BÀI 13

ĐỌC: MẦM NON

Khởi động: Em hãy nêu sự thay đổi của thời tiết, cỏ cây, ... khi mùa đông chuyển sang mùa xuân hoặc mùa khô chuyển sang mùa mưa. 

Đáp án chuẩn:

 Mùa đông, thường có khí hậu lạnh, cây cối và cỏ cây thường khô héo hoặc không mọc nhiều. Nhưng khi chuyển sang mùa xuân hoặc mùa mưa, thời tiết trở nên ấm áp hơn và có mưa nhiều hơn. 

Câu 1: Trong 2 khổ thơ đầu, mầm non được miêu tả như thế nào? Cách miêu tả đó có gì thú vị?

Đáp án chuẩn:

- Nho nhỏ, nằm nép lặng im, mắt lim dim, cố nhìn qua kẽ lá, thấy mây bay hối hả, thấy mưa phùn lất phất, thấy cội với cành, …

- Vì tác giả nhân hóa mầm non giống như một đứa trẻ đang ngắm nhìn, khám phá thế giới bên ngoài với sự quan sát tỉ mỉ, chi tiết.

Câu 2: Cảnh vật mùa đông hiện ra như thế nào qua cảm nhận của mầm non?

Đáp án chuẩn:

- Mây: bay hối hả

- Mưa: mưa phùn lất phất

- Lá cây: tuôn rào rào, vàng đầy mặt đấy

- Rừng cây: thưa thớt, chỉ cội với cành

Câu 3: Nhờ đâu mầm non nhận ra mùa xuân đến?

Đáp án chuẩn:

Nhờ tiếng chim kêu, ngọn suối róc rách reo mừng, ngàn chim muông hát ca vang dậy,…

Câu 4: Nêu nhận xét của em về hình ảnh mầm non trong khổ thơ cuối.

Đáp án chuẩn:

Hình ảnh mùa đông đang chuyển mình sang mùa xuân, mùa xuân tới mang lại sức sống khác hoàn toàn.

Câu 5: Nội dung chính của bài thơ là gì?

Đáp án chuẩn:

Miêu tả hình ảnh mầm non trong mùa đông giá rét và sự chuyển mình của nó khi mùa xuân đến. Đó chính là thời khắc giao mùa trong mỗi năm, mùa đông qua đi. 

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: TỪ ĐA NGHĨA

Câu 1: Đọc đoạn thơ và các nghĩa của từ mắt rồi trả lời câu hỏi.

a. Tìm nghĩa thích hợp cho từ mắt được in đậm.

b. Trong các nghĩa của từ mắt nêu trên, nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa được phát triển từ nghĩa gốc (nghĩa chuyển)?

c. Các nghĩa trên của từ mắt có liên hệ với nhau như thế nào?

Đáp án chuẩn:

1. (1) có nghĩa là chỗ lồi ra, giống hình con mắt ở một số vật.

2) và (3) có nghĩa là cơ quan để nhìn của người hay động vật.

1. Nghĩa 1 là nghĩa gốc, nghĩa 2 là nghĩa chuyển.
2. Đều chỉ chỗ lồi ra, thể hiện khả năng quan sát của sự vật.

Câu 2: Xác định nghĩa của từ biển trong những câu thơ, câu ca dao dưới đây và cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển. 

a. Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

b. Mặt trời xuống biển như hòn lửa

    Sóng đã cài then, đêm sập cửa

c. Công cha như núi ngất trời

Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông.

Đáp án chuẩn:

Nghĩa gốc: từ biển ở câu b và c

Nghĩa chuyển: từ biển ở câu a trong từ biển lúa

Câu 3: Từ lưng trong mỗi đoạn thơ dưới đây được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Nêu các nghĩa của từ đó.

a. Trăng tròn như quả bóng

    Lơ lửng treo lưng trời.

b. Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ

    Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi

    Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

    Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.

Đáp án chuẩn:

a. Từ lưng là nghĩa chuyển.

b. 

Từ lưng thứ 1: lưng núi là nghĩa chuyển.

Từ lưng thứ 2 và 3 là nghĩa gốc.

Câu 4: Chọn 1 trong 2 từ dưới đây và đặt câu để phân biệt các nghĩa của từ đó.

Đáp án chuẩn:

a.

- Nghĩa 1: Thời tiết hôm nay thật ấm áp.

- Nghĩa 2: Hành động giúp đỡ người khác của anh ấy khiến người mẹ cảm thấy ấm lòng.

b.

- Nghĩa 1: Thời tiết mùa đông lạnh giá vô cùng.

- Nghĩa 2: Trái tim của anh ấy lạnh như băng khi gặp người thân của mình.

VIẾT: LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

Đề 2: Tả một cảnh biển đảo em đã được thấy tận mắt hoặc xem trên phim ảnh.

Câu 1: Lập dàn ý.

Đáp án chuẩn:

- Mở bài: Giới thiệu bao quát về bãi biển Nha Trang.

+ Nha Trang là một thành phố ven biển nổi tiếng tại Việt Nam.

+ Vị trí và đặc điểm địa lý của Nha Trang

- Thân bài: miêu tả theo trình tự thời gian:

- Kết bài: Nêu suy nghĩ, nhận xét hoặc tình cảm của em về biển Nha Trang.

Câu 2: Góp ý và chỉnh sửa dàn ý.

Bài tập về nhà:

Câu 1: Tìm đọc sách báo viết về núi, hang động, đại dương, các hành tinh trong hệ Mặt Trời, ... hoặc hiện tượng trong thế giới tự nhiên (núi lửa phun trào, lốc xoáy, mưa đá, ...).

Đáp án chuẩn:

"The Hidden Life of Trees" (Cuộc sống ẩn dật của cây) - Peter Wohlleben: Cuốn sách này khám phá cuộc sống của cây trong rừng, cách chúng giao tiếp và tương tác với nhau. Nó cung cấp một cái nhìn sâu sắc về sự kỳ diệu và thông minh của thế giới cây cối.