BÀI 1. VĂN BẢN – BẦY CHIM CHÌA VÔI

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu hỏi: Hãy chia sẻ một trải nghiệm đẹp của tuổi thơ em. Ghi lại một số từ ngữ diễn tả cảm xúc của em khi nghĩ về trải nghiệm đó.

Giải rút gọn:

- Trải nghiệm: Em nhớ một lần được thả diều ven sông ở quê với đám bạn. Lúc đó em vô cùng yêu thích, hưng phấn và đến giờ em vẫn còn nhớ như in trải nghiệm, kỉ niệm đó.

- Từ ngữ diễn tả cảm xúc của em: yêu thích, hưng phấn, vui vẻ,..

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Nội dung cuộc trò chuyện của hai anh em Mên và Mon lúc nửa đêm. 

Giải rút gọn: 

Trời mưa to, nước sông dâng cao ngập bãi sông, hai anh em Mên và Mon lo lắng cho những chú chim chìa vôi non sẽ bị chết đuối.

Câu 2: Chi tiết nào được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon?

Giải rút gọn:

Chi tiết được lặp lại: “anh bảo”

Câu 3: Thói quen làm tổ và đẻ trứng của bầy chim chìa vôi ở bãi sông quê Mên và Mon. 

Giải rút gọn: 

Thói quen của bầy chim: vào mùa cạn, những đám rong héo dần làm thành một lớp đệm trên cát, những con chim chìa vôi bay ra bãi cát đẻ trứng.

Câu 4: Bầy chim chìa vôi non có bay được vào bờ không?

Giải rút gọn:

Bầy chim chìa vôi non vừa có thể bay được vào bờ

Câu 5: Chú ý cử chỉ, lời nói của nhân vật Mên. 

Giải rút gọn: 

Giọng nói tỏ vẻ rất người lớn, hành động dứt khoát

Câu 6: Khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh.  

Giải rút gọn: 

- Khi ánh bình minh rọi sáng những hạt mưa trên mặt sông thì một cảnh tượng như huyền thoại hiện ra, từ mặt nước những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên.

Câu 7: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây có đúng như dự đoán của em không? 

Giải rút gọn: 

Đúng như dự đoán của em vì chúng bay được vào bờ

Câu 8: Cảm xúc của hai nhân vật Mên và Mon khi quan sát bầy chim chìa vôi non bay lên. 

Giải rút gọn: 

• hai đứa đứng không nhúc nhích, im lặng

• xúc động đến phát khóc khi thấy bầy chim non bay lên và hạ cánh an toàn 

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Em hãy xác định đề tài và ngôi kể của truyện Bầy chim chìa vôi.

Giải rút gọn:

- Đề tài: tình yêu thiên nhiên, động vật

- Ngôi kể: Ngôi thứ ba.

Câu 2: Chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật trong đoạn văn sau:

Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi:

- Anh Mên ơi, anh Mên!

- Gì đấy? Mày không ngủ à? - Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi.

Giải rút gọn:

Lời người kể chuyện:

• "Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi:".

• "Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi.".

Lời nhân vật

• "Anh Mên ơi, anh Mên!"

• “Gì đấy? Mày không ngủ à?”

Câu 3: Điều gì khiến hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông? Chi tiết nào thể hiện rõ nhất điều đó?

Giải rút gọn:

- Điều khiến hai anh em lo lắng là những con chim chìa vôi non bị chết đuối. 

- Chi tiết thể hiện rõ nhất điều đó là cuộc nói chuyện của hai anh em:

 "- Em sợ những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất.

  - Tao cũng sợ.".

Câu 4: Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon nói với Mên những chuyện gì? Nội dung cuộc trò chuyện ấy giúp em nhận ra được những nét tính cách nào của nhân vật Mon?

Giải rút gọn:

- Mon đã bàn với Mên để tìm cách đưa những con chim chìa vôi non vào bờ và nói với Mên là mình đã thả con cá bống mà bố kéo chũm được.

- Giúp em nhận ra Mon là một nhân vật trong sáng, yêu thương động vật.

Câu 5: Nêu một số chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3). Em hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát tính cách của nhân vật Mên.

Giải rút gọn:

Một số chi tiết:

- Đối với em Mon:

• Tỏ vẻ người lớn với em trai 

• Thấy có chút phiền với những câu hỏi liên tiếp của người em, nhưng vẫn quan tâm, giải rút gọn.

• Trêu em.

- Sợ bố dậy biết hai anh em chạy ra ngoài

- Căng mắt, im lặng nhìn đàn chim bay vào bờ. Khi thấy đàn chim đã vào bờ thì khóc.

=> Tính cách Mên: 

• là nhân vật còn trẻ con (khi cố tỏ ra người lớn với em trai)

• tính cách tưởng như khó gần khi hay giải rút gọn em trai bằng những câu cộc lốc nhưng ẩn sau đó lại là một trái tim ấm áp, giàu lòng trắc ẩn.

Câu 6: Khi đọc đoạn văn miêu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh, em có ấn tượng nhất với chi tiết nào? Vì sao?

Giải rút gọn:

Em có ấn tượng nhất với chi tiết: con chim non suýt thì ngã xuống nước, nhưng nó đã đập một nhịp quyết định, vụt bứt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát. 

Vì chi tiết đó vì nó nói lên nghị lực phi thường của một con chim non, từ đó em nhìn về cuộc sống của con người, chúng ta cũng cần có những nghị lực để vươn lên.

Câu 7:  Trong đoạn kết của truyện, Mên và Mon hình như không hiểu rõ vì sao mình lại khóc. Em hãy giúp các nhân vật lí giải điều đó.

Giải rút gọn:

Các nhân vật khóc vì cảm thấy xúc động, cảm phục, thấy vui, vỡ òa khi biết được những con chim chìa vôi non đã trải qua sự khốc liệt của mưa, của dòng nước để bay được vào bờ.

VIẾT KẾT NỐI VÀ ĐỌC

Câu hỏi: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại sự việc bầy chim chìa vôi bay lên khỏi bãi sông bằng lời của một trong hai nhân vật Mon hoặc Mên (ngôi kể thứ nhất).

Giải rút gọn:

Lúc đó, trời vẫn còn mưa, hai anh em chúng tôi nín lặng, ngồi im như khi xem đến đoạn phim gay cấn nhất. Tôi và anh Mên chỉ lo nhỡ lũ chim non kia có mệnh hệ gì... Thế rồi chuyện mà hai anh em tôi lo sợ đã xảy ra, con chim non suýt thì rơi xuống dòng nước. Tôi và anh Mên suýt thì hét lên theo tiếng hốt hoảng của chim mẹ. Nhưng may mắn thay, ở nhịp quyết định, con chim non đã bay vượt lên cao. Khi đàn chim đã bay vào bờ, hai anh chúng tôi vẫn không dám nhúc nhích vì sợ có gì bất trắc, nước mắt chúng tôi cứ giàn ra. Cuối cùng bầy chim non đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kì vĩ nhất trong đời chúng. Chuyến bay của chúng để lại cảm xúc rất lớn trong lòng chúng tôi.