Soạn giáo án Ngữ văn 11 cánh diều Bài 5 Đọc 2: Trái tim Đan - kô

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đưa câu hỏi để HS thảo luận: Dựa vào chú thích trong SGK và tìm hiểu của mình, trình bày những hiểu biết về tác giả Mac-xim Go-rơ-ki và tác phẩm?

(Nhà văn Macxim Gorky)

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS thảo luận vấn đề

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện lên bảng trình bày, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức

GV mở rộng: Gorky lớn lên trong nghèo khó. Cha ông, một thợ mộc, qua đời do bệnh dịch tả ở tuổi 31. Sau khi cha qua đời, Gorky phải sống trong cảnh nghèo đói và đầy bạo lực của ông nội. Gorky đã sốc khi bị đẩy vào cuộc sống khắc nghiệt ấy. Chứng kiến cảnh những người chú đánh vợ đến chết đã khiến Gorky ám ảnh đến mức nhiều năm sau này ông không thể bước chân vào ngôi nhà thời thơ ấu mỗi khi trở về thăm. Gorky được lớn lên nhờ sự chăm sóc của bà nội mù chữ và cậu bé tạm thoát được khỏi thế giới bạo lực của gia đình nhờ kho tàng truyện cổ tích vô tận của bà. Gorky biết đọc nhờ ông nội dạy cho từ cuốn kinh cầu nguyện. Sau này, ông nội chuyển gia đình bần hàn của mình tới ngoại ô và sống giữa những người vô gia cư. Gần 9 tuổi, vào năm 1877, Gorky mới bắt đầu học tiểu học nhưng lên 10 ông đã phải bỏ học do gia đình quá nghèo. Cuộc sống khắc nghiệt ấy đã đeo bám, ám ảnh Gorky suốt đời và ông luôn ý thức được rằng mình không được giáo dục cơ bản. 10 tuổi, Gorky đã phải phụ giúp gia đình kiếm sống bằng việc thu nhặt giẻ rách, đinh và móng ngựa. Trong năm đó, Gorky chịu nỗi đau mất mẹ và ông phải rời khỏi nhà. Chính vì thế, ông lấy bút danh sáng tác của mình là “Gorki” có nghĩa là đắng cay tủi nhục để gợi vè quá khứ của mình. Đó cũng là lí do Gorki được mệnh danh là cây bút của người cùng khổ.

GV cung cấp thêm: Truyện ngắn “Bà lão I-dec-ghin” gồm 3 phần được ghép với nhau một cách khéo léo. Phần đầu là truyền thuyết về đứa con trai đại bàng, tên Lác-ra (Larra), một kẻ cao ngạo, ích kỉ, tàn bạo nên phải chịu sự trừng phạt là sống trong sự đơn độc suốt hàng ngàn năm giữa thảo nguyên mênh mông. Phần thứ hai là hồi ức về tuổi trẻ, tự do, phóng túng, cuồng nhiệt của bà lão I-dec-ghin. Phần ba là truyền thuyết về chàng Đan-kô, một chàng trai dũng cảm và vị tha trong cuộc đương đầu với lòng người yếu hèn và thiên nhiên khắc nghiệt. Ba câu chuyện do bà lão I-dec-ghin kể đều là những câu chuyện độc đáo về tuổi trẻ, về tự do, về những tâm hồn mạnh mẽ, tực lửa và đầy say mê.

GV gợi ý tóm tắt truyện “Trái tim Đan-kô”

Đan-kô dẫn mọi người đi theo anh. Rừng rậm rạp, cây cối sừng sững khiến mọi người khó đi. Và họ quay ra oán trách Đan-kô nhưng anh vẫn hăng hái, tươi tỉnh dẫn mọi người đi. Một hôm, giông bão ập đến, đường đi gian nan hơn khiến mọi người đều mất tinh thần. Họ không dám thú nhận mình yếu hèn mà quay ra giận dữ, trách Đan-kô không biết dẫn dắt họ, mắng nhiếc anh thậm tệ. Trong tim anh cũng bùng lên sự phẫn nộ nhưng vì thương hại mọi người nên ngọn lửa uất giận ấy đã tắt. Anh tha thiết muốn cứu họ. Đan-kô tự xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim cháy rực để soi đường cho mọi người. Anh gục xuống và chết còn đoàn người lại vui sướng, có người còn giẫm lên trái tim của Đan-kô.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả: Maksim Gorky (1868- 1936)

• Cuộc đời

-Tên thật: Aleksey Maksimovich Peshko, bút danh Maksim Gorky

- Ông sinh ra  tại Nizhny Novgorod, một thành phố ở Nga.

- Trải qua tuổi thơ cơ cực, bất hạnh: 3 tuổi mồ côi cha, 10 tuổi mất mẹ sống với ông bà ngoại, ông tự kiếm sống, vừa tự học và vươn lên bằng nghị lực của mình.

=> Kinh nghiệm sống đáng kể này đã tác động mạnh mẽ đến tác phẩm của ông.

• Con người

- Ý chí sống, vươn lên mạnh mẽ

- Trái tim yêu thương, cảm thông sâu sắc với con người, đặc biệt là những người cùng khổ như ông.

c. Sự nghiệp sáng tác

- Go-rơ-ki bắt đầu viết văn từ rất sớm, vào những năm 1890.

- Các tác phẩm chính: bộ 3 tự truyện (thời thơ ấu, kiếm sống 1916, các trường đại học của tôi 1923), tiểu thuyết “người mẹ” , kịch “dưới đáy”

- Vị trí: Là nhà văn vĩ đại của Nga, của thế giới có nhiều đóng góp đối với nền văn học Nga

+ Mở đường cho trào lưu văn học hiện thực XHCN Nga với tiểu thuyết “Người mẹ”

+ Là người có công xây dựng nền văn hoá văn học mới

+ Là bậc thầy về truyện ngắn và chân dung văn học

+ Là tấm gương sáng đvới các nhà văn trẻ của Nga về lòng nhân đạo, đam mê đọc sách, nghị lực kiên cường, kiên trì tự học

=> Được mệnh danh là: nhà văn của những người cùng khổ.

2. Tác phẩm “Trái tim Đan-kô”

- Thể loại: truyện ngắn

- Xuất xứ: in trong tuyển tập “Bà lão I-dec-ghin”, là phần truyện thứ ba trong tập truyện này.

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “hăng hái và tươi tình”: Hành trình Đan-kô dẫn bộ lạc vào rừng.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “họ làm anh buồn rầu”: Sự khó khăn khi đi qua đầm lầy.  

+ Phần 3: Còn lại: Sự dũng mãnh của Đan-kô. 

- Tóm tắt văn bản: HS tự tóm tắt ở nhà