THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

BIỆN PHÁP TU TỪ

Câu 1: Nhà thơ sử dụng biện pháp tu từ nào trong những dòng thơ sau đây? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

Một ngày hòa bình

Anh không về nữa.

Giải rút gọn:

Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh. 

Tác dụng: tránh cảm giác đau thương, mất mát, tạo cảm giác dễ tiếp nhận cho người đọc.

Câu 2: Hãy tìm thêm một số ví dụ ngoài bài thơ Đồng dao mùa xuân có sử dụng biện pháp tu từ được dùng trong hai dòng thơ Một ngày hòa bình/ Anh không về nữa.

Giải rút gọn:

Ví dụ 1: 

Bác Dương thôi đã thôi rồi

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta

(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)

Ví dụ 2: 

Chuyện kể rằng trước lúc Người ra đi, Bác muốn nghe một câu hò xứ Huế.

(Lời Bác dặn trước lúc đi xa)

Câu 3: Xác định biện pháp tu từ trong những câu văn sau và nêu tác dụng:

a. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

b. Lắm khi em cũng nghĩ nỗi nhà cửa như thế này là nguy hiểm, nhưng em nghèo sức quá, em đã nghĩ ròng rã hàng mấy tháng cũng không biết làm như thế nào.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Giải rút gọn:

a. Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: "nhắm mắt" 

Tác dụng: Khiến cho cái chết trở nên nhẹ nhàng, thanh thản hơn, giống như một giấc ngủ.

b. Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: "nghèo sức" thay thế cho "yếu", "sức khỏe kém",... 

 Tác dụng: Tạo cảm giác khiêm nhường, lịch sự đối với người nghe.

Câu 4: Xác định biện pháp tu từ điệp ngữ trong bài thơ Đồng dao mùa xuân và nêu tác dụng.

Giải rút gọn:

• Biện pháp tu từ điệp ngữ : Có một người lính; Một...; Anh ngồi...

• Tác dụng: nhấn mạnh hình ảnh người lính, những sự kiện anh gặp phải và dáng vẻ của anh và tạo nhịp điệu cho bài thơ.

NGHĨA CỦA TỪ

Câu 5: Xác định nghĩa của các từ ngữ núi xanh và máu lửa trong khổ thơ:

Có một người lính

Đi vào núi xanh

Những năm máu lửa.

Em căn cứ vào đâu để xác định như vậy?

Giải rút gọn:

- Nghĩa của từ:

• núi xanh: ngọn núi có nhiều cây cối màu xanh bao phủ.

• máu lửa: nói đến chiến tranh, bom đạn.

- Căn cứ vào nội dung của cả đoạn thơ để xác định như vậy.

Câu 6: Cho biết sự khác biệt về nghĩa của từ xuân trong các cụm từ ngày xuân, tuổi xuân, đồng dao mùa xuân.

Giải rút gọn:

Sự khác biệt về nghĩa của từ xuân trong các cụm từ:

• Ngày xuân: ngày mùa xuân.

• Tuổi xuân: tuổi trẻ, nhiều hy vọng phía trước.

• Đồng dao mùa xuân: đồng dao về mùa xuân để ca ngợi những người chiến sĩ đã hi sinh vì Tổ Quốc