VĂN BẢN. NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Hãy kể ngắn gọn về một thầy, cô giáo mà em đặc biệt yêu quý.

Giải rút gọn:

Em đặc biệt yêu quý cô Khang - chủ nhiệm lớp của em. 

Cô là người dịu dàng, dạy giỏi. Nhờ sự động viên, dìu dắt của cô mà em đã đạt được kết quả cao trong học tập.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Người kể chuyện ở đây là ai?

Giải rút gọn:

Người kể chuyện là tác giả - họa sĩ.

Câu 2: Sự thay đổi nhân vật người kể chuyện

Giải rút gọn: 

Bà An-tư-nai xưng tôi

Câu 3: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật

Giải rút gọn: 

Cuộc đối thoại giữa An-tư-nai và thầy Đuy-sen

Câu 4: Những chi tiết miêu tả sự quan tâm, chăm sóc các học trò của thầy Đuy-sen.

Giải rút gọn: 

Thầy bế các em qua suối: lưng thì cõng, tay thì bế.

Câu 5: Suy nghĩ, cảm xúc của An-tư-nại về mọi người, về thầy Đuy-sen.

Giải rút gọn: 

• Bọn nhà giàu là những con người ngu xuẩn, bộ mặt láo xược, ngu lắm, tồi lắm.

• Thầy lạc quan kể chuyện vui cho học sinh quên đi mọi sự.

• Thầy cố gắng tìm gỗ làm cầu cho học sinh qua suối.

Câu 6: Hình ảnh thấy Đuy-sen trong kí ức của An-tư-nai.

Giải rút gọn: 

• Thầy đi chân không, làm không ngơi tay. 

• Khi thấy An-tư-nai ngã, thầy quẳng tảng đá trên tay, nhảy ngay lại, đỡ lên, rồi bế chạy lên bờ, lót chiếc áo choàng đặt An-tư-nai vào đó. 

• Thày xoa hai chân, bóp chặt đôi tay lạnh cóng và đưa lên miệng hà hơi

Câu 7: Tình cảm của An-tư-nai và các học trò dành cho thầy Đuy-sen.

Giải rút gọn: 

An-tư-nai ước thầy là anh ruột, được bá cổ thầy, thủ thỉ với thầy những lời đẹp đẽ nhất.

Học trò: yêu mến, kính trọng thầy vì tấm lòng nhân từ, vì những ước mơ của thầy về tương lai của học trò

Câu 8: Người kể chuyện ở phần (4) là ai?

Giải rút gọn:

Người kể chuyện là tác giả - họa sĩ.

Câu 9: Người kể chuyện băn khoăn, trăn trở về điều gì?

Giải rút gọn:

Băn khoăn, trăn trở về tác phẩm dở dang của mình, sợ rằng nó sẽ chẳng ra gì hết.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định người kể chuyện và ngôi kể trong từng phần của đoạn trích.

Giải rút gọn:

- Phần (1): ngôi thứ nhất - họa sĩ.

- Phần (2): ngôi thứ nhất - bà An-tư-nai.

- Phần (3): ngôi thứ nhất - bà An-tư-nai.

- Phần (4): ngôi thứ nhất - họa sĩ.

Câu 2: Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích có mối quan hệ như thế nào?

Giải rút gọn:

Họ có mối quan hệ đồng hương với nhau. 

• Họ đều sinh ra và lớn lên ở làng Ku-ku-rêu

• hiện cùng sống ở Mát-xcơ-va và có quen biết nhau. 

• Họ cùng được mời về dự lễ khánh thành ngôi trường mới của quê hương.

Câu 3: Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), em hình dung như thế nào về hoàn cảnh sống của An-tư-nai?

Giải rút gọn:

Hoàn cảnh sống của An-tư-nai rất khó khăn, vất vả: 

• nhà nghèo, mồ côi cha mẹ, ở với chú thím

• chịu đựng lạnh giá để đến lớp

• phải đi kiếm phân bò, phân ngựa khô về để làm chất đốt. 

Câu 4: Em hãy đọc kĩ phần (3) của đoạn trích và giải rút gọn các câu hỏi sau:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật nào?

b. Những chi tiết tiêu biểu nào được nhà văn sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen?

c. Khái quát đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy-sen.

