BÀI 14

ĐỌC: ĐƯỜNG QUÊ ĐỒNG THÁP MƯỜI

Khởi động: Chia sẻ những điều em biết về vùng đất Đồng Tháp Mười.

Đáp án chuẩn:

- Đồng Tháp Mười là một vùng đất nổi tiếng tại miền Tây Nam Bộ, Việt Nam.

+ Vị trí và đặc điểm địa lý: Đồng Tháp Mười nằm tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, chủ yếu tọa lạc ở tỉnh Đồng Tháp. Vùng đất này nổi tiếng với hệ thống đồng lúa, cánh đồng mênh mông và sông nước phong phú.

+ Đồng cỏ và đờn ca tài tử: Đồng Tháp Mười là nơi phát triển truyền thống âm nhạc dân gian đặc sắc của dân tộc Khmer tại Việt Nam. Đờn ca tài tử và những bài hát đờn ca cổ truyền thường được trình diễn trong các lễ hội và sự kiện văn hóa tại vùng đất này.

Câu 1: Ở khổ thơ đầu, đường về quê thú vị như thế nào qua cảm nhận của bạn nhỏ?

Đáp án chuẩn:

 Trên đường về quê, bạn nhỏ được thấy bông súng thả lồng đèn sáng bồng bềnh trên mặt nước, cá lòng tong chạy trước, dẫn đường về thăm ông.

Câu 2: Tìm những nét đẹp riêng của vùng Đồng Tháp Mười được miêu tả trong bài thơ.

- Về cảnh vật thiên nhiên

- Về cuộc sống con người

Đáp án chuẩn:

- Nét đẹp riêng của Đồng Tháp Mười:

+ Về cảnh vật thiên nhiên: mặt nước, sen hồng, sông Cửu Long => vẻ đẹp tự nhiên và thanh bình của vùng quê.

+ Về cuộc sống con người: cuộc sống nông thôn với con trâu, thuyền đuôi tôm, chở lúa vàng => bức tranh về đời sống chân thực và gắn bó với đất đai.

Câu 3: Những từ ngữ nào trong bài thơ gợi tả nhịp sống ở Đồng Tháp Mười rất sôi động, náo nức?

Đáp án chuẩn:

Các từ ngữ : xuồng lướt như tên bắn, lấm lem trâu đầm, xình xịch thuyền tôm, rê sóng, nước lớn sông Cửu Long, …

Câu 4: Ở khổ thơ cuối, bạn nhỏ muốn nói điều gì về quê hương mình?

Đáp án chuẩn:

Bạn nhỏ muốn nói về tình cảm yêu quê hương của mình. Ông đứng như bụt hiện, chờ cháu cuối đường quê => sự kính trọng và tình yêu thương đối với quê hương, mong muốn được trở về và gặp gỡ ông.

Câu 5: Những chi tiết, hình ảnh nào ở miền quê này gợi nhớ những câu chuyện cổ tích quen thuộc?

Đáp án chuẩn:

Chi tiết về bông súng thả lồng đèn, cá lòng tong, cầu trăm đốt tre, ông đứng như bụt có thể gợi nhớ đến những câu chuyện cổ tích quen thuộc về cuộc sống quê hương, về tình yêu thương và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên.

Luyện tập theo văn bản đọc

Câu 1: Các từ ngữ dưới đây có tác dụng gì trong việc miêu tả cảnh vật?

- bồng bềnh

- lấm lem

- xình xịch

- nghiêng ngả

Đáp án chuẩn:

- Bồng bềnh: miêu tả một cảnh vật hoặc một vật thể di chuyển một cách nhẹ nhàng, mềm mại và không đều đặn.

- Lấm lem: miêu tả cảnh vật, sự vật bị bẩn nhiều chỗ.

- Xình xịch: âm thanh hoặc hành động của một vật thể di chuyển nhanh và mạnh mẽ, thường liên quan đến sự chuyển động đột ngột và không lưu loát. 

- Nghiêng ngả: sự chuyển động nhẹ nhàng và khéo léo của một vật thể hoặc một cảnh vật. Nó có thể ám chỉ sự dao động, sự lung linh và tạo ra cảm giác của sự mềm mại, sự uyển chuyển và sự duyên dáng.

Câu 2: Tìm những hình ảnh so sánh, nhân hoá trong bài thơ. Em thích hình ảnh nào nhất? Vì sao?

Đáp án chuẩn:
- So sánh:

+ “Xuồng lướt như tên bắn”: So sánh xuồng di chuyển trên mặt nước với tốc độ của tên bắn, tạo nên hình ảnh cuộc sống nhanh chóng, nhộn nhịp ở vùng quê.

+ “Ông đứng như bụt hiện”: So sánh ông với bụt, tạo nên hình ảnh ông đầy hiền hậu, bình dị nhưng cũng thần thánh, cao quý.

