BÀI 11

ĐỌC: HƯƠNG CỐM MÙA THU

Khởi động: Chơi trò chơi: Tiếp sức. Kể tên những món ăn được làm từ lúa gạo.

Đáp án chuẩn:

Những món ăn được làm từ lúa gạo: cơm, bánh chưng, bánh tét, xôi, bánh đúc, bánh tráng, cháo, bánh giò, …

Câu 1: Tìm trong khổ thơ thứ nhất những chi tiết nói về khung cảnh thiên nhiên

và cảm xúc của con người khi mùa cốm đến.

Đáp án chuẩn:

Khung cảnh thiên nhiên và cảm xúc được thể hiện: ‘Gió heo may”, 'hương cốm vào thu', 'gió thơm vừa ghé', và 'màu sắc của nắng, trời, đất'.

Câu 2: Dựa vào sơ đồ dưới đây, kể lại hành trình làm ra hạt cốm theo lời của gió.

Đáp án chuẩn:

Hạt thóc được các bác nông dân gieo xuống ruộng, sau đó nhà nông cày cấy và chờ đợi mùa cây lúa trĩu bông. Hạt lúa tròn căng hơi sữa, thảo thơm dâng tặng cho đời. Tay mẹ, tay bà sàng sảy cốm mang hồn đất và hồn người.

Câu 3: Cách tả màu sắc của hạt cốm cho thấy bạn nhỏ cảm nhận thế nào về món quà kì diệu của mùa thu?

Đáp án chuẩn:

Hạt cốm được miêu tả là có màu vàng của nắng, màu xanh của trời và màu nâu của đất. Màu sắc này tạo ra một hình ảnh tươi sáng và thu hút, đồng thời thể hiện sự trân quý và độc đáo của hạt cốm trong mùa thu.

Câu 4: Chi tiết nào cho thấy cốm là thức quà đặc trưng của Hà Nội?

Đáp án chuẩn:

Chi tiết 'Hồ Gươm chớp đôi mắt biếc' và 'nhắc mùa hương cốm vừa lên'. Hà Nội nổi tiếng với Hồ Gươm và trong bài thơ, nó bằng với việc nhắc đến mùa hương cốm, cho thấy sự gắn kết mật thiết giữa cốm và thành phố này.

Câu 5: Em cảm nhận được điều gì về tình cảm của tác giả đối với hương cốm trong mùa thu Hà Nội?

Đáp án chuẩn:

Việc sử dụng các từ ngữ như 'hồn đất, hồn người', 'màu sắc của nắng, trời, đất', và diễn đạt một cách hùng hồn về hạt cốm cho thấy tác giả coi hương cốm như một biểu tượng đặc biệt, mang trong nó sự đẹp và ý nghĩa sâu sắc của mùa thu Hà Nội.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LIÊN KẾT CÂU BẰNG TỪ NGỮ NỐI

Câu 1: Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện yêu cầu.

Trên con đường từ nhà đến trường, tôi phải đi qua Hồ Gươm. Lúc có bạn thì chuyện trò tíu tít, có khi đuổi nhau suốt dọc đường. Nhưng khi đi một mình, tôi thích ôm cặp vào ngực, nhìn lên các vòm cây, vừa đi vừa lẩm nhẩm ôn bài. Vì thế, tôi thường là đứa phát hiện ra bông hoa đầu tiên nở trên cây gạo trước đền Ngọc Sơn. Rồi bông nọ gọi bông kia, bông nọ ganh bông kia, chỉ vài hôm sau, cây gạo đã như một cây đuốc lớn cháy rừng rực giữa trời.

(Theo Vân Long)

a. Nhận xét về vị trí của các từ ngữ in đậm trong câu.

b. Nêu tác dụng của những từ ngữ đó trong đoạn văn.

Đáp án chuẩn:

a. Các từ in đậm đứng ở đầu câu.

b. 

- Nhưng:  ý tưởng phản của câu trước và câu sau.

- Vì thế:  kết quả của câu trước.

- Rồi:   sự việc nối tiếp của câu trước.

Câu 2: Chọn từ ngữ (cuối cùng, tiếp theo, sau đó, đầu tiên) thay cho bông hoa để tạo sự liên kết giữa các câu trong đoạn văn.

(1) Quy trình làm cốm gồm nhiều công đoạn. (2) *, người ta gặt lúa non về để tuốt và lấy hạt. (3) *, họ đãi lúa qua nước để loại bỏ các hạt lép. (4) *, hạt lúa được rang và giã thành cốm. (5) *, người ta sàng sảy cốm thật kĩ và để trong những chiếc thúng nhỏ lót lá sen.