Giải rút gọn:

a. Thầy Đuy-sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai.

b. Những chi tiết tiêu biểu:

• Thầy Đuy-sen cõng, bế các bạn nhỏ qua suối để đi học.

• Thầy Đuy-sen kể chuyện vui để các bạn nhỏ quên hết mọi sự.

• Thầy Đuy-sen lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ trên lòng suốt để bước qua cho khỏi bị ướt chân.

• Khi An-tư-nai bị ngã ở suối, thầy đỡ An-tư-nai lên, đỡ lên bờ, lót chiếc áo choàng cho An-tư-nai ngồi và chăm sóc, sau đó một mình làm hết việc lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ.

• Ghi nhớ từng hành động nhỏ của học trò: đoán được An-tư-nai trút lại ki-giắc ở trường.

• Mong cho học trò được đi học ở thành phố.

c. Tính cách nhân vật thầy Đuy-sen:

• Có tấm lòng nhân từ, ý nghĩ tốt lành

• Yêu mến trẻ nhỏ, mong cho các em được học hành đến nơi đến chốn

• Kiên trì, chịu khó 

Câu 5: An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm như thế nào? Nhờ "người thầy đầu tiên" ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?

Giải rút gọn:

- An-tư-nai rất quý mến và muốn thầy Đuy-sen là anh ruột của mình.

- Nhờ đó An-tư-nai đã cố gắng học tập và trở thành một viện sĩ.

Câu 6: Ở phần (4), nhân vật họa sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy Đuy-sen? Em ủng hộ ý tưởng nào của họa sĩ?

Giải rút gọn:

- Những ý tưởng:

• Vẽ hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai

• Vẽ một đứa bé đi chân không, da rám nắng, trèo lên cao và ngồi lên một cành phong, đôi mắt hân hoan nhìn vào cõi xa xăm kì ảo.

• Vẽ bức tranh đề là "Người thầy đầu tiên", có thể là lúc thầy Đuy-sen bế trẻ con qua con suối và cạnh đấy, trên những con ngựa no nê hung dữ, những con người đần độn, mũ lông cáo đỏ đi qua đang chế giễu ông.

• Vẽ thầy Đuy-sen tiễn An-tư-nai lên tỉnh.

- Em ủng hộ quyết định vẽ bức tranh "Người thầy đầu tiên", là lúc thầy Đuy-sen bế trẻ con qua con suối.

Câu 7: Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng gì?

Giải rút gọn:

Tác dụng giúp câu chuyện đa dạng điểm nhìn, có tính đa thanh.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Câu 1: Em hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại nội dung của phần (1) hoặc phần (4) văn bản Người thầy đầu tiên bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Giải rút gọn:

- Kể lại nội dung phần (1): Mùa thu năm ngoái tôi nhận được một bức điện từ làng tôi gửi đến, mời về dự buổi khánh thành ngôi trường mới do nông trường xây dựng. Cả bà viện sĩ An-tư-nai cũng được mời đến. Tôi nghe nói bà đã về đây một hai hôm rồi đi thẳng lên Mát-xcơ-va. Bà đã gửi một bức thư cho tôi để nhờ chia sẻ về câu chuyện của bà, gắn liền với ngôi trường. Bức thư ấy đã khiến tôi trăn trở nhiều ngày.

- Kể lại nội dung phần (4): Tôi đã nghĩ rất nhiều về câu chuyện của bà An-tư-nai. Tôi muốn vẽ một bức tranh về câu chuyện của bà với thầy Đuy-sen và chắc chắn tôi sẽ phải vẽ. Có thể tôi sẽ vẽ hình ảnh hai cây phong, cũng có thể tôi sẽ vẽ bà An-tư-nai khi còn nhỏ đã trèo lên cây phong và mơ mộng thế nào. Hoặc, tôi sẽ đặt tên bức tranh là "Người thầy đầu tiên", trong đó có cảnh thầy Đuy-sen bế các bạn nhỏ qua suối mà bên cạnh là đám nhà giàu đang chế giễu ông hay cảnh thầy tiễn An-tư-nai lên tỉnh học. Bức tranh như thế giống như tiếng gọi của thầy Đuy-sen mà đến nay An-tư-nai vẫn còn nghe vẳng lại, sẽ vang dội mãi trong lòng mỗi người.