BÀI 7. CHUNG SỨC CHUNG LÒNG

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ ĐẠI TỪ

Câu 1: Xếp các đại từ xưng hô trong đoạn văn sau vào nhóm phủ họp:

Quân Nguyên Mông nay đã gần kề biên ải. Thế giặc mạnh như hùm beo. Chúng đã đạp đổ bao thành trì từ đông sang tây. Trẫm và các tướng sĩ đã có kế sách chống giặc. Nhưng lòng trẫm chưa yên vì không nỡ để bách tính lầm than. Các khanh là bậc trưởng lão trong dân gian. Vậy, trẫm hỏi ý các khanh: Ta nên hòa hay nên đánh?

HOÀNG QUỐC HẢI

Giải rút gọn:

Từ chỉ người nói: trẫm.

Từ chỉ người nghe: khanh.

Từ chỉ cả người nói, người nghe: ta.

Từ chỉ người, vật được nhắc tới: chúng.

Câu 2: Các danh từ in đậm dưới đây được dùng làm gì?

a) Tôi vừa vào thang máy thì một cậu bé lưng đeo ba lô cũng bước vào.

- Cháu chào bác ạ. - Cậu bé nói với tôi.

- Cháu đi học à?

- Thưa bác, vâng ạ.

Vừa lúc ấy, thang máy mở cửa. Cậu bé nhoẻn cười chào tôi rồi nhanh nhẹn rảo bước.

Theo NHẬT AN

b) - Thưa bác sĩ, bây giờ mọi người vào thăm bà cháu được chưa ạ?

- Để cho bà nghỉ thêm một lát, cậu bé ạ! Bà cháu trằn trọc mãi, vừa xong mới chợp mắt được.

Theo HẢI NGÂN

c) - Chủ nhật này, ai muốn đi chợ phiên với bố mẹ nào?

- Con ạ! – Páo nhanh nhảu đáp - Còn bao nhiêu ngày nữa thì đến chợ phiên, bố nhỉ?

- Còn năm ngày nữa.

HÀ AN VIÊN

Giải rút gọn:

Các danh từ in đậm như “Cháu”, “bác”, “Con”, “bác sĩ”, “ba”, “chú”, “bố”, “mẹ” được dùng làm đại từ xưng hô. Đại từ xưng hô được dùng để gọi tên hoặc xưng hô một người trong cuộc nói chuyện, thể hiện mối quan hệ giữa người nói và người được nói đến, hoặc giữa các nhân vật trong câu chuyện.

Cụ thể:

“Cháu” và “bác” được dùng khi một đứa trẻ (cháu) nói chuyện với một người lớn (bác).

“Con” và “bác sĩ” được dùng khi một đứa trẻ (con) nói chuyện với một bác sĩ.

“Con” và “bố” được dùng khi một đứa trẻ (con) nói chuyện với cha mình (bố).

Câu 3: Trao đổi về cách xưng hô: 

a) Hãy nêu một số hiện tượng xưng hô chưa phù hợp mà em biết.

b) Nếu bạn xưng hô với em chưa phù hợp, em nên làm gì?

Giải rút gọn:

a) Một số hiện tượng xưng hô chưa phù hợp mà em biết:

+ Xưng hô không phù hợp với tuổi tác: Ví dụ, một người lớn tuổi hơn gọi một người nhỏ tuổi là “anh” hoặc “chị”.

+ Xưng hô không phù hợp với mối quan hệ: Ví dụ, hai người không quen biết nhưng một người lại gọi người kia là “bạn thân”.

b) Nếu bạn xưng hô với em chưa phù hợp, em nên nói một cách lịch sự và rõ ràng với bạn về cách em muốn được xưng hô. Em có thể giải thích vì sao em cảm thấy cách xưng hô hiện tại không phù hợp và đề xuất một cách xưng hô khác mà em cảm thấy thoải mái hơn.