THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

NGHĨA CỦA CÂU

Câu 1: Giải thích nghĩa của từ thở được dùng trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ. Chỉ ra sự khác biệt về nghĩa của từ thở trong ngữ cảnh này với từ thở trong câu: Em bé thở đều đều khi ngủ say.

Giải rút gọn:

• Nghĩa của từ thở được dùng trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ: sự quang hợp của lá cây mía tạo ra khí ô-xi. Từ “thở” ở đây là biện pháp tu từ nhân hóa.

• Sự khác biệt về nghĩa:

• Thở trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ: đối tượng của thở là thực vật, không phải con người, cách dùng thở chính là sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để tăng sự sinh động cho hình ảnh thơ.

• Từ thở trong câu Em bé thở đều đều khi ngủ say: nghĩa gốc dùng để chỉ hoạt động hô hấp của con người.

Câu 2: Tìm các từ láy trong bài thơ. Chọn một từ để giải thích nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng từ láy đó.

Giải rút gọn:

• Các từ láy: đêm đêm, leng keng, sớm sớm, chiều chiều, lao xao, véo von, khúc khích, lửng lơ, xao xuyến, thẹn thò

• Chọn từ để giải thích nghĩa:

• Thẹn thò: nghĩa là thẹn thùng, ngượng ngùng nhưng có phần thích thú.

• Tác dụng: diễn đạt cảm xúc, tâm trạng của con người, tăng sức gợi cảm

Câu 3:  Cho biết công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu ngoặc kép trong bài thơ Gò Me.

Giải rút gọn:

- Dấu ngoặc đơn: chú thích, bổ sung cho câu trước

- Dấu ngoặc kép:  dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật, cụ thể là lời hát của những cô gái

BIỆN PHÁP TỪ TỪ

Câu 4: Chỉ ra các biện pháp tu từ trong những dòng thơ sau và nêu tác dụng của chúng:

a. Ao làng trăng tắm, mây bơi

Nước trong như nước mắt người tôi yêu.

b. Nằm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo.

c. Me non cong vắt lưỡi liềm

Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ.

d. Tre thôi khúc khích, mây chìm lắng nghe.

Giải rút gọn:

a. Biện pháp tu từ: 

• nhân hóa: trăng “tắm”, mây “bơi”

• so sánh: “như”..

Tác dụng: Làm nổi bật lên độ trong của nước và khung cảnh yên bình của quê hương.

b. Biện pháp tu từ nhân hóa: tre thổi sáo. 

Tác dụng: làm cho cây cối có hồn, khung cảnh trở nên sinh động.

c. Biện pháp tu từ so sánh: như…

Tác dụng: Tăng sức gợi hình, gợi cảm trong câu thơ.

d. Biện pháp tu từ nhân hóa: tre khúc khích, mây lắng nghe

Tác dụng: làm nổi bật lên điều quan trọng, điều thú vị gây được sự chú ý của người khác mà sắp được diễn ra.