VĂN BẢN. MÙA XUÂN NHO NHỎ

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Mùa xuân trong cảm nhận của em có gì đáng nhớ?

Giải rút gọn:

Có hoa đào ngày Tết, có những hạt mưa phùn, thời tiết bắt đầu ấm lên,…

Câu 2: Hãy đọc một vài đoạn thơ mà em yêu thích viêt về mùa xuân.

Giải rút gọn:

1. Mùa xuân là Tết trồng cây

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân

(Hồ Chí Minh)

2. Trong làn nắng ửng khói mơ tan

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,

Trên giàn thiên lý. Bóng xuân sang.

(Hàn Mặc Tử)

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Những màu sắc, âm thanh được gợi lên trong khổ thơ

Giải rút gọn: 

 Nhà thơ vẽ ra trước mắt độc giả bức tranh thiên nhiên mùa xuân với:

+ Âm thanh: âm thanh rộn rã vui tươi của “chim chiền chiện”.

+ Màu sắc: xanh của dòng sông, tím của hoa, trong veo của giọt sương.

Câu 2: Vẻ đẹp mùa xuân qua hình ảnh “lộc”

Giải rút gọn: 

• Lộc của “người ra đồng”:  những cánh đồng mênh mông với những chồi non nhú lên xanh biếc từ những hạt thóc giống mùa xuân. 

• Lộc của “người cầm súng”: liên tưởng đến những người chiến sĩ trên vai trên lưng có cành lá ngụy trang. Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non, mang theo cả mùa xuân của thiên nhiên, cây cỏ. 

Câu 3:  Hình ảnh con chim, cành hoa, mùa xuân, nốt trầm nho nhỏ.

Giải rút gọn: 

- Con chim, nhành hoa, mùa xuân nho nhỏ là biểu tượng cho những vẻ đẹp tinh túy của cuộc đời.

- Nốt nhạc trầm là biểu tượng cho sự cống hiến thầm lặng

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận gì về mùa xuân?

Giải rút gọn:

• Những hình ảnh:

• bông hoa tím mọc giữa dòng sông xanh

• con chim chiền chiện hót vang trời

• "lộc" trên vai người cầm súng và rơi ngoài đồng

• hình ảnh chủ thể trữ tình đưa tay hứng những hạt mưa xuân

• Những hình ảnh trên gợi lên một mùa xuân nhẹ nhàng, trong trẻo, đẹp đẽ đầy chất thơ.

Câu 2: Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào qua những dòng thơ: Ơi, con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lanh rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng?

Giải rút gọn:

Cảm xúc của nhà thơ: trân trọng, say mê, náo nức, ngất ngây  khi thấy đất trời vào xuân.

Câu 3: Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? Vì sao khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng?

Giải rút gọn:

• Hai hình ảnh đó gợi đến hình ảnh người chiến sĩ và người nông dân.

• Khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng vì họ gắn với hai nhiệm vụ của đất nước tại thời điểm bài thơ ra đời: sản xuất và chiến đấu, xây dựng bảo vệ Tổ quốc.

Câu 4: Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau:

Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước

Giải rút gọn:

- Vần chân: lao - sao.

- Ngắt nhịp: 2/3, 3/2

Câu 5: Theo em, vì sao tác giả muốn làm "con chim", "một cành hoa", "một nốt trầm"? Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, em có cảm nhận gì về ước nguyện mà nhà thơ muốn gửi gắm qua những hình ảnh này?

Giải rút gọn:

- Vì đó là khát vọng hòa nhập vào thiên nhiên vô hạn, khát vọng hòa nhập, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước.

- Tác giả sáng tác bài thơ này khi nằm trên giường bệnh, một tháng trước khi qua đời thể hiện ngay cả đến phút cuối đời, tác giả vẫn khát sống, khát khao cống hiến một cách lặng lẽ. 

Câu 6: Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng "tôi" nhưng sang phần sau lại xưng "ta". Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

- Phần đầu, tác giả xưng “tôi” để bộc lộ cảm xúc cá nhân trước cảnh sắc mùa xuân

- Phần sau tác giả xưng “ta” để thể hiện tâm niệm khát khao được sống cống hiến cho đời, cho tổ quốc

Tác dụng: thể hiện sự chuyển biến từ cái tôi cá nhân sang một tập thể cùng chung suy nghĩ muốn cống hiến cho đời.

Câu 7: Sau khi đọc và tìm hiểu bài thơ, em có nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Nhan đề đó gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì?

Gợi ý:

Cách dùng từ khá độc đáo vì mùa xuân vốn là một danh từ chỉ một khoảng thời gian, nó không thể cầm nắm, cũng không thể định lượng lại được ghép cùng "nho nhỏ", trở nên hữu hình. 

Gợi cho em cảm xúc: mỗi một con người như một mùa xuân nho nhỏ, nên sống hết mình để cống hiến cho tổ quốc

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Gợi ý:

Trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, tôi ấn tượng nhất với những dòng thơ:

                                               Một mùa xuân nho nhỏ

                                               Lặng lẽ dâng cho đời

                                               Dù là tuổi hai mươi

                                               Dù là khi tóc bạc

Nếu ai biết được hoàn cảnh ra đời của bài thơ cũng sẽ có chung cảm xúc như tôi khi đọc những dòng thơ trên. Mùa xuân trong thơ Thanh Hải không hô hào, kêu gọi, không phải những điều gì lớn lao, to tác, mà chỉ là những điều giản dị, "nho nhỏ", lặng lẽ. Đến phút cuối đời, tác giả vẫn có khát khao cống hiến cho cuộc đời những âm sắc đẹp đẽ. Cả đời người, từ lúc xuân xanh - "tuổi hai mươi", đến khi "tóc bạc", cuối đời vẫn trước sau như môt, vẫn "lặng lẽ dâng cho đời", vẫn nhập vào bản hòa ca mà mình là một nốt trầm xao xuyến. Khát vọng trong thơ Thanh Hải rất bình dị, "lặng lẽ", êm xuôi, dễ đi vào lòng người bởi đó là khát vọng chân thành và trong trẻo.