• Nhân hoá:

+ “Nước lớn sông Cửu Long chơi với sen nghiêng ngả”: Nhân hoá sông Cửu Long và hoa sen, tạo nên hình ảnh thiên nhiên sinh động, yêu đời.

• Em thích hình ảnh “xuồng lướt như tên bắn”: tạo nên cảm giác phấn khích, hứng khởi và sự sôi động của Đồng Tháp Mười.

VIẾT: VIẾT CHƯƠNG TRÌNH HOẠT ĐỘNG

Câu 1: Chuẩn bị

Đáp án chuẩn:

- Chương trình phát động phong trào xây dựng tủ sách của lớp.

Câu 2: Viết.

Đáp án chuẩn:

Chương trình “Tủ sách yêu thương”

1. Mục đích:

- Xây dựng một tủ sách trong lớp để chia sẻ và trao đổi sách giữa các bạn học

2. Thời gian và địa điểm

- Thời gian: 8h00 – 12h00 ngày 14/03/2024

- Địa điểm: lớp 5A

3. Chuẩn bị:

- Đóng các tủ sách

- Bàn ghế, đồ uống

- Trang trí lớp chuẩn bị cho chương trình.

3. Kế hoạch thực hiện

Câu 3: Đọc soát và chỉnh sửa.

ĐỌC MỞ RỘNG

Câu 1: Đọc 2-3 bài ca dao về di tích, lễ hội hoặc sản vật độc đáo ở một địa phương.

Đáp án chuẩn:

Địa phương: Thanh Hóa

1. Bài ca dao về di tích: 

Lam Kinh xưa thời trấn thương

Ngọn núi đâu hẹp, suối còn đường

Chùa Thiên Trường xưa, cung đình đó

Bảo tàng Lam Kinh lưu giữ hương.

2. Bài ca dao về lễ hội: 

Lễ hội Chè Thái Nguyên đua nhau

Khoe sắc chè xanh, vị thơm ngọt

Lòng người hân hoan, tràn đầy niềm vui

Đất Thanh Hóa rộn ràng mùa chè.

3. Bài ca dao về sản vật độc đáo: 

Quê hương Thanh Hóa, ngọt ngào bạt ngàn

Gạo Mường La trắng, thơm hương dân làng

Mật ong Lam Sơn, vàng như mặt trời

Sản vật độc đáo, tự hào quê hương.

Câu 2: Viết phiếu đọc sách theo mẫu.

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Trao đổi với bạn về nội dung của một bài ca dao mà em đã đọc.

Bài tập về nhà:

Câu 1: Tìm hiểu thêm các thông tin về Đồng Tháp Mười hoặc về quê hương em (đặc điểm địa lí, cảnh sắc, di tích, lễ hội, sản vật, …).

Đáp án chuẩn:

- Đồng Tháp Mười là một vùng đất đa dạng và đầy hấp dẫn. 

+ Đặc điểm địa lý: Đồng Tháp Mười nằm ở miền Tây Nam Bộ, Việt Nam. Vùng đất này bao gồm các tỉnh Đồng Tháp, Tiền Giang, và Long An. Đồng Tháp Mười nổi tiếng với hệ thống đồng lúa, cánh đồng mênh mông, và rừng ngập mặn.

+ Cảnh sắc: Với cánh đồng lúa trải dài, Đồng Tháp Mười mang đến một khung cảnh hữu tình và hùng vĩ. Vùng đất này cũng có những khu vực rừng ngập mặn và đồng cỏ ngập nước, tạo nên một môi trường sinh thái đa dạng và đẹp mắt.

+ Di tích lịch sử và văn hóa: Đồng Tháp Mười có nhiều di tích lịch sử và văn hóa đáng chú ý. Các điểm đến như Đền Cao Lãnh, Chùa Giác Lâm, Lăng viếng Đồng Tháp Mười, và những ngôi đền, chùa, đình xưa khác đều thể hiện sự phong phú và đa dạng của di sản văn hóa trong vùng này.

+ Lễ hội: Đồng Tháp Mười có nhiều lễ hội truyền thống và văn hóa đặc biệt. Ví dụ, lễ hội Ghe Ngo nổi tiếng diễn ra hàng năm, thu hút hàng ngàn du khách đến tham dự. Lễ hội này là dịp để tôn vinh nghề đánh bắt cá và thể hiện nét đẹp văn hóa dân gian trong vùng Đồng Tháp Mười.

+ Sản vật đặc trưng: Vùng Đồng Tháp Mười nổi tiếng với nông nghiệp và sản xuất nông sản. Các sản vật đặc trưng bao gồm lúa mùa, lúa sấy khô, mía đường, trái cây như bưởi, cam, và các loại rau xanh. Ngoài ra, đồng cỏ và đờn ca tài tử là những sản vật văn hóa đặc trưng của người dân Đồng Tháp Mười.