THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

BIỆN PHÁP TU TỪ

Câu 1: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói quá trong những câu tục ngữ sau:

a. Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng Mười chưa cười đã tối.

b. Ngày vui ngắn chẳng đầy gang.

c. Thuận vợ thuận chồng tát bể đông cũng cạn.

Giải rút gọn:

a. chưa nằm đã sáng/ chưa cười đã tối => Gây ấn tượng mạnh với đêm tháng Năm và ngày tháng Mười rất ngắn.

b. ngắn chẳng đầy gang. => Tăng sức biểu cảm cho ngày vui - thời gian vui vẻ, hạnh phúc ngắn ngủi.

c. tát bể đông cũng cạn. => Nhấn mạnh vào việc đồng lòng, hòa hợp giữa vợ chồng thì việc khó mấy cũng xong. 

Câu 2: Cho biết trong những câu sau, câu nào là nói quá, câu nào là nói khoác. Từ đó, nêu sự khác nhau giữa nói khoác và nói quá.

a. Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

                                                    (Ca dao)

b. Trời nóng quá, mồ hôi nhỏ xuống ướt sũng cả sàn nhà.

c. Đời người có một gang tay

Ai hay ngủ ngày còn có nửa gang.

                                                    (Ca dao)

d. Bài văn này tôi chỉ làm vèo trong năm phút, thế mà vẫn viết được ba trang.

Giải rút gọn:

• Cả 3 câu a,b,c đều sử dụng biện pháp tu từ nói quá
• Câu nói khoác: (d).
• Sự khác nhau giữa nói khoác và nói quá: 
• Giống nhau: phóng đại về mức độ, quy mô, tính chất của sự việc.
• Khác nhau: 
• Nói quá: dựa trên cơ sở có thật, có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
• Nói khoác: dựa trên cơ sở không có thật, có tác dụng gây cười. Trong một số trường hợp, có tác dụng tiêu cực nhằm làm cho người nghe tin vào những điều không có thật.

Câu 3: Hãy đặt 4 câu, mỗi câu sử dụng một trong số các cụm từ có biện pháp tu từ nói quá sau đây:

a. buồn nẫu ruột

b. rụng rời chân tay

c. cười vỡ bụng

d. mệt đứt hơi

Giải rút gọn:

a. Hôm nay bạn Mai được 5 điểm môn Văn, trông bạn ấy buồn nẫu ruột.

b. Bác Hùng cảm thấy rụng rời chân tay vì biết tin con trai bị ngã ở trường.

c. Truyện Trạng Quỳnh làm em cười vỡ bụng.

d. Tiết Thể dục, chúng em thi chạy giữa các đội, đội em giành chiến thắng nhưng cũng mệt đứt hơi.