BÀI 3: GIAO CẢM VỚI THIÊN NHIÊN

ĐỌC HIỂU: HƯƠNG SƠN PHONG CẢNH

TRƯỚC KHI ĐỌC

Hãy giới thiệu và chia sẻ cảm nhận về một cảnh đẹp của quê hương, đất nước mà bạn đã có dịp đến thăm hoặc biết qua sách vở.

Đáp án chuẩn:

Vịnh Hạ Long nổi tiếng với cảnh non nước hữu tình. Nhìn từ trên cao, Hạ Long như một bức gấm xanh khổng lồ với nước và đá. Tạo hóa đã sắp đặt những hình dáng uốn lượn của nước và núi đá vôi thành những tác phẩm nghệ thuật. Các đảo có hình dáng đặc biệt như hòn Đầu Người, hòn Lã Vọng, hòn Cánh Buồm và đặc biệt là hòn Trống Mái, nổi tiếng với hình ảnh hai con gà âu yếm, đã trở thành biểu tượng trên tem và bì thư.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Lưu ý tìm những từ ngữ diễn tả cảm xúc của chủ thể trữ tình khi đến Hương Sơn.

Đáp án chuẩn:

'Ao ước bấy lâu nay": 

- Là một cảm xúc mong ngóng, háo hức, chờ đợi bao lâu cuối cùng cũng đạt thành.

- Thể hiện cảm xúc mong ước tột cùng của tác giả.

Câu 2: Bạn hình dung thế nào về phong cảnh Hương Sơn qua đoạn thơ này?

Đáp án chuẩn:

- Hương Sơn như toát lên một vẻ đẹp tuyệt trần trên thế gian, cảnh đẹp như ở chốn tiên.

- Được con người điêu khắc, tạo hình với sự long lanh của đá ngũ sắc và có độ sâu thăm thẳm.

Câu 3: Chú ý số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và cách kết thúc bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Mỗi dòng có số tiếng được sắp xếp theo thứ tự 7/8-7/8-6

- Cách ngắt nhịp: câu 1 và câu 4 nhịp 3/4. Câu 2 nhịp 3/3/2. Câu 4 nhịp 3/2/3. Câu 5 nhịp 2/2/2

 - Cách kết thúc bài thơ như là một cảm xúc hòa mình và không gian yên bình, không gian của Phật Giáo với tiếng niệm của các thiền sư

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định bố cục bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Bốn câu đầu: Giới thiệu khái quát cảnh Hương Sơn.

- Mười câu giữa: Tả cảnh Hương Sơn đẹp và kì vĩ.

- Năm câu cuối: Suy nghĩ, tâm niệm của tác giả.

Câu 2: Nêu một số từ ngữ để khái quát vẻ đẹp của phong cảnh Hương Sơn được gợi tả qua các đoạn thơ.

Đáp án chuẩn:

- Chốn thần tiên

- Vẻ đẹp kì diệu, độc đáo

- Rộng lớn, kì vĩ

- Nơi yên bình

Câu 3: Chủ thể trữ tình của bài thơ là ai? Đó là chủ thể ẩn, chủ thể xuất hiện trực tiếp với một đại từ nhân xưng, hay chủ thể nhập vai vào một nhân vật trong bài thơ?

Đáp án chuẩn:

- Chủ thể trữ tình là chủ thể ẩn, chính là tác giả. Ông ẩn mình để cùng cảm nhận vẻ đẹp của Hương Sơn.

- Xuyên suốt bài thơ là là hình ảnh, vẻ đẹp của Hương Sơn kèm theo những xúc cảm, suy niệm của tác giả

Câu 4: Phân tích diễn biến tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình trong bài thơ

Đáp án chuẩn:

Bốn câu thơ đầu diễn tả sự háo hức của tác giả khi lần đầu đến Hương Sơn, với cụm từ "ao ước bấy lâu nay" và câu hỏi tu từ "Đệ nhất động hỏi là đây có phải?" thể hiện sự bồn chồn mong đợi. 

Ngoài việc ngắm cảnh đẹp, du khách còn được nghe tiếng chày kinh, giúp tâm hồn thanh thản. 

Khi đến các hang động, cảm xúc của tác giả nâng lên thành sự cảm thán trước vẻ đẹp kỳ diệu của nhũ đá, thể hiện niềm tự hào về cảnh sắc và con người Việt Nam. 

Cảm xúc hòa quyện vào thiên nhiên và không gian Phật giáo, với hình ảnh du khách vừa ngắm cảnh vừa niệm Phật, để lại sự lưu luyến và thốt lên "Càng trông phong cảnh càng yêu."

Câu 5: Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Phân tích hiệu quả xây dựng hình ảnh, sử dụng từ ngữ, biện pháp tu từ đối với việc thể hiện cảm hứng ấy.

Đáp án chuẩn:

- Cảm hứng chủ đạo: cảm xúc khi tác giả đến đây: ngạc nhiên, thánh phục, sững sờ trước cảnh đẹp Hương Sơn

- Tác giả đã sử dụng ngôn từ cũng như các biện pháp tu từ khác nhau để thể hiện nó như:

+ Điệp từ ''non non, nước nước, mây mây'' cùng câu hỏi tu từ "Đệ nhất động hỏi là đây có phải?''

+ Đảo ngữ kết hợp từ láy ''Thỏ thẻ rừng mai.. Lững lờ khe Yến..'' 

+ Nghệ thuật nhân hóa ''Chim cùng trái, cá nghe kinh.''

+ Điệp từ ''này'' cùng phép liệt kê'' suối Giải Oan,  chùa Cửa Võng, hang Phật Tích, động Tuyết Quỳnh”

=> Thể hiện sự rộng lớn, đa dạng của cảnh đẹp Hương Sơn và cảm xúc của tác giả, hòa mình vào thiên nhiên nơi đây.

Câu 6: Nhận xét về vai trò của vần và nhịp trong bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Cách ngắt nhịp luôn thay đổi. Khi là 2/2, lúc là 3/2/3 hoặc chuyển 3/2/2 

- Số chữ trong câu cũng tự do như câu 1 có 4 chữ, câu 2, câu 4 và câu 8 có 8 chữ, câu 3,5,6,7 có 7 chữ. Đến câu cuối thì là 6 chữ

- Giọng điệu, cảm xúc thay đổi:

+ 4 câu đầu: giọng điệu háo hức

+ 10 câu tiếp: dồn dập phát hiện, chiêm ngưỡng, trong ngạc nhiên

+ 5 câu cuối : trở lại tĩnh lặng, nghĩ suy 

Câu 7: Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về một cảnh đẹp khác trên đất nước ta mà bạn có dịp đến tìm hiểu qua sách báo hoặc đến thăm.

Đáp án chuẩn:

Tôi đã ghé thăm Tràng An, Ninh Bình, và nơi đây thực sự là món quà tuyệt vời của thiên nhiên. Quần thể danh thắng Tràng An gồm 48 hang động xuyên thủy, 31 dòng sông trong xanh, và các kiến trúc chùa cổ kính. Đây là nơi bạn có thể đắm mình trong không khí núi rừng cổ xưa. Ngồi trên thuyền, bạn sẽ cảm nhận sự tĩnh lặng và thanh bình. Các hang động như những viên ngọc với vẻ đẹp hoang sơ, cuốn hút.