BÀI 14. NĂNG LƯỢNG CỦA TRÁI ĐẤT. NĂNG LƯỢNG HOÁ THẠCH

Mở đầu: Năng lượng hoá thạch có vai trò quan trọng trong lĩnh vực giao thông vận tải và sản xuất điện. Năng lượng này có ưu và nhược điểm gì?

Giải rút gọn:

- Ưu điểm:

+ Năng lượng hoá thạch tồn tại phong phú trên khắp thế giới và có thể được khai thác một cách tương đối dễ dàng.

+ Công nghệ sản xuất điện và sản xuất nhiên liệu từ hoá thạch đã được phát triển, giúp tăng cường hiệu suất và giảm thiểu lãng phí.

+ Năng lượng hoá thạch có thể được sử dụng để sản xuất điện hoặc làm nhiên liệu cho các phương tiện giao thông nên rất linh hoạt trong việc sử dụng và ứng dụng.

- Nhược điểm:

+ Quá trình đốt cháy hóa thạch tạo ra khí thải gây ô nhiễm không khí, gây hại cho sức khỏe con người và gây biến đổi khí hậu.

+ Việc sử dụng năng lượng hóa thạch không bền vững do nguồn tài nguyên có hạn. Khai thác quá mức có thể dẫn đến cạn kiệt và làm tăng giá thành.

+ Giá cả và sự ổn định của năng lượng hoá thạch phụ thuộc vào tình hình thị trường quốc tế, gây ra sự không ổn định trong nguồn cung cầu và giá cả.

1. NĂNG LƯỢNG CỦA TRÁI ĐẤT

Câu 1: Kể tên các nguồn năng lượng mà em biết. Nêu rõ vai trò của Mặt Trời đối với mỗi nguồn năng lượng đó.

Giải rút gọn:

- Năng lượng mặt trời: Mặt trời cung cấp ánh sáng và nhiệt độ cho Trái Đất, tạo ra điều kiện thuận lợi để sử dụng các công nghệ chuyển đổi năng lượng mặt trời thành các nguồn năng lượng sạch và tái tạo.

- Năng lượng gió: Mặt trời cung cấp năng lượng để kích thích quá trình quang hợp, làm tăng nhiệt độ một cách không đồng đều trên bề mặt Trái Đất, áp lực khí quanh hành tinh, gây ra các dòng gió.

- Năng lượng nước: Mặt trời gây ra quá trình bay hơi nước từ các mặt nước như biển, sông, hồ, tạo ra các dòng hơi nước trong khí quyển. Từ đó tạo ra các dòng chảy nước và năng lượng thủy điện từ việc thu thập và tận dụng nước chảy để tạo ra điện.

- Năng lượng sinh học: Mặt trời là nguồn năng lượng chính để kích thích quá trình quang hợp của cây cối và rau mầm, tạo ra sinh khối và sinh khí, từ đó tạo ra năng lượng sinh học.

Câu 2: Mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình nước (Hình 14.1). Nêu rõ vai trò của Mặt Trời trong chu trình này

Giải rút gọn:

- Sự chuyển hóa năng lượng trong chu trình nước: ban đầu, năng lượng từ Mặt Trời được hấp thụ bởi mặt nước, làm cho nước bay hơi và biến thành hơi nước. Tiếp đến, hơi nước bay hơi từ mặt nước tạo thành các hạt nước nhỏ, hình thành mây. Khi điều kiện phù hợp, các hạt nước trong mây kết hợp lại và trở thành nước, rơi xuống dưới dạng mưa hoặc tuyết. Sau cùng, nước từ mưa chảy trở lại mặt nước, hoặc trở thành nguồn nước ngầm.

- Vai trò của Mặt Trời: cung cấp năng lượng cho quá trình bay hơi, làm cho nước từ mặt nước biến thành hơi nước.

Câu 3: Mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong chu trình carbon (Hình 14.2). Nêu rõ vai trò của Mặt Trời trong chu trình này

Giải rút gọn:

- Sự chuyển hóa năng lượng trong chu trình carbon: trong quá trình quang hợp, năng lượng ánh sáng mặt trời được chuyển đổi thành năng lượng hóa học trong glucose. Tiếp đến, glucose bị oxi hóa để tạo ra năng lượng, CO₂ và nước. Năng lượng hóa học trong glucose được giải phóng và chuyển thành năng lượng cần thiết cho các hoạt động của sinh vật. Sau đó các hợp chất hữu cơ từ sinh vật chết hoặc chất thải được phân hủy bởi vi khuẩn được hình thành. Trong quá trình này, CO₂ được phát ra, hoàn trả lại môi trường, và năng lượng được giải phóng.

- Vai trò của Mặt Trời: cung cấp năng lượng cần thiết cho quá trình quang hợp ban đầu. Đồng thời là nguồn năng lượng chính để duy trì sự sống và hoạt động của các sinh vật sống trên Trái Đất thông qua quá trình quang hợp.

2. NĂNG LƯỢNG HOÁ THẠCH

Câu 4: Mặc dù có nhiều nhược điểm nhưng hiện nay nhiên liệu hóa thạch vẫn được sử dụng rộng rãi. Vì sao?

Giải rút gọn:

Vì: - Nhiên liệu hóa thạch như dầu, than, và khí đốt có sẵn rất nhiều trên khắp thế giới, và cơ sở hạ tầng để khai thác, vận chuyển và sử dụng chúng đã được phát triển.

- So với các nguồn năng lượng tái tạo thì nhiên liệu hóa thạch thường có giá thành thấp hơn.

- Nhiên liệu hóa thạch có khả năng cung cấp lượng năng lượng lớn để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thế giới nhất là trong các lĩnh vực vận tải và sản xuất công nghiệp.

Luyện tập: Việc sử dụng xăng dầu trong lĩnh vực giao thông vận tải có tác động như thế nào đến môi trường?

Giải rút gọn:

Gây ra ô nhiễm không khí và đóng góp vào biến đổi khí hậu do khí thải CO₂.

Câu 5: Hãy cho biết ở công đoạn nào trong hệ thống cung ứng xăng dầu (Hình 14.4) tốn nhiều chi phí nhất?

Giải rút gọn:

Công đoạn lọc dầu tốn nhiều chi phí nhất.

Câu 6: Phân tích các biểu đồ Hình 14.5, từ đó cho biết giá xăng dầu phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào

Giải rút gọn:

Phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố chi phí khai thác dầu thô.

Vận dụng: Tìm hiểu giá bán lẻ và các yếu tố xác định giá bán lẻ xăng dầu tại địa phương em

Giải rút gọn:

Các yếu tố xác định giá bán lẻ xăng dầu tại địa phương 

- Giá mua hàng hóa.

- Thuế và lệ phí.

- Chi phí vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến điểm bán lẻ.

- Chi phí lưu trữ và bảo quản.

- Mức lợi nhuận mong muốn của các nhà bán lẻ.

- Mức độ cạnh tranh giữa các nhà bán lẻ tại địa phương có thể ảnh hưởng đến giá bán lẻ của xăng dầu.