BÀI 2: SỐNG CÙNG KÍ ỨC CỦA CỘNG ĐỒNG

ĐỌC HIỂU: ĐĂM SĂN CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

TRƯỚC KHI ĐỌC

Hãy nhớ lại một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng và cho biết do đâu mà họ được tôn xưng như thế?

Giải nhanh:

- Những nhân vật được gọi là anh hùng: Thánh Gióng, Sơn Tinh…

- Họ được tôn sùng là những vị anh hùng vì có công với cộng đồng, có những đóng góp và giúp đỡ con người.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Lời văn ở đoạn này gắn với truyện hay với kịch?

Giải nhanh:

Lời văn ở đây gắn với kịch vì:

- Là cuộc hội thoại kèm theo đó là những lời miêu tả hành động, ngoại hình nhân vật

- Trong đoạn này là cuộc hội thoại miêu tả cho cuộc xung đột giữa hai nhân vật

- Những hành động của nhân vật đều lần lượt được thể hiện qua lời đối thoại

- Từ ngữ trong mỗi câu đều đặc tả được đặc điểm riêng của nhân vậ

Câu 2: Lưu ý những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn. Những hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?

Giải nhanh:

- Những hình ảnh thiên nhiên để miêu tả những bước di chuyển của Đăm Săn: gió, câu cối, đồi núi. 

=> Làm nổi bật hình một người con của rừng núi Tây Nguyên. 

- Nghệ thuật so sánh kết hợp nói quá.

=> Khắc họa hình ảnh Đăm Săn hùng vĩ, lớn lao.

Câu 3: Chú ý sự xuất hiện của cụm từ “bà con xem...” và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể.

Giải nhanh:

- Cụm từ này như làm cho độc giả và tác giả trở nên gần gũi hơn, mang cảm hứng giao tiếp, cảm giác như tác giả hay nhân vật đang nói với người đọc vậy.

- Cách xưng hô chân chất, mộc mạc, giản dị.

Câu 4: Cảnh tiệc tùng trong đoạn này được miêu tả qua lời của ai? Điều đó giúp ích gì trong việc thể hiện hình tượng nhân vật Đăm Săn?

Giải nhanh:

- Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của người dân trong làng.

- Điều này làm chúng ta hiểu rõ được vị trí, hình ảnh của Đăm Săn trong lòng bà con: mạnh mẽ, đầy ngưỡng mộ và yêu quý. 

Câu 5: Việc miêu tả ngoại hình nhân vật Đăm Săn có gì khác thường và có tác dụng như thế nào?

Giải nhanh:

- Đăm Săn được miêu tả với những hình ảnh vượt xa khả năng của người thường:'' bắp chân to bằng xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực".

- Đăm Săn được ví với những thứ to, chắc và khỏe khoắn bậc nhất, mang sức mạnh vượt trội 

=> Hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản trên.

Giải nhanh:

- Tù trưởng Mtao Mxây ghen tị với Đăm Săn khi chàng có được một người vợ đẹp. Hắn tìm cách bắt vợ Đăm Săn về để làm vợ mình. 

- Đăm Săn khi trở về đã tìm đến nhà Mtao Mxây đòi vợ. Hai người diễn ra cuộc chiến rất quyết liệt. 

- Mtao Mxây sợ hãi, run mình trước sự tài giỏi, bản lĩnh của Đăm Săn. Tù trưởng Đăm Săn tuy tài giỏi nhưng vẫn chưa hạ gục được Mtao Mxây.

- Nhờ ông trời chỉ cho cách ném cái chày vào tai kẻ thù nên Đăm Săn đã làm rơi áo giáp và khiên chống đỡ của Mtao Mxây. Đăm Săn đâm hắn một nhát chí mạng, Mtao Mxây thua tâm phục khẩu phục. 

- Bằng tài năng, bản lĩnh và sức mạnh phi thường, người anh hùng Đăm Săn đã giành được chiến thắng, cứu vợ trở về, khiến cho quân lính của kẻ thù cũng phải bái phục và đi theo.

Câu 2: Đăm Săn đã gặp khó khăn gì vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng?

Giải nhanh:

- Khó khăn: Chàng dù đã dùng hết sức nhưng không đâm thủng được đùi của Mtao Mxây.

- Nhờ sự chỉ dẫn của Ông Trời, Đăm Săn đã chiến thắng bằng cách lấy cái chày ném vào vành tai của Mtao Mxây, làm hỏng bộ giáp của hắn.

Câu 3: Đăm Săn mà Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản trên đã cho thấy, người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn. Hãy so sánh hai nhân vật để làm rõ điều đó.

Giải nhanh:

Câu 4: Trong sử thi, lời nói của nhân vật thường được góp phần quan trọng trong việc thể hiện tính cách, vị thế xã hội của mình. Hãy chọn và phân tích một số lời thoại của Đăm Săn trong văn bản trên để làm rõ điều đó.

Giải nhanh:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy''

=> Câu từ bộc lộ sự thẳng thắn, không hề run sợ của Đăm Săn khi thách đấu Mtao Mxây.

- "Sao ta lại đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến cả con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là''

=> Đăm Săn là một người hào sảng, chính trực không hề thích trò đánh lén. Việc nhắc đến con lợn nái cũng là một việc mỉa mai Mtao Mxây vô cùng khéo, chứng tỏ Đăm Săn rất thông minh.

Câu 5: Cho biết:

a. Tác dụng của nói quá và cách ví von trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.

b. Cụm từ  “bà con xem...” trong văn bản trên là lời của ai hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng những cụm từ như thế trong văn bản sử thi có tác dụng gì?

Giải nhanh:

a) Tác giả sử dụng nhiều biện pháp nói quá và ví von để miêu tả nhân vật. Đây là một đặc trưng của thể loại sử thi, sử dụng những hình ảnh vĩ đại, hoành tráng để miêu tả con người, nhất là những người anh hùng

b) Cụm từ ''bà con xem..'' không chỉ để chỉ những người dân trong văn bản mà còn là để chỉ người đọc. 

=> Thu hút sự chú ý và thể hiện sự gần gũi, thân thuộc như đang giao tiếp.

Câu 6: Cảnh tiệc tùng và hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản gợi cho bạn suy nghĩ gì về phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê?

Giải nhanh:

- Không khí hội hè của người Ê-đê vô cùng náo nhiệt: 

- Không khí lễ hội tưng bừng, mang sức mạnh của dân tộc và sự gắn bó của cộng đồng dân tộc Ê-đê.

Câu 7: Có người cho rằng văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ. Cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Giải nhanh:

Nhận định hợp lý.  

- Ngôn ngữ trong sử thi là ngôn ngữ kịch, phóng đại, miêu tả theo trình tự các hành động của nhân vật.

-  Cốt truyện và kết quả rõ ràng, lời dẫn trong tác phẩm cũng như đang kể lại câu chuyện vậy.

- Chất thơ là hình ảnh Đăm Săn đấu với Mtao mxây và hình ảnh bữa tiệc sau chiến thắng được miêu tả sống động hơn, đây cũng là một yếu tố hay thấy của thơ ca