BÀI 16. TÍNH CHẤT CHUNG CỦA KIM LOẠI

Mở đầu: Xung quanh ta có nhiều đồ vật, máy móc, thiết bị làm bằng kim loại. Mỗi kim loại có thể được dùng để sản xuất ra nhiều sản phẩm dựa vào tính chất của kim loại, chẳng hạn dây điện có lõi bằng đồng, dụng cụ đun nấu làm bằng nhôm,… Các kim loại có những tính chất gì giống và khác nhau? 

Giải rút gọn:

- Tính chất giống nhau: tính dẻo, tính dẫn điện, tính dẫn nhiệt, và ánh kim.

- Tính chất khác nhau: khối lượng riêng, nhiệt độ nóng chảy, tính cứng, khả năng dẫn điện, dẫn nhiệt…

1. TÍNH CHẤT VẬT LÝ CỦA KIM LOẠI

Câu 1: Vì sao người ta có thể cán mỏng hoặc uốn cong các vật liệu làm từ nhôm một cách dễ dàng?

Giải rút gọn:

Vì nhôm là kim loại có tính dẻo cao.

Câu 2: Trong thực tế, dây dẫn điện thường được làm từ kim loại nào? Vì sao bạc là kim loại dẫn điện tốt nhất nhưng không được sử dụng để làm dây dẫn điện?

Giải rút gọn:

Dây dẫn điện thường được làm từ đồng. Bạc là kim loại dẫn điện tốt nhất nhưng không được sử dụng để làm dây dẫn điện vì là kim loại quý, giá thành rất cao.

Câu 3: Trước khi bóng đèn LED ra đời, bóng đèn sợi đốt với dây tóc được làm từ kim loại Tungsten (W) được sử dụng rất phổ biến. Dựa vào tính chất vật lý nào mà kim loại tungsten được sử dụng làm dây tóc bóng đèn?

Giải rút gọn:

Có nhiệt độ nóng chảy rất cao lên đến 3410 ^oC.

Luyện tập: Hãy giải thích vì sao thủy ngân được sử dụng làm chất lỏng trong nhiệt kế để đo nhiệt độ

Giải rút gọn:

Vì theo nguyên lý sự giãn nở của thuỷ ngân theo nhiệt độ: Thủy ngân sẽ nở ra hay co lại tùy thuộc vào nhiệt độ cần đo nóng hay lạnh, từ đó thang đo nhiệt độ sẽ thể hiện số tương ứng với nhiệt độ hiện tại.

2. TÍNH CHẤT HÓA HỌC CƠ BẢN CỦA KIM LOẠI

Câu 4: Vì sao một số kim loại như magnesium, kẽm để lâu ngoài không khí sẽ mất đi ánh kim ban đầu?

Giải rút gọn:

Kim loại sẽ có phản ứng với oxygen tạo thành oxide kim loại, vì thế mà mất đi ánh kim của kim loại ban đầu.

Câu 5: Phản ứng giữa kim loại với các phi kim khác nhau có tạo thành sản phẩm giống nhau không? Giải thích

Giải rút gọn:

Không tạo thành sản phẩm giống nhau. Vì mỗi nguyên tố phi kim khác nhau khi phản ứng với kim loại lại sẽ cho một sản phẩm chứa phi kim tương ứng.

Luyện tập: Viết phương trình hóa học của các phản ứng:

a) Zn + O₂ ?

b) Na + Cl₂ ?

c) K + S ?

Giải rút gọn:

a) 2Zn + O₂ 2ZnO.

b) 2Na + Cl₂ 2NaCl.

c) 2K + S K₂S.

Câu 6: Theo em, khi cho mẩu sodium vào nước thì sẽ diễn ra sự biến đổi vật lí hay hóa học? Vì sao dung dịch trong chậu thủy tinh lại chuyển sang màu hồng?

Đáp án:

- Sẽ diễn ra sự biến đổi hóa học. 

PTHH: 2Na + 2H₂O 2NaOH + H₂.

- Vì NaOH là kiềm, khiến cho môi trường sinh ra có pH > 7 nên làm phenolphthalein chuyển hồng.

Luyện tập: Viết phương trình hóa học của phản ứng sau:

K + H₂O ?

Giải rút gọn:

PTHH: 2K + 2H₂O 2KOH + H₂.

Câu 7: Hãy cho biết sản phẩm tạo thành khi cho kim loại aluminium vào dung dịch hydrochloric acid. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra

Giải rút gọn:

- Sản phẩm tạo thành là AlCl₃ và H₂.

- PTHH: 2Al + 6HCl 2AlCl₃ + 3H₂

Câu 8: Hãy dự đoán và viết phương trình hóa học của phản ứng khi cho kim loại đồng vào dung dịch silver nitrate (AgNO₃)

Giải rút gọn:

PTHH: Cu + 2AgNO₃ Cu(NO₃)₂ + 2Ag

Luyện tập: Em hãy thiết kế sơ đồ tư duy để hệ thống lại tính chất hóa học chung của kim loại

Giải rút gọn:

Vận dụng: Vì sao các đồ dùng (cửa, bàn ghế, …) làm từ vật liệu kim loại thường phải sơn phủ một lớp trên bề mặt?

Giải rút gọn:

Vì để hạn chế quá trình kim loại phản ứng với oxygen trong không khí - tác nhân gây nên hiện tượng gỉ sét.

3. MỘT SỐ KHÁC BIỆT VỀ TÍNH CHẤT GIỮA CÁC KIM LOẠI THÔNG DỤNG

Vận dụng: Vì sao các nhà khảo cổ khi khám phá thấy những đồ vật bằng vàng thường vẫn còn nguyên vẹn, không bị hoen gỉ?

Giải rút gọn:

Vì vàng là kim loại không phản ứng với oxygen, không bị oxy hóa.