BÀI 29 - DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Trong các loại thức ăn em thích, thức ăn nào em nên ăn thường xuyên, thức ăn nào em nên hạn chế ăn? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

• Nên ăn hoa quả và rau xanh thường xuyên vì chúng là các thực phẩm giàu khoáng chất, vitamin, chất xơ,… giúp giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh như bệnh tim, huyết áp cao, đường ruột, ung thư,

• Nên hạn chế sử dụng thực phẩm chiên xào và đồ ngọt vì nếu ăn nhiều sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tăng nguy cơ mắc các bệnh béo phì, tim mạch.

I. DINH DƯỠNG VÀ CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG HỢP LÍ

1. Dinh dưỡng và chất dinh dưỡng

Câu hỏi 1. Quan sát hình 29.1, qua quá trình tiêu hóa, những chất dinh dưỡng trong súp lơ xanh được biến đổi thành những chất gì để tế bào và cơ thể có thể hấp thụ được? 

Đáp án chuẩn:

Chất bột đường ® đường đơn                       Chất béo ® Glycerol và acid béo

Chất đạm ® amino acid                                Vitamin ® vitamin

Chất khoáng ® chất khoáng                         Nước ® nước

Câu hỏi 2. Quan sát hình 29.2

a) Nêu thông tin về các loại chất dinh dưỡng có trong một chiếc bánh.

b) Thông tin trong bảng có ý nghĩa gì đối với người tiêu dùng.

Đáp án chuẩn:

a) Thông tin về các loại chất dinh dưỡng có trong một chiếc bánh là

• tổng chất béo là 6 gam
• tổng carbohydrate là 19 gam
• tổng chất đạm là 2 gam

b) Dựa vào các thông tin đó chúng ta có thể lựa chọn và sử dụng thực phẩm phù hợp.

Luyện tập 1. Hãy sưu tầm một số bao bì thực phẩm trong đó có bao bì của loại thực phẩm em thường ăn và cho biết thông tin của sản phẩm theo gợi ý trong bảng 29.1

Bảng 29.1 Thông tin dinh dưỡng của một số loại thực phẩm

Đáp án chuẩn:

Luyện tập 2. Theo em trong các sản phẩm trên, sản phẩm nào nên ăn thường xuyên sản phẩm nào nên ăn hạn chế. Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Nên uống sữa thường xuyên vì giúp cải thiện sức khỏe xương, tim mạch, giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2 và duy trì cân nặng hợp lý.

Không nên ăn bim bim do trong bim bim có chứa rất nhiều chất độc hại, tăng nguy cơ mắc ung thư thận, béo phì, tim mạch,... 

2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Thực hành 1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bản thân và những người trong gia đình em.

Đáp án chuẩn:

Bữa ăn của học sinh cần có đủ 4 nhóm thực phẩm và đa dạng nhiều loại thực phẩm, bảo đảm nhu cầu cả về số lượng, chất lượng và tỉ lệ cân đối của các thành phần dinh dưỡng.

Luyện tập 3: Quan sát bảng 29.2 và 29.3 cho biết:

a) Trong một ngày một người nên bổ sung cho cơ thể những nhóm chất dinh dưỡng nào?

b) Loại thực phẩm nào cần được ăn nhiều loại thực phẩm nào cần được ăn ít? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

a) Trong một ngày một người nên bổ sung cho cơ thể đầy đủ dinh dưỡng từ 4 nhóm thực phẩm là: bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.

b) Nên ăn nhiều loại thực phẩm chứa carbohydrate, vitamin và chất khoáng. Hạn chế các loại thưc phẩm chứa nhiều chất béo, đường.

II. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TIÊU HOÁ

Câu hỏi 3. Quan sát hình 29.3 nêu chức năng từng cơ quan của hệ tiêu hóa. Các cơ quan này phối hợp hoạt động trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Thức ăn di chuyển qua ống tiêu hóa trải qua quá trình tiêu hóa cơ học (thức ăn được nghiền nhỏ, đảo trộn) và tiêu hóa hóa học (thức ăn được biến đổi nhờ sự xúc tác của enzyme) thành các chất đơn giản. Sau khi tiêu hóa, các chất dinh dưỡng như đường, protein, và chất béo được hấp thụ thông qua niêm mạc ruột non và mao mạch máu. Các mao mạch bạch huyết trong lông ruột mang các chất dinh dưỡng này đi nuôi các tế bào trong cơ thể thông qua hệ tuần hoàn.

III. BẢO VỆ HỆ TIÊU HOÁ

Luyện tập 4. Ở cơ quan nào thức ăn vừa được tiêu hóa cơ học, vừa tiêu hóa hóa học?

Đáp án chuẩn:

Thức ăn vừa được tiêu hóa cơ học, vừa được tiêu hóa hóa học trong các cơ quan là: miệng, dạ dày.

1. An toàn vệ sinh thực phẩm

Câu hỏi 4. Nêu một số nguyên nhân gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đáp án chuẩn:

Một số nguyên nhân gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm:

• Thực phẩm ôi thiu, bị nấm mốc.

• Thực phẩm chứa tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, chất phụ gia, chất bảo quản thực phẩm không được phép sử dụng.

• Thực phẩm bị nhiễm các kim loại nặng như chì, thủy ngân,…

• Thực phẩm có chứa các độc tố tự nhiên như cá nóc, nấm có độc, lá ngón,…

Luyện tập 5. Nêu một số biện pháp giữ an toàn vệ sinh thực phẩm trong khâu sản xuất, vận chuyển, bảo quản, sử dụng và chế biến.

Đáp án chuẩn:

2. Phòng bệnh về tiêu hóa

Câu hỏi 5. Nêu tên nguyên nhân và biện pháp phòng một số bệnh về tiêu hóa.

Đáp án chuẩn:

Vận dụng 1. Trình bày các phương pháp bảo quản và chế biến thực phẩm gia đình em thường sử dụng. Trong đó phương pháp nào an toàn? phương pháp nào có thể gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm? Vì sao? 

Đáp án chuẩn:

Các phương pháp bảo quản và chế biến thực phẩm gia đình em thường sử dụng:

Trong các phương pháp trên, phương pháp an toàn là phơi khô, làm lạnh, đông lạnh, làm chín thực phẩm. Chế biến thực phẩm bằng cách ăn tái, sống có thể gây mất vệ sinh an toàn thực phẩm

Vận dụng 2. Em và những người thân trong gia đình thường thực hiện biện pháp nào để bảo vệ đường tiêu hóa?

Đáp án chuẩn:

Những biện pháp mà em và người thân trong gia đình thường thực hiện để bảo vệ đường tiêu hóa: