả năng hình thành xung thần kinh truyền tới trung khu thính giác → việc cảm nhận âm thanh bị hạn chế.