BÀI 3: GIAO CẢM VỚI THIÊN NHIÊN

ÔN TẬP

Câu 1: Điền thông tin phù hợp vào bảng sau (làm vào vở):

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Xác định dạng thức xuất hiện của chủ thể trữ tình ở mỗi bài thơ trong bài học này.

Đáp án chuẩn:

- Hương sơn phong cảnh: chủ thể ẩn

- Thơ duyên, nắng đã hanh rồi: chủ thể xuất hiện trực tiếp với đại từ nhân xưng ''anh'' và ''em''

Câu 3: Từ việc đọc hiểu các văn bản thơ trong bài học này, bạn rút ra được những lưu ý gì trong cách đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình?

Đáp án chuẩn:

- Hiểu được hoàn cảnh sáng tác của bài thơ

- Hiểu được chủ đề cũng như nội dung chính của bài thơ

- Hiểu được nghệ thuật mà tác giả dùng trong bài

- Tìm được chủ thể trữ tình của bài thơ

- Ý nghĩa , cảm xúc mà tác giả muốn gửi gắm

Câu 4: Hãy rút ra những điều cần lưu ý:

- Khi viết bài văn phân tích, đánh giá một bài thơ.

- Giới thiệu, đánh giá nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm văn học.
Đáp án chuẩn:

- Khi viết bài văn phân tích, đánh giá một bài thơ:

+ Xác định đề tài, mục đích viết

+ Lập dàn ý

+ Bài viết phải đủ 3 phần mở, thân, kết

+ Luận điểm, dẫn chứng phải cụ thể, rõ ràng

- Giới thiệu, đánh giá nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm văn học

+ Xác định đề tài, mục đích nói, đối tượng nghe

+ Khi trình bày cần chú ý giọng đọc, đặc biệt là khi đọc thơ

+ Khi trao đổi với người nghe cần tập trung suy nghĩ, đưa rá ý kiến phù hợp

Câu 5: Viết bài văn phân tích, đánh giá tình cảm với thiên nhiên trong một bài thơ bạn đã học.

Đáp án chuẩn:

Mùa xuân là một trong những đề tài quen thuộc trong thơ ca và trở thành nguồn cảm hứng bất tận của người nghệ sĩ. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của tác giả Thanh Hải là một trong số những tác phẩm thể hiện rõ điều này. Qua bài thơ, chúng ta thấy được tình yêu thiên nhiên của thi nhân khi miêu tả bức tranh mùa xuân xứ Huế với thái độ trân trọng, ngợi ca và tâm hồn giao hòa mãnh liệt với thiên nhiên. Đồng thời, tình yêu đối với thiên nhiên của tác giả còn gắn bó chặt chẽ với tình yêu quê hương, đất nước.

Qua những vần thơ của nhà thơ Thanh Hải, vẻ của thiên nhiên đất trời đã hiện lên đầy sinh động qua bức tranh mùa xuân xứ Huế:

“Mọc giữa dòng sông xanh

  Một bông hoa tím biếc

  Ơi con chim chiền chiện

  Hót chi mà vang trời”

Nhà thơ Thanh Hải đã dùng biện pháp đảo ngữ với động từ "mọc" để nhấn mạnh sức sống của "bông hoa tím biếc". Mùa xuân, biểu thị sự sinh sôi, được thể hiện qua sự hòa quyện giữa nhành hoa nhỏ bé và dòng sông rộng lớn. Bức tranh mùa xuân còn được tô điểm bằng sắc xanh của nước và sắc tím của hoa, cùng với tiếng chim chiền chiện. Biện pháp nhân hóa và cảm thán "chi" gợi lên sự thân thương và chất giọng ngọt ngào của xứ Huế. Bằng bốn câu thơ ngắn, Thanh Hải đã tạo nên bức tranh mùa xuân xứ Huế với vẻ đẹp bình dị, trong trẻo và tràn đầy sức sống.

Tình yêu đối với thiên nhiên tạo vật của người thi nhân con được thể hiện qua những cảm nhận tinh tế và thái độ ngợi ca, trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên:

“Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng”

Hai câu thơ làm nổi bật sