BÀI 33 - MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ VÀ HỆ BÀI TIẾT Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Tại sao cần bổ sung nước trong quá trình luyện tập thể dục, thể thao?

Đáp án chuẩn: 

Trong quá trình luyện tập thể dục và thể thao, cơ thể sản sinh mồ hôi nhiều hơn để tỏa nhiệt, dẫn đến mất nước lớn hơn so với bình thường. Vì vậy, để đảm bảo các hoạt động này diễn ra bình thường, cần bổ sung nước trong quá trình luyện tập và thể thao để duy trì cân bằng nước, tức là cân bằng giữa lượng nước cơ thể tiêu thụ và mất đi qua mồ hôi.

I. MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ

1. Khái niệm môi trường trong cơ thể

Câu hỏi 1. Quan sát hình 33.1 và nêu các thành phần của môi trường trong cơ thể.

Đáp án chuẩn: 

Môi trường trong cơ thể gồm có tế bào, mao mạch máu, mao mạch bạch huyết, khoảng gian bào (chứa dịch mô).        

Luyện tập 1. Cho biết trong trường hợp nào dưới đây có chỉ số môi trường trong mất cân bằng:

Bảng 33.1

Đáp án chuẩn: 

Trường hợp 1 có chỉ số môi trường trong mất cân bằng.

2. Vai trò của sự duy trì ổn định môi trường trong cơ thể

Luyện tập 2. Một người phụ nữ 28 tuổi có kết quả một số chỉ số xét nghiệm máu thể hiện ở bảng 33.2. Em hãy nhận xét về các chỉ số này. Theo em người này cần chú ý gì trong khẩu phần ăn?

Bảng 33.2 Kết quả xét nghiệm một số chỉ số máu

Họ tên người xét nghiệm: N.H.T

Giới tính:  nữ                   Tuổi: 28

Kết quả xét nghiệm máu

Đáp án chuẩn: 

Dựa vào kết quả kiểm tra thấy, người phụ nữ này có chỉ số glucose cao hơn người trưởng thành bình thường.

Một số chú ý trong khẩu phần ăn:

II. HỆ BÀI TIẾT

1. Chức năng của hệ bài tiết

Câu hỏi 3. Dựa vào bảng 33.3, nêu vai trò của da, gan, phổi và thận trong hệ bài tiết.

Đáp án chuẩn: 

2. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu

Câu hỏi 4. Quan sát hình 33.3 và cho biết

a) Tên các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu.

b) Tên các bộ phận cấu tạo của thận.

Đáp án chuẩn: 

a) Tên các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu: thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái và ống đái.

b) Tên các bộ phận cấu tạo của thận: cầu thận và các ống thận (ống lượn gần, ống lượn xa, ống góp).

3. Một số bệnh liên quan đến hệ bài tiết nước tiểu

Câu hỏi 5. Nêu tên, nguyên nhân một số bệnh về hệ bài tiết nước tiểu mà em biết.

Đáp án chuẩn: 

Luyện tập 3. Vì sao nhịn tiểu lại là thói quen gây hại cho hệ bài tiết.

Đáp án chuẩn: 

Khi chúng ta nhịn tiểu sẽ làm cho các chất cặn bã trong nước tiểu lắng cặn lại trong thận và bàng quang. Sau một thời gian dài tích tụ, các lắng cặn này sẽ hình thành nên sỏi thận, sỏi bàng quang và ảnh hưởng tới chức năng bài tiết của thận.

4. Một số thành tựu trong chữa bệnh liên quan đến thận

Câu hỏi 6. Quan sát hình 33.5 và cho biết đường di chuyển của máu trong máy chạy thận nhân tạo. Theo em bộ phận nào của thận nhân tạo thực hiện chức năng của thận trong cơ thể.

Đáp án chuẩn: 

Đường di chuyển của máu là máu chưa lọc ® máy bơm máu ® máy lọc máu ® máy điều chỉnh áp lực ® cơ thể.

Bộ phận của thận nhân tạo thực hiện chức năng của thận trong cơ thể là máy lọc máu.

Luyện tập 4: Giải thích vì sao ghép thận là một phương pháp điều trị có hiệu quả cao cho người bị suy thận giai đoạn cuối?

Đáp án chuẩn: 

Ghép thận là một phương pháp điều trị có hiệu quả cao cho người bị suy thận giai đoạn cuối vì: Ở giai đoạn cuối, cả hai quả thận của bệnh nhân không đáp ứng được chức năng lọc máu để thải các chất độc, chất dư thừa ra khỏi cơ thể. Bởi vậy, để duy trì sự sống, bệnh nhân bắt buộc phải điều trị duy trì (lọc màng bụng, chạy thận nhân tạo) hoặc ghép thận. 

Vận dụng 1: Giải thích tại sao không nên ăn quá nhiều muối, đường.

Đáp án chuẩn: 

Ăn quá nhiều muối, đường sẽ làm mất cân bằng thành phần chất tan của môi trường trong cơ thể buộc các cơ quan bài tiết (gan, thận) phải tăng cường hoạt động để đưa thành phần chất tan của môi trường trong cơ thể về trạng thái cân bằng. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, các cơ quan này có thể bị quá tải và suy yếu, không đủ khả năng duy trì cân bằng môi trường nội bào trong cơ thể. Kết quả là các cơ quan bài tiết này bị suy yếu, không đủ khả năng duy trì cân bằng môi trường trong cơ thể, từ đó, dẫn đến nhiều bệnh lí nguy hiểm cho cơ thể như tăng huyết áp, đái tháo đường, các bệnh tim mạch hay các bệnh về thận,…

Vận dụng 2: Tại sao luyện tập thể thao giúp tăng cường quá trình thải độc của cơ thể?

Đáp án chuẩn: 

Luyện tập thể thao giúp tăng cường quá trình thải độc của cơ thể vì:

Vận dụng 3: Nêu những biện pháp phòng tránh các bệnh liên quan đến hệ bài tiết mà gia đình em thường thực hiện. Theo em, gia đình em cần thực hiện thêm những biện pháp nào khác để bảo vệ hệ bài tiết?

Đáp án chuẩn: 

Những biện pháp phòng tránh các bệnh liên quan đến hệ bài tiết mà gia đình em thường thực hiện:

Theo em, gia đình em cần thực hiện thêm các biện pháp sau để bảo vệ hệ bài tiết: