BÀI 14: NĂNG LƯỢNG CỦA TRÁI ĐẤT

Bài tập 14.1(trang 36): 

Nguồn năng lượng nào sau đây của Trái Đất không có nguồn gốc trực tiếp từ Mặt Trời?

A. Gió.                                                B. Các dòng chảy.

C. Địa nhiệt.                                        D. Sinh khối.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: C.

Bài tập 14.2 (trang 36): Nhóm nhiên liệu nào sau đây là nhiên liệu hoá thạch?

A. Than củi, than đá, bã mía.               B. Dầu mỏ, khí thiên nhiên, ethanol.

C. Ethanol, biodiesel, hydrogen.          D. Than đá, dầu mỏ, khí thiên nhiên.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: D.

Bài tập 14.3 (trang 36): 

Xét các phương diện hoá học, các nhiên liệu hoá thạch có chứa hàm lượng các nguyên tố nào sau đây?

A. Carbon              B. Oygen.              C. Nitrogen.                    D. Sulfur.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: A.

Bài tập 14.4 (trang 36): 

Việc đốt các nhiên liệu hóa thạch có thể khiến môi trường bị ảnh hưởng như thế nào?

A. Ô nhiễm môi trường.                                          B. Biến đổi khí hậu.

C. Nóng lên toàn cầu.                                              D. Cả ba hiện tượng trên.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: D.

Bài tập 14.5 (trang 36):

Nội dung nào sau đây không phải là nhược điểm của các nguồn năng lượng hoá thạch?

A. Trữ lượng có hạn và sắp cạn kiệt.

B. Có năng lượng toả nhiệt cao.

C. Thời gian hình thành rất lâu.

D. Giải phóng các khí nhà kính khi bị đốt cháy.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: B.

Bài tập 14.6 (trang 37): 

Nhiên liệu nào sau đây không phải là giải pháp thay thế cho nhiên liệu hóa thạch?

A. Pin nhiên liệu hydrogen.                                      B. Biodiesel.

C. Ethanol.                                                               D. Xăng RON 97.

Bài giải chi tiết: 

Đáp án đúng: D.

Bài tập 14.7 (trang 37):

Hình dưới đây là sơ đồ nguyên tắc hoạt động của nhà máy nhiệt điện than.

a) Hãy mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong nhà máy nhiệt điện than.

b) Nêu ưu điểm và nhược điểm của nhiệt điện than.

c) Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), than đá là nguồn phát thải khí lớn nhất toàn cầu và hiện trạng nhiều nước còn khai thác nhiệt điện than là một trở ngại rất lớn trong nỗ lực giảm thải của thế giới. Hãy nêu ý kiến của em về vấn đề này. 

Bài giải chi tiết: 

a) Sự chuyển hoá năng lượng trong nhà máy nhiệt điện than:

Hoá năng (than) → Nhiệt năng (Hơi nước) → Động năng (Tuabin) → Điện năng (Máy phát điện).

b) 

* Ưu điểm của nhiệt điện than:

- Than đá là nguồn tài nguyên phong phú và có trữ lượng lớn trên thế giới.

- So với các loại năng lượng khác, chi phí đầu tư và vận hành của nhà máy nhiệt điện than tương đối thấp.

- Nhiệt điện than có thể hoạt động liên tục, cung cấp nguồn điện ổn định và đáng tin cậy.

- Các công nghệ liên quan đến nhiệt điện than đã phát triển và được sử dụng rộng rãi.

* Nhược điểm của nhiệt điện than:

- Nhiệt điện than là nguồn phát thải lớn, góp phần vào biến đổi khí hậu toàn cầu.

- Khí thải từ nhà máy nhiệt điện than làm gia tăng các bệnh về đường hô hấp và tim mạch.

- Việc khai thác than có thể gây sạt lở đất, mất rừng và ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

- Than đá là nguồn tài nguyên không tái tạo và sẽ cạn kiệt trong tương lai.

c) 

Theo em, việc sử dụng nhiệt điện than hiện nay thực sự là một trở ngại lớn trong nỗ lực giảm thiểu phát thải khí và ứng phó với biến đổi khí hậu. Mặc dù nhiệt điện than có chi phí thấp và cung cấp điện ổn định, nhưng những tác động tiêu cực của nó đối với môi trường và sức khỏe con người là rất lớn.

Bài tập 14.8 (trang 37): 

Hình bên mô tả chu trình carbon trên Trái Đất, trong đó carbon được trao đổi giữa sinh quyển, thổ nhưỡng quyển, địa quyển và khí quyển của Trái Đất. Nó là một trong các chu trình quan trọng nhất của Trái Đất, cho phép carbon được tái chế và tái sử dụng trong khắp sinh quyển và bởi các sinh vật.

a) Giải thích sự hình thành nhiên liệu hóa thạch theo chu trình carbon.

b) Vì sao nói nhiên liệu hoá thạch là năng lượng dự trữ từ mặt trời?

c) Bình luận ý kiến sau: Việc con người đốt cháy các nhiên liệu hóa thạch đã làm mất cân bằng đối với chu trình carbon, làm tăng hàm lượng trong khí quyển khiến Trái Đất nóng lên dần do hiệu ứng nhà kính.

Bài giải chi tiết: 

a) Nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ và khí tự nhiên) được hình thành qua hàng triệu năm trong chu trình carbon tự nhiên như sau:

- Cây xanh và sinh vật biển sử dụng năng lượng mặt trời để quang hợp, hấp thụ từ khí quyển và nước để tạo ra chất hữu cơ (glucose) và oxy. Một phần carbon được lưu trữ trong sinh khối của thực vật và sinh vật biển.

- Khi các sinh vật này chết đi, xác của chúng bị chôn vùi dưới các lớp đất, cát hoặc bùn trong điều kiện thiếu oxy. Qua thời gian dài (hàng triệu năm), áp suất và nhiệt độ cao trong lòng đất biến đổi xác sinh vật thành nhiên liệu hóa thạch.

- Carbon trong xác sinh vật bị khóa chặt trong nhiên liệu hóa thạch và lưu trữ dưới lòng đất trong thời gian rất dài, làm giảm lượng trong khí quyển.

b) Nhiên liệu hóa thạch được coi là năng lượng dự trữ từ mặt trời vì:

- Nguồn gốc của nhiên liệu hóa thạch là từ quá trình quang hợp của thực vật và sinh vật biển, trong đó chúng hấp thụ năng lượng mặt trời để tạo ra chất hữu cơ.

- Khi thực vật và sinh vật biển chết đi, năng lượng mặt trời đã lưu trữ trong liên kết hóa học của chất hữu cơ được chuyển hóa và tích tụ thành nhiên liệu hóa thạch dưới lòng đất.

- Khi con người đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí), năng lượng mặt trời tích trữ hàng triệu năm trước sẽ được giải phóng dưới dạng nhiệt và ánh sáng.

c) Em hoàn toàn đồng ý với ý kiến trên vì các lý do sau:

- Trong tự nhiên, chu trình carbon được cân bằng khi lượng hấp thụ qua quang hợp tương đương với lượng thải ra từ hô hấp và phân hủy. Tuy nhiên, con người đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên) để lấy năng lượng đã giải phóng một lượng lớn được tích tụ trong lòng đất qua hàng triệu năm vào khí quyển chỉ trong thời gian ngắn.

Điều này phá vỡ sự cân bằng của chu trình carbon, làm hàm lượng trong khí quyển tăng cao đột ngột.

Bài tập 14.9 (trang 37):

Tìm hiểu bảng giá xăng dầu, khí đốt tại thời điểm hiện tại ở địa phương em. Vì sao nhà nước luôn có chính sách kiểm soát chặt chẽ giá bán trên thị trường nhiên liệu?

Bài giải chi tiết: 

Ví dụ:

- Xăng RON 95- III: 23,920 đồng         

- Xăng E5 RON 92-II: 22,750 đồng

- DO 0,001S-V: 21,760 đồng               

- DO 0,05S-II: 20,770 đồng

- Dầu hỏa 2-K: 20,780 đồng

Xăng dầu, khí đốt là những nhiên liệu thiết yếu đối với sản xuất và đời sống, có ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế và toàn xã hội. Vì vậy, nhà nước phải kiểm soát chặt giá bán của thị trường nhiên liệu.

Bài tập 14.10 (trang 37): Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi dưới.

Chuyển dịch xanh Net-zero

Net-zero được hiểu là cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính xuống gần bằng 0 nhất có thể, với lượng khí thải còn lại được tái hấp thụ từ khí quyển bởi rừng và đại dương.

Khoa học đã chứng minh, để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và bảo tồn một hành tinh có thể sống được, sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu cần được giới hạn ở mức 1,5oC so với mức thời kì tiền công nghiệp. Trái Đất hiện nay đã ấm hơn khoảng 11oC cuối những năm 1800, trong khi lượng khí thải vẫn tiếp tục tăng lên. Để giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5oC như mục tiêu đặt ra trong Thoả thuận Paris, thế giới cần phải giảm 45% lượng khí thải vào năm 2030 và đạt net-zero vào năm 2050. Chuyển đổi sang một thế giới phát thải ròng bằng 0 là một trong những thách thức lớn nhất mà loài người phải đối mặt. Nó đòi hỏi không gì khác hơn là một sự chuyển đổi hoàn toàn về cách thức chúng ta sản xuất, tiêu thụ và di chuyển. Ngành năng lượng là nguồn phát sinh của khoảng ¾ lượng phát thải khí nhà kính hiện nay, do đó nắm giữ vai trò then chốt trong việc ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Việc thay thế nhiệt điện than, khí đốt và dầu gây ô nhiễm bằng năng lượng từ các nguồn tái tạo, chẳng hạn như gió hoặc Mặt trời, sẽ làm giảm đáng kể lượng phát thải carbon.

                                                                                      (Theo Báo Nhân Dân)

a) Net-zero là gì?

b) Vì sao net-zero lại có tầm quan trọng như thế?

c) Bằng cách nào đạt tới net-zero?

Bài giải chi tiết:

a) Net-zero là thoả thuận yêu cầu cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính xuống gần bằng 0 nhất có thể.

b) Thế giới cần đạt tới net-zero để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và sự nóng lên toàn cầu, nhằm bảo tồn một hành tinh có thể sống được.

c) Chúng ta có thể đạt tới net-zero bằng cách chuyển dịch xanh trong cách sản xuất, tiêu thụ và di chuyển:

- Cắt giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, thay thế dần bằng các nhiên liệu khác thân thiện với môi trường hơn.

- Chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo.

- Thực hành tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng.