BÀI 33 - MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ VÀ HỆ BÀI TIẾT Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Tại sao cần bổ sung nước trong quá trình luyện tập thể dục, thể thao?

Giải nhanh: 

Vì quá trình luyện tập thể dục, thể thao, cơ thể tiết nhiều mồ hôi nên cần bổ sung nước để đảm bảo cơ chế cân bằng.

I. MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ

1. Khái niệm môi trường trong cơ thể

Câu hỏi 1. Quan sát hình 33.1 và nêu các thành phần của môi trường trong cơ thể.

Giải nhanh: 

Gồm tế bào, mao mạch máu, mao mạch bạch huyết, khoảng gian bào.

Luyện tập 1. Cho biết trong trường hợp nào dưới đây có chỉ số môi trường trong mất cân bằng:

Bảng 33.1

Giải nhanh: 

Trường hợp 1.

2. Vai trò của sự duy trì ổn định môi trường trong cơ thể

Luyện tập 2. Một người phụ nữ 28 tuổi có kết quả một số chỉ số xét nghiệm máu thể hiện ở bảng 33.2. Em hãy nhận xét về các chỉ số này. Theo em người này cần chú ý gì trong khẩu phần ăn?

Bảng 33.2 Kết quả xét nghiệm một số chỉ số máu

Họ tên người xét nghiệm: N.H.T

Giới tính:  nữ             Tuổi: 28

Kết quả xét nghiệm máu

Giải nhanh: 

• Người phụ nữ này có chỉ số glucose bất thường.
• Chú ý: Hạn chế ăn tinh bột; sử dụng lượng chất béo vừa phải, ưu tiên acid béo không bão hòa; tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt; chia nhỏ bữa ăn. 

II. HỆ BÀI TIẾT

1. Chức năng của hệ bài tiết

Câu hỏi 3. Dựa vào bảng 33.3, nêu vai trò của da, gan, phổi và thận trong hệ bài tiết.

Giải nhanh: 

2. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu

Câu hỏi 4. Quan sát hình 33.3 và cho biết

a) Tên các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu.

b) Tên các bộ phận cấu tạo của thận.

Giải nhanh: 

a) Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái và ống đái.

b) Cầu thận và các ống thận (ống lượn gần, ống lượn xa, ống góp).

3. Một số bệnh liên quan đến hệ bài tiết nước tiểu

Câu hỏi 5. Nêu tên, nguyên nhân một số bệnh về hệ bài tiết nước tiểu mà em biết.

Giải nhanh: 

Luyện tập 3. Vì sao nhịn tiểu lại là thói quen gây hại cho hệ bài tiết.

Giải nhanh: 

Thói quen nhịn tiểu làm bệnh nhân mất khả năng kiểm soát các cơ vòng ngoài bàng quang khiến nước tiểu rò rỉ → khởi nguồn các bệnh lý về thận.

4. Một số thành tựu trong chữa bệnh liên quan đến thận

Câu hỏi 6. Quan sát hình 33.5 và cho biết đường di chuyển của máu trong máy chạy thận nhân tạo. Theo em bộ phận nào của thận nhân tạo thực hiện chức năng của thận trong cơ thể.

Giải nhanh: 

Đường di chuyển: máu chưa lọc → máy bơm máu → máy lọc máu → máy điều chỉnh áp lực → cơ thể. Bộ phận thực hiện chức năng của thận là máy lọc máu.

Luyện tập 4: Giải thích vì sao ghép thận là một phương pháp điều trị có hiệu quả cao cho người bị suy thận giai đoạn cuối?

Giải nhanh: 

Vì ở giai đoạn cuối, thận của bệnh nhân không thể lọc máu nên để duy trì sự sống, bệnh nhân bắt buộc phải điều trị duy trì hoặc ghép thận. 

Vận dụng 1: Giải thích tại sao không nên ăn quá nhiều muối, đường.

Giải nhanh: 

Vì ăn quá nhiều muối, đường sẽ làm mất cân bằng thành phần chất tan của môi trường trong cơ thể, khiến các cơ quan bài tiết phải tăng cường hoạt động → diễn ra thường xuyên → cơ quan bài tiết quá tải → nhiều bệnh lí nguy hiểm.

Vận dụng 2: Tại sao luyện tập thể thao giúp tăng cường quá trình thải độc của cơ thể?

Giải nhanh: 

Vì khi luyện tập thể thao, việc tăng tốc độ vận động của các cơ hô hấp sẽ giúp tăng cường sức khỏe của hệ hô hấp → đào thải CO₂ hiệu quả hơn; kích thích da bài tiết mồ hôi → các chất dư thừa được bài tiết hiệu quả hơn.

Vận dụng 3: Nêu những biện pháp phòng tránh các bệnh liên quan đến hệ bài tiết mà gia đình em thường thực hiện. Theo em, gia đình em cần thực hiện thêm những biện pháp nào khác để bảo vệ hệ bài tiết?

Giải nhanh: 

• Biện pháp: Rèn luyện thể dục, thể thao thường xuyên; thường xuyên giữ vệ sinh cho toàn cơ thể; uống đủ nước; không nhịn tiểu.
• Gia đình em cần: có chế độ ăn uống khoa học, khám sức khỏe định kì và không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.