BÀI 25

ĐỌC: TIẾNG ĐÀN BA – LA – LAI – CA TRÊN SÔNG ĐÀ

Khởi động: Trao đổi với bạn về ý nghĩa của âm nhạc đối với cuộc sống con người.

Đáp án chuẩn:

Âm nhạc giúp con người giải tỏa căng thẳng và cảm xúc, gắn kết và tạo sự kết nối, mang lại niềm vui, …

Câu 1: Tiếng đàn ba-la-lai-ca được miêu tả thế nào qua 8 dòng thơ đầu?

Đáp án chuẩn:

Ngọn gió thì bình yên thổi qua khu rừng bạch dương dìu dặt và ngọn sóng trắng phau vỗ ghềnh đá, …

Câu 2: Trên công trường thuỷ điện sông Đà, tác giả đã nghe tiếng đàn ba-la-lai-ca vang lên trong khung cảnh như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Đêm trăng chơi vơi, cô gái Nga với mái tóc hạt dẻ đánh đàn, tháp khoan nhô lên, xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ, …

Câu 3: Miêu tả những điều em hình dung khi đọc 2 dòng thơ sau:

Chỉ còn tiếng đàn ngân nga

Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.

Đáp án chuẩn:

- Tiếng đàn ngân nga: Hình ảnh một không gian yên bình, một âm thanh du dương và êm ái. Tiếng đàn vang lên trong không gian, lan tỏa và tạo ra một không khí thú vị, khiến người nghe cảm nhận được trạng thái tâm trạng và cảm xúc.

- Dòng trăng lấp loáng sông Đà: Hình ảnh một dòng sông lớn và mạnh mẽ, được chiếu sáng bởi ánh trăng. 

Câu 4: Nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh cô gái Nga chơi đàn ba-la-lai-ca trên công trường thuỷ điện sông Đà.

Đáp án chuẩn:

Hình ảnh cô gái Nga chơi đàn ba-la-lai-ca trên công trường thuỷ điện sông Đà gợi lên trong tôi hình ảnh ấm áp và tự nhiên của cô gái với mái tóc màu hạt dẻ. Nét đẹp của cô gái và đàn ba-la-lai-ca tương phản rõ nét với khung cảnh công trường thuỷ điện, tạo ra một sự đối lập đáng chú ý.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: BIỆN PHÁP ĐIỆP TỪ, ĐIỆP NGỮ

Câu 1: Đọc bài ca dao dưới đây và trả lời câu hỏi. ÔNG

Người ta đi cấy lấy công

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề

Trông trời, trông đất, trông mây

Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm

Trông cho chân cứng đá mềm

Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng.

a. Từ trông được lặp lại mấy lần?

b. Theo em, việc lặp lại đó có tác dụng gì?

Đáp án chuẩn: 

a. Từ "trông": lặp lại 9 lần.

b. Làm tăng cường sự nhấn mạnh và tập trung vào việc quan sát, theo dõi,  thể hiện hành động của người đi cấy, người trông nom và quan tâm đến mọi chi tiết xung quanh, nỗi lo về việc đồng áng. 

Câu 2: Từ nào được lặp lại trong câu tục ngữ dưới đây? Việc lặp lại từ đó có tác dụng gì?

Học ăn, học nói, học gói, học mở.

Đáp án chuẩn:

- Từ “học” được lặp lại.

- Tác dụng: nhấn mạnh sự quan trọng của việc học của mỗi người trong cuộc sống.

Câu 3: Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.

Tôi đạp vỡ màu nâu

Bầu trời trong quả trứng

Bỗng thấy nhiều gió lộng

Bỗng thấy nhiều nắng reo

Bông tôi thấy thương yêu

Tôi biết là có mẹ.

                 (Xuân Quỳnh)

a. Từ bỗng xuất hiện mấy lần trong đoạn thơ?

b. Việc lặp lại nhiều lần từ bỗng có tác dụng gì? Chọn đáp án đúng.

A. Nhấn mạnh niềm vui của chú gà con vì được mẹ yêu thương.

B. Nhấn mạnh niềm vui của chú gà con vì được ra khỏi quả trứng.

C. Nhấn mạnh sự tươi đẹp của thiên nhiên mà chú gà con quan sát dược.

D. Nhấn mạnh sự ngỡ ngàng của chú gà con trước những điều mới mẻ.

Đáp án chuẩn:

a. Từ "bỗng" xuất hiện 3 lần.

b. Đáp án: D

Câu 4: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.

Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, Anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!

a. Từ nào được lặp lại ở tất cả các câu trong đoạn?

b. Việc lặp lại từ đó có tác dụng gì?

Đáp án chuẩn:

a. Từ "tre" được lặp lại trong tất cả các câu .

b. Tạo ra sự nhấn mạnh và tập trung vào vai trò và ý nghĩa quan trọng của gậy tre trong đoạn văn. Sự lặp lại từ "tre" tạo ra một hiệu ứng nhấn mạnh thể hiện sự kiên trì và sự quyết tâm.

VIẾT: TÌM HIỂU CÁCH VIẾT ĐOẠN VĂN THỂ HIỆN TÌNH CẢM, CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ

Câu 1: Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện các yêu cầu.

a. Tìm phần mở đầu, triển khai, kết thúc của đoạn văn và cho biết ý chính của mỗi phần.

b. Những điều gì ở bài thơ khiến người viết yêu thích hoặc xúc động?

c. Tình cảm, cảm xúc của người viết được thể hiện qua những từ ngữ, câu văn nào?

Đáp án chuẩn:

a. 

- Mở đầu "Bài thơ Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà của tác giả Quang Huy để lại trong tôi những ấn tượng đẹp.": giới thiệu về bài thơ và cảm nhận cá nhân và ấn tượng mà bài thơ gợi lên.

- Triển khai (tiếp … biết mấy!): miêu tả cảnh tượng đêm trăng trên công trường thuỷ điện, với những hình ảnh xe ủi, xe ben nằm nghỉ và tháp khoan nhô lên trời. Ngoài ra, nó cũng nhắc đến tiếng đàn ba-la-lai-ca ngân nga và tả cảm nhận về âm thanh của tiếng đàn.

- Kết thúc "Cảm ơn nhà thơ Quang Huy đã viết bài thơ thật hay, thật đẹp về tiếng đàn ba-la-lai-ca và tình hữu nghị thắm thiết, bền chặt.": bằng việc cảm ơn nhà thơ và tỏ lòng yêu thích về bài thơ và thông điệp về tình hữu nghị mà nó truyền tải.

b.

- Bức tranh sống động về đêm trăng trên công trường thuỷ điện.

- Tiếng đàn ba-la-lai-ca ngân nga và tạo ra những âm thanh tuyệt vời.

c. 

"Những ấn tượng đẹp", "bức tranh sống động", "ngẫm nghĩ", "xúc động biết mấy!", "cảm ơn", "thật hay, thật đẹp", "tình hữu nghị thắm thiết, bền chặt".

Câu 2: Trao đổi về những điểm cần lưu ý khi viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc về một bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Bố cục đoạn văn

- Những điều yêu thích ở bài thơ

- Cách thể hiện tình cảm, cảm xúc đối với bài thơ

+ Dùng từ ngữ chỉ tình cảm

+ Sử dụng câu cảm

Bài tập về nhà:

Câu 1: Đọc cho người thân một bài thơ viết cho thiếu nhi và chia sẻ cảm nghĩ của em về bài thơ đó.

Đáp án chuẩn:

Trên cành cây xanh tươi

Chim non hót vang trời

Vỗ cánh bay lượn lờ

Hòa thành tiếng ca vui.

Trong rừng xanh rậm rạp

Bướm bay trong ánh nắng

Màu sắc tươi rực rỡ

Tạo nên một thế giới thần tiên.

Câu 2: Tìm đọc câu chuyện kể về một người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật (nhà văn, nhà thơ, diễn viên, đạo diễn,...).

Đáp án chuẩn:

Trong một thị trấn nhỏ, có một người đàn ông tên là David. David đã từ lâu mơ ước trở thành một nhà văn. Ông ta luôn có niềm đam mê mãnh liệt với việc viết lách và muốn chia sẻ câu chuyện của mình với thế giới. David đã dành nhiều năm để rèn luyện tài năng viết văn của mình. Ông ta đọc nhiều sách, học về kỹ thuật viết và tìm hiểu về các tác phẩm văn học nổi tiếng. Mỗi ngày, David dành thời gian ngồi trước máy vi tính và viết những câu chuyện đầy tưởng tượng. Tuy nhiên, những ngày đầu tiên của sự nghiệp viết lách của David không hề dễ dàng. Ông ta gặp phải nhiều khó khăn và thất bại. Các tác phẩm của ông không được công nhận và không được xuất bản. Nhưng David không bỏ cuộc. Ông ta tiếp tục viết, viết và viết. Ông ta cải thiện kỹ năng viết của mình qua từng bài viết, rút kinh nghiệm từ những lỗi sai và không ngừng hoàn thiện. Cuối cùng, sau nhiều năm cống hiến và nỗ lực, David đã viết xong cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình.