BÀI 2: SỐNG CÙNG KÍ ỨC CỦA CỘNG ĐỒNG

ĐỌC HIỂU: ĐĂM SĂN CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

TRƯỚC KHI ĐỌC

Hãy nhớ lại một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng và cho biết do đâu mà họ được tôn xưng như thế?

Đáp án chuẩn:

- Những nhân vật được gọi là anh hùng: Thánh Gióng, Sơn Tinh…

- Họ được tôn sùng là những vị anh hùng vì có công với cộng đồng, có những đóng góp và giúp đỡ con người.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Lời văn ở đoạn này gắn với truyện hay với kịch?

Đáp án chuẩn:

Lời văn ở đây gắn với kịch vì:

- Là cuộc hội thoại kèm theo đó là những lời miêu tả hành động, ngoại hình nhân vật

- Trong đoạn này là cuộc hội thoại miêu tả cho cuộc xung đột giữa hai nhân vật

- Những hành động của nhân vật đều lần lượt được thể hiện qua lời đối thoại

- Từ ngữ trong mỗi câu đều đặc tả được đặc điểm riêng của nhân vậ

Câu 2: Lưu ý những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn. Những hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?

Đáp án chuẩn:

- Những hình ảnh thiên nhiên để miêu tả những bước di chuyển của Đăm Săn: gió, câu cối, đồi núi. 

=> Làm nổi bật hình một người con của rừng núi Tây Nguyên. 

- Nghệ thuật so sánh kết hợp nói quá.

=> Khắc họa hình ảnh Đăm Săn hùng vĩ, lớn lao.

Câu 3: Chú ý sự xuất hiện của cụm từ “bà con xem...” và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể.

Đáp án chuẩn:

- Cụm từ này như làm cho độc giả và tác giả trở nên gần gũi hơn, mang cảm hứng giao tiếp, cảm giác như tác giả hay nhân vật đang nói với người đọc vậy.

- Cách xưng hô chân chất, mộc mạc, giản dị.

Câu 4: Cảnh tiệc tùng trong đoạn này được miêu tả qua lời của ai? Điều đó giúp ích gì trong việc thể hiện hình tượng nhân vật Đăm Săn?

Đáp án chuẩn:

- Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của người dân trong làng.

- Điều này làm chúng ta hiểu rõ được vị trí, hình ảnh của Đăm Săn trong lòng bà con: mạnh mẽ, đầy ngưỡng mộ và yêu quý. 

Câu 5: Việc miêu tả ngoại hình nhân vật Đăm Săn có gì khác thường và có tác dụng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Đăm Săn được miêu tả với những hình ảnh vượt xa khả năng của người thường:'' bắp chân to bằng xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực".

- Đăm Săn được ví với những thứ to, chắc và khỏe khoắn bậc nhất, mang sức mạnh vượt trội 

=> Hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản trên.

Đáp án chuẩn:

- Tù trưởng Mtao Mxây ghen tị với Đăm Săn vì chàng có vợ đẹp và tìm cách bắt vợ Đăm Săn về làm vợ mình.

- Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây đòi lại vợ và hai bên chiến đấu quyết liệt.

- Mtao Mxây sợ hãi trước sự tài giỏi của Đăm Săn nhưng vẫn chưa bị đánh bại.

- Nhờ sự chỉ dẫn của ông trời, Đăm Săn ném chày vào tai Mtao Mxây, làm rơi áo giáp và khiên của hắn, rồi đâm một nhát chí mạng khiến Mtao Mxây thua phục.

- Đăm Săn thắng trận, cứu vợ và khiến quân lính kẻ thù phải bái phục và theo chàng.

Câu 2: Đăm Săn đã gặp khó khăn gì vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng?

Đáp án chuẩn:

- Khó khăn: Chàng dù đã dùng hết sức nhưng không đâm thủng được đùi của Mtao Mxây.

- Nhờ sự chỉ dẫn của Ông Trời, Đăm Săn đã chiến thắng bằng cách lấy cái chày ném vào vành tai của Mtao Mxây, làm hỏng bộ giáp của hắn.

Câu 3: Đăm Săn mà Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản trên đã cho thấy, người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn. Hãy so sánh hai nhân vật để làm rõ điều đó.

Đáp án chuẩn:

Câu 4: Trong sử thi, lời nói của nhân vật thường được góp phần quan trọng trong việc thể hiện tính cách, vị thế xã hội của mình. Hãy chọn và phân tích một số lời thoại của Đăm Săn trong văn bản trên để làm rõ điều đó.

Đáp án chuẩn:

- "Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy" thể hiện sự thẳng thắn và không sợ hãi của Đăm Săn khi thách đấu Mtao Mxây.

- "Sao ta lại đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến cả con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là" cho thấy Đăm Săn là người hào sảng, chính trực, không thích đánh lén, và việc nhắc đến con lợn nái là mỉa mai Mtao Mxây, chứng tỏ Đăm Săn rất thông minh.

Câu 5: Cho biết:

a. Tác dụng của nói quá và cách ví von trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.

b. Cụm từ  “bà con xem...” trong văn bản trên là lời của ai hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng những cụm từ như thế trong văn bản sử thi có tác dụng gì?

Đáp án chuẩn:

a) Tác giả dùng biện pháp nói quá và ví von để miêu tả nhân vật, đặc trưng của thể loại sử thi với hình ảnh vĩ đại, hoành tráng cho anh hùng.

b) Cụm từ "bà con xem..." không chỉ chỉ người dân trong văn bản mà còn hướng đến người đọc, tạo sự gần gũi và thu hút sự chú ý.

Câu 6: Cảnh tiệc tùng và hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản gợi cho bạn suy nghĩ gì về phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê?

Đáp án chuẩn:

- Không khí hội hè của người Ê-đê vô cùng náo nhiệt: 

- Không khí lễ hội tưng bừng, mang sức mạnh của dân tộc và sự gắn bó của cộng đồng dân tộc Ê-đê.

Câu 7: Có người cho rằng văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ. Cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Đáp án chuẩn:

Nhận định hợp lý.  

- Ngôn ngữ trong sử thi là ngôn ngữ kịch, phóng đại, miêu tả theo trình tự các hành động của nhân vật.

-  Cốt truyện và kết quả rõ ràng, lời dẫn trong tác phẩm cũng như đang kể lại câu chuyện vậy.

- Chất thơ là hình ảnh Đăm Săn đấu với Mtao mxây và hình ảnh bữa tiệc sau chiến thắng được miêu tả sống động hơn, đây cũng là một yếu tố hay thấy của thơ ca