(Theo Ngọc Hà)

Đáp án chuẩn:

(2) Đầu tiên

(3) Sau đó

(4) Tiếp theo

(5) Cuối cùng

Câu 3: Tìm các từ ngữ nối thay cho bông hoa để tạo sự liên kết giữa các câu.

a. Ở miền Bắc, Tết đến, hoa đào nở rộ. * ở miền Nam, khi Tết về, hoa mai khoe sắc.

b. Đến Huế, du khách thích được ngắm cảnh trên sông Hương. *, mọi người còn mong muốn được thưởng thức ẩm thực Huế.

c. Nhiều người thích cốm làng Vòng vì nhiều lí do. Thứ nhất, cốm ở đây rất ngon. *, cốm còn là hình ảnh gợi liên tưởng đến mùa thu Hà Nội.

d. Đi du lịch ở miền Tây Nam Bộ, du khách sẽ có những trải nghiệm thú vị với nhiều hoạt động hấp dẫn như: chèo xuồng ba lá, đi cầu khỉ, thăm các chợ nổi. *, du khách còn có thể thỏa thích hái trái cây khi ghé thăm các miệt vườn.

Đáp án chuẩn:

a. Còn

b. Không chỉ vậy

c. Thứ hai

d. Không những thế

Câu 4: Viết đoạn văn (3 – 5 câu) về một địa điểm du lịch hoặc khu di tích lịch sử mà em biết, trong đó có sử dụng từ ngữ nối để liên kết câu.

Đáp án chuẩn:

Thành phố cổ Hội An ở miền Trung Việt Nam là một địa điểm du lịch hấp dẫn. Với kiến trúc độc đáo và phong cách kiến trúc hòa quyện giữa các nền văn hóa, Hội An tạo nên một không gian độc đáo và thu hút khách du lịch. Ngoài ra, thành phố còn nổi tiếng với các con đường nhỏ nhắn, cầu cổ bắc qua sông Hoài, và các cửa hàng nổi tiếng bán áo dài và đèn lồng, tạo nên không khí đặc trưng của Hội An.

VIẾT: VIẾT ĐOẠN VĂN THỂ HIỆN TÌNH CẢM, CẢM XÚC VỀ MỘT SỰ VIỆC

Đề 1: Viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc về một lễ hội của quê hương.

Câu 1: Dựa vào các ý đã tìm được trong hoạt động Viết ở bài 10, viết đoạn văn theo yêu cầu của đề bài.

Đáp án chuẩn:

Em rất thích ngày Tết trung thu. Đây là dịp Tết diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch. Khung cảnh làng quê của em lúc này thật đẹp. Bầu trời đêm đen thẫm lại như được khoác lên mình một tấm vải nhung. Những ngôi sao nhỏ bé, tỏa sáng lấp lánh giống như đang tô điểm cho chiếc áo khổng lồ. Ngoài đường, trong nhà đều đã sáng đèn. Chỉ một lúc sau là trăng đã lên cao. Trăng tròn như cái đĩa, đang treo lơ lửng trên bầu trời. Ánh trăng vào đêm rằm có màu vàng ấm áp và cũng sáng hơn. Hơn bảy giờ tối, đường phố đã rộn ràng tiếng cười nói của trẻ con trong làng. Bạn nào cũng có những món đồ chơi của ngày tết trung thu như đèn ông sao, mặt nạ… Chương trình đón Tết trung thu được tổ chức ở nhà văn hóa của thôn. Sau các tiết mục văn nghệ là phần chia bánh kẹo. Chúng em đứa nào cũng háo hức nhận quà từ chị Hằng và chú Quậy. Cuối cùng là phần múa lân vô cùng hấp dẫn. Tối hôm đó trở về, em cùng với bố mẹ ngồi ngoài sân vừa ngắm trăng, vừa phá cỗ. Ngày Tết Trung thu thật là tuyệt vời biết bao.

Câu 2: Đọc soát và chỉnh sửa bài viết.

Bài tập về nhà:

Câu 1: Trao đổi với người thân về một hoạt động của lớp hoặc của trường đã để lại cho em nhiều cảm xúc.

Đáp án chuẩn:

Một hoạt động của lớp đã để lại cho em nhiều cảm xúc là chuyến dã ngoại vào rừng núi. Chúng tôi đã có cơ hội khám phá thiên nhiên trong lành, trải nghiệm cuộc sống ngoài trời và tạo kỷ niệm đáng nhớ. Cảm giác hồi hộp và phấn khích khi chinh phục đỉnh núi, thưởng thức khung cảnh tuyệt đẹp từ trên cao đã tạo cho tôi những trải nghiệm không thể quên. Bên cạnh đó, việc cùng lớp hòa mình vào hoạt động nhóm, xây dựng tình đoàn kết và sự chia sẻ trong cuộc sống hàng ngày cũng tạo cho tôi một cảm giác ấm áp và gắn kết với các bạn cùng lớp.