BÀI 21. MÙA VỪNG

Khởi động                         

Trao đổi với bạn: Câu tục ngữ sau giúp em hiểu điều gì?

Tháng Ba đom đóm bay ra

Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng.

Giải nhanh:

Câu tục ngữ nói về kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp của ông bà ta xưa.

ĐỌC: MÙA VỪNG

Câu 1: Điều gì dắt kí ức của tác giả quay về với nỗi nhớ đồng quê?

Giải nhanh:

Mùa thu dịu dàng dắt kí ức của tác giả quay về với nỗi nhớ đồng quê.

Câu 2: Bức tranh ngày mùa ở đoạn văn thứ hai được vẽ bằng những hình ảnh, màu sắc và âm thanh nào?

Giải nhanh:

- Đàn sẻ nâu tíu tít chở nắng về.

- Chân trời bừng ánh ban mai.

- Cả cánh đồng vừng như một tấm giấy kim tuyến lớn, tươi vàng, lấp lánh.

- Trên đồng, các bà, các mẹ đang cần mẫn gặt vừng. Màu áo bà ba nâu sờn, màu nón trắng.

Câu 3: Hương vị và âm thanh được tả ở đoạn văn thứ ba giúp em cảm nhận được những gì về cuộc sống, con người ở quê hương tác giả?

Giải nhanh:

Hương vị và âm thanh được tả ở đoạn văn thứ ba giúp em cảm nhận được sự yên bình và cả niềm vui mùa thu hoạch ở quê hương tác giả.

Câu 4: Tác giả mong muốn điều gì khi chiêm ngưỡng bức kí hoạ mà người bạn vẽ tặng? Vì sao?

Giải nhanh:

Tác giả muốn được là chú bé năm nào, ngồi vắt vẻo trên lưng trâu đi giữa cánh đồng vừng chín vàng, rộn ràng tiếng sẻ du ca… vì đó là những kí ức về khoảng thời gian trong trẻo, tươi đẹp trong cuộc đời. 

Câu 5: Em ấn tượng những gì về mùa vừng được tả trong bài đọc?

Giải nhanh:

Em ấn tượng với hình ảnh các bà, các mẹ cần mẫn gặt vừng và hình ảnh những bó vừng vàng tươi được chở về làng.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ ĐẠI TỪ

Câu 1: Thực hiện yêu cầu:

a. Xếp đại từ in đậm trong các đoạn văn sau vào nhóm thích hợp:

(1) Đại từ nghi vấn

(2) Đại từ thay thế

Cụ già hỏi: 

- Thầy Bảy, thầy coi giùm nó là con gì?

Thầy giáo Bảy nhìn con vật rồi nói:

- Đây là một con kì đà! Đúng vậy, một con kì đà!

Theo, Đoàn Giỏi.

Nhìn chiếc lá nhỏ khẽ rung rinh như reo vui, Mây hỏi bố:

- Bố ơi, bé cây của con bao giờ có quả ạ?

- Đó là một cây cà chua bi phải không? Con sẽ phải chờ một tháng để cây lớn. Con phải bắc một cái giàn nhỏ để cành cây có chỗ dựa.

- Sao cây lại cần chỗ dựa ạ?

- Cành cây nhỏ sẽ không chịu được sức nặng của những chùm quả, con ạ.

- Ồ, vậy là con sẽ có thật nhiều quả cà chua bi!

Mai Hương

b. Mỗi đại từ ở nhóm 2 thay thế cho từ ngữ nào trước nó?

Giải nhanh:

a. 

Thay thế: Đây, vậy, đó.

Nghi vấn: gì, sao, bao giờ.

b.  “Đây” thay thế cho “con vật”

    “Vậy” thay thế cho “Đây là một con kì đà!”

     “Đó” thay thế cho “cây của con”.

Câu 2: Tìm các đại từ có trong đoạn văn sau và cho biết tác dụng của mỗi đại từ.

Một buổi sáng, sóc nhỏ nghe thấy tiếng thút thít của cây non. Chú hỏi:

- Sao bạn khóc?

- Tôi sợ lũ sâu sẽ ăn hết những chiếc lá non...

- Đừng sợ chúng! Tôi sẽ bảo vệ bạn. - Sóc nhỏ quả quyết.

Dạ Ngân

Giải nhanh:

• Sao: dùng để hỏi

• Tôi, bạn: dùng để xưng hô

• Chúng: dùng để thay thế

Câu 3: Đặt ba câu để hỏi những điều em muốn biết thêm về một bạn trong lớp, trong mỗi câu có sử dụng đại từ dùng để hỏi.

Giải nhanh:

- Nhà cậu có mấy anh, chị, em?

- Mẹ cậu làm nghề gì?

- Cậu thích đi du lịch ở đâu?

Câu 4: Viết 2 - 3 câu giới thiệu về một nhân vật em thích trong một bài đọc đã học, trong đó có sử dụng đại từ dùng để thay thế.

Giải nhanh:

Trong câu chuyện Sự tích bông hoa cúc trắng, em rất yêu mến người bạn nhỏ hiếu thảo. Để cứu mẹ, bạn nhỏ đã băng rừng lội suối, vượt qua mọi hiểm nguy để tìm ra cây hoa màu trắng. Chính tình mẫu tử thiêng liêng và cảm động ấy đã khiến em ấn tượng, quý mến với bạn nhỏ ấy vô cùng.

VIẾT: VIẾT ĐOẠN VĂN CHO BÀI VĂN KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO

Câu 1: Dựa vào dàn ý đã lập ở trang 97, viết đoạn văn kể lại một sự việc trong câu chuyện “Sự tích cây thì là” với những chi tiết sáng tạo.

Giải nhanh:

Vừa đến cổng thiên đình, nó thở hổn hển rồi tâu với Trời:

- Muôn tâu bệ hạ, bà con đang ốm nên con phải chăm bà giúp cha mẹ. 

- Thôi được rồi, ta ghi nhận tấm lòng của con.

- Xin người ban cho con một cái tên thật kêu ạ.

- Đợi ta suy nghĩ một chút nhé. Tên của con là…thì là…thì là…

- Tôi có tên gọi rồi! Từ nay tôi là Thì Là!

Vì vui mừng quá mà nó vội vã cảm ơn vì ông Trời đã đặt tên cho nó rồi lao nhanh về nhà để khoe cho bà nó biết chuyện này và cũng để chăm sóc cho bà.

VẬN DỤNG

Thi hát, kể chuyện, đọc thơ văn,... về cảnh đẹp ở đồng quê.

Giải nhanh:

Tiếng hát mùa gặt 

(Trích)

Đồng chiêm phả nắng lên không

Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng

Gió nâng tiếng hát chói chang

Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời.

                                     Nguyễn Duy