BÀI 11. NAY EM MƯỜI TUỔI

Khởi động                         

Nói về một niềm vui của em trong ngày sinh nhật hoặc một dịp đặc biệt.

Giải nhanh:

Vào mỗi dịp sinh nhật của em thì những người thân trong gia đình đều tổ chức sinh nhật. Mọi người đều tặng cho em những món quà vô cùng ý nghĩa và chúc những lời chúc tốt lành nhất.

ĐỌC: NAY EM MƯỜI TUỔI

Câu 1: Mỗi món quà thiên nhiên tặng bạn nhỏ vào tuổi lên mười được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

Giải nhanh:

- Nắng hồi hộp thức suốt đêm

- Thu đi học cõng khoảng trời dễ thương.

- Trăng khuya lóng lánh ven đường

- Cỏ xanh hớn hở đính sương làm quà

Câu 2: Nắng và cỏ được nhân hoá bằng cách nào? Cách nhân hoá đó có gì hay?

Giải nhanh:

Sử dụng những từ chỉ hoạt động, trạng thái của con người để chỉ vật =>giúp cho các sự vật trở nên sống động lạ kì.

Câu 3: Mỗi âm thanh được tả trong bài gợi cho em cảm xúc gì?

Giải nhanh:

Niềm hân hoan, phấn khởi như chung vui cùng bạn nhỏ vào ngày sinh nhật.

Câu 4: Vì sao tác giả nói "Sáng vui đón tuổi lên mười/ Ngỡ như đất nước đẹp tươi lớn cùng.”?

Giải nhanh:

Vì vạn vật xung quanh đều như mừng rỡ, chúc mừng bạn nhỏ bước sang tuổi mới

ĐỌC MỞ RỘNG: SINH HOẠT CÂU LẠC BỘ ĐỌC SÁCH - CHỦ ĐIỂM CHỦ NHÂN TƯƠNG LAI

(a) Tìm đọc bài thơ hoặc lời bài hát:

(b) Ghi chép và trang trí Nhật kí đọc sách.

(c) Cùng bạn chia sẻ:

- Bài thơ hoặc lời bài hát đã đọc.

- Nhật kí đọc sách.

- Hình ảnh em thích và giải thích lí do.

- Những điều học được sau khi đọc bài thơ hoặc lời bài hát.

- ?

(d) Ghi chép những hình ảnh đẹp trong một bài thơ hoặc lời bài hát được bạn chia sẻ.

(e) Tìm đọc bài thơ hoặc lời bài hát dựa vào thông tin đã ghi chép. 

Giải nhanh:

Những điều em học được từ:

- Bài thơ Hạt gạo làng ta: Để làm ra hạt gạo, người nông dân phải rất vất vả, cực nhọc.

- Bài hát Chắp cánh ước mơ: Mỗi trẻ em đều mong ước những điều tốt đẹp đến với mình.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐA NGHĨA

Câu 1: Đọc câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu:

a. Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.

Trần Đăng Khoa

b. Mặt trời còn khuất sau quả đồi, ánh một vùng hồng lên nền trời xanh biếc.

Thạch Lam

- Từ “quả” trong câu nào được dùng với nghĩa gốc, từ “quả” trong câu nào được dùng với nghĩa chuyển?

- Tìm thêm 1 - 2 nghĩa chuyển của từ “quả”.

- Đặt câu có từ “quả” với mỗi nghĩa chuyền tìm được.

Giải nhanh:

- Câu a được dùng với nghĩa gốc, câu b được dùng với nghĩa chuyển.

- Nghĩa chuyển: chỉ từng đơn vị những vật có hình giống như quả cây.

- Trăng tròn như quả bóng.

Câu 2: Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ “mặt”, “chân”.

Giải nhanh:

- Mặt:

+ Nghĩa gốc: phần phía trước, từ trán đến cằm của người, hay phần phía trước của đầu con thú, nơi có các bộ phận như mắt, mũi, mồm.

+ Nghĩa chuyển: 

 phần phẳng ở phía trên hoặc phía ngoài của vật, phân biệt với phần bên dưới hoặc bên trong

- Chân:

+ Nghĩa gốc: bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng, chạy, nhảy…

+ Nghĩa chuyển: 

 chân con người, coi là biểu tượng của cương vị, tư cách hay phận sự nào đó trong một tổ chức

Câu 3: Viết 3 - 4 câu tả một cảnh đẹp thiên nhiên, trong đó có sử dụng từ “mặt” hoặc từ “chân” được dùng với nghĩa chuyển.

Giải nhanh:

Bình minh trên biển thật đẹp. Những con sóng bạc dồn đuổi nhau trên mặt biển, reo lên khúc hoan ca chào đón một ngày mới. Mặt trời đỏ rực như hòn lửa đang từ dưới biển nhô lên, tỏa những tia nắng rực rỡ như dát vàng, dát bạc xuống mặt biển, làm cho mặt biển thêm lung linh. Xa xa ở phía chân trời có những đám mây trắng xốp, đang bồng bềnh trôi.

VIẾT: LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

Câu 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Những buổi bình minh, mặt trời còn bẽn lẽn núp sau sườn núi, phong cảnh nhuộm những màu sắc đẹp lạ lùng. Hòn núi từ màu xám xịt đổi ra màu tím sẫm; từ màu tím sẫm đổi ra màu hồng; rồi từ màu hồng lần lần đổi ra màu vàng nhạt. Cho đến lúc mặt trời chễm chệ ngự trị trên chòm mây, ngọn núi mới trở lại màu xanh biếc thường ngày của nó.

Theo Thẩm Thệ Hà

a. Đoạn văn tả sự thay đổi của cảnh từ thời điểm nào đến thời điểm nào? Những từ ngữ nào cho biết điều đó?

b. Tác giả đã sử dụng những từ ngữ nào để tả màu sắc của núi ở các thời điểm khác nhau?

c. Mặt trời được nhân hoá bằng cách nào? Cách nhân hoá đó có gì thú vị?

Giải nhanh:

1. Cảnh từ rạng sáng cho đến khi trời sáng tỏ: “Những buổi bình minh, mặt trời còn bẽn lẽn núp sau sườn núi, mặt trời chễm chệ ngự trị trên chòm mây.”

b. Các từ: xám xịt, tím sẫm, màu hồng, vàng nhạt, xanh biếc.

c. Nhân hóa bằng từ ngữ chỉ đặc điểm, tính cách, hoạt động: bẽn lẽn, chễm chệ ngự trị.

=>  mặt trời trở thành con người với những cảm xúc, hình dáng thay đổi theo thời điểm khác nhau.

Câu 2: Viết đoạn văn tả sự thay đổi của cảnh vật ở một danh lam thắng cảnh mà em đã có dịp đến thăm hoặc được biết qua sách báo, phim ảnh,..., trong đoạn văn có hình ảnh so sánh hoặc nhân hoá.

Giải nhanh:

Ở bất cứ thời điểm nào, ánh dương trên biển Cô Tô sẽ đem lại cho bạn những cảm xúc khó quên. Vẻ đẹp của bình minh trên đảo Cô Tô được ví như một nàng thiếu nữ đang vươn vai thức dậy sau một giấc ngủ ngon, để rồi tỏa ra những tia nắng tươi mới dần dần ló rạng phía chân trời. Khi hoàng hôn buông xuống mặt trời không còn là hòn lửa nữa mà trở thành hòn than hồng, dần chìm xuống biển. Lúc đó, cả hòn đảo như tràn ngập một ánh vàng đầy mê hoặc, mờ ảo.

VẬN DỤNG

Viết và trang trí một tấm thiệp chúc mừng bạn nhân dịp bạn tròn mười tuổi.

Giải nhanh: