BÀI 4. CÓ CHÍ THÌ NÊN

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐA NGHĨA 

Câu 1: Tìm ở bên B lời giải nghĩa thích hợp cho từ đầu trong mỗi câu ở bên A.

Giải rút gọn:

Câu 2: Từ đầu trong câu nào ở bài tập 1 được dùng với nghĩa gốc?

Giải rút gọn:

Từ đầu trong câu a: “Thắng trạc tuổi thằng Chân "Phệ" nhưng cao hơn hẳn cái đầu” được dùng theo nghĩa gốc.

Câu 3: Tra từ điển, tìm nghĩa của một trong các từ sau: cây, xinh, ăn. Vì sao em biết đó là các từ đa nghĩa? Theo em, nghĩa được nêu đầu tiên là nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

Giải rút gọn:

Dưới đây là nghĩa của các từ “cây”, “xinh”, và “ăn” trong tiếng Việt:

“Cây”:

+ Thực vật có rễ, thân, lá rõ rệt, hoặc vật có hình thù giống những thực vật có thân, lá.

+ Từ dùng để chỉ từng vật có thân thẳng, cao, hoặc dài (trông giống như hình thân cây).

“Xinh”:

+ Có hình dáng và những đường nét rất dễ coi, ưa nhìn (thường nói về trẻ em, phụ nữ trẻ).

+ Có hình dáng nhỏ nhắn, thanh thoát, trông thích mắt.

“Ăn”:

+ Tự cho vào cơ thể thức nuôi sống.

+ Ăn uống nhân dịp gì.

Em biết đó là các từ đa nghĩa vì mỗi từ đều có nhiều nghĩa khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng. Thường nghĩa được nêu đầu tiên trong từ điển là nghĩa gốc, tức là nghĩa mà từ đó được sử dụng phổ biến và rộng rãi nhất. 

Câu 4: Đặt 2 câu với một từ đa nghĩa ở bài tập 3: 1 câu có từ được dùng theo nghĩa gốc, 1 câu có từ được dùng theo nghĩa chuyển.

Giải rút gọn:

Dưới đây là hai câu sử dụng từ “cây” với nghĩa gốc và nghĩa chuyển:

Nghĩa gốc: “Em thích nhất là cây bàng trước nhà vì mỗi khi hè đến, cây bàng lại rải rác những chiếc lá khắp sân, tạo nên một khung cảnh thật yên bình và mát mẻ.”

Nghĩa chuyển: “Anh ấy là cây đại thụ trong ngành công nghệ thông tin, với những đóng góp vô giá cho sự phát triển của ngành này.” 

Trong câu thứ nhất, “cây” được sử dụng theo nghĩa gốc, chỉ một thực vật có rễ, thân, lá. Trong câu thứ hai, “cây” được sử dụng theo nghĩa chuyển, chỉ một người nổi trội, giỏi giang trong một lĩnh vực nào đó.