I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Sử thi Đăm Săn (Bài ca chàng Đăm Săn – Klei khan Đăm Săn)

- Là bộ sử thi anh hùng của người Ê-đê, dài 2077 câu, gồm 7 chương.

- Thể hiện đậm nét truyền thống lịch sử, văn hóa của đồng bào Tây Nguyên.

2. Đoạn trích Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây

- Thuộc chương IV của sử thi Đăm Săn.

- Đoạn trích kể chuyện tù trưởng Mtao Mxây lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng đi vắng đã kéo người tới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đánh Mtao Mxây để cứu vợ về.

- Bố cục: 3 phần:

+ Trận đánh giữa Đăm Săn và Mtao Mxây

+ Cảnh Đăm Săn cùng tôi tớ ra về sau chiến thắng

+ Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN

1. Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây

- Đăm Săn khiêu chiến:

+ Thách đấu: Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta

+ Đe dọa: Ta sẽ lấy cái sàn hiên nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang nhà ngươi ta chẻ ra

+ Sử dụng cách nói khinh miệt, coi thường:

• đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là
• đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là

- Mtao Mxây đáp lại: run sợ, sợ Đăm Săn đâm lén, tần ngần, do dự, mỗi bước mỗi đắn đo.

- Diễn biến cuộc chiến 

=> Cuộc giao chiến cho thấy:

+ Bản lĩnh, tài năng của Đăm Săn

+ Sư kém cỏi, huênh hoang của Mtao Mxây

- Sự giúp đỡ của Hơ Nhị và ông Trời -> biểu tượng cho sự tiếp sức, ủng hộ của cộng đồng đối với người anh hùng của mình.

2. Cảnh Đăm Săn cùng tôi tớ ra về sau chiến thắng

- Đăm Săn đến từng nhà kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình. Số lần gọi: 3 lần (số 3 đại diện cho số nhiều, không tính xuể).

- Ba lần đối đáp:

+ Lần 1: Đăm Săn gõ vào 1 nhà.

+ Lần 2: Đăm Săn gõ vào tất cả các nhà.

+ Lần 3: Đăm Săn gõ vào mỗi nhà trong làng.

-> Cả 3 lần, dân làng đều ủng hộ, đi theo Đăm Săn. Mỗi người ra về đông và vui như đi hội.

-> Ý nghĩa:

+ Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi, khát vọng của cộng đồng.

+ Thể hiện sự yêu mến, tuân phục của tập thể cộng đồng với cá nhân anh hùng.

3. Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng

- Đăm Săn vui, vừa ra lệnh vừa mời mọc: “Hỡi anh em trong nhà! Xin mời tất cả mọi người đến với...”

- Quang cảnh: đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà.

- Hình ảnh Đăm Săn:

+ Miêu tả hình dáng: tóc, ngực, tai, mắt, bắp đùi.

+ Miêu tả vẻ đẹp sức mạnh: như voi đực, hơi thở ầm ầm như sấm.

+ Miêu tả ăn uống: ăn không biết no, uống không biết say, trò chuyện không biết chán.

+ Uy danh: tiếng tăm lừng lẫy.

-> Vẻ đẹp của Đăm Săn được kết tinh từ sức mạnh, vẻ đẹp và phẩm chất của cộng đồng Ê-đê.

* Nghệ thuật:

- Trường đoạn dài, câu cảm thán, hô ngữ, kiểu so sánh trùng điệp, liệt kê sự vui sướng, tấp nập, giàu có.

-> Niềm vui, tự hào của cộng đồng được thể hiện qua nhân vật tôi tớ và qua ngôn ngữ kể chuyện.

-> Kể về chiến tranh mà lòng vẫn hướng về cuộc sống thịnh vượng, no đủ, giàu có, đoàn kết => Khát vọng của cộng đồng gửi gắm vào người anh hùng.

III. TỔNG KẾT

1. Nghệ thuật

- Ngôn ngữ phù hợp với thể loại sử thi.

- Sử dụng hiệu quả lối miêu tả song hành, thủ pháp so sánh trùng điệp, phóng đại, đối lập, tăng tiến,…

2. Nội dung – Ý Nghĩa

- Ý nghĩa: Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ngợi ca vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn – người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của cộng đồng, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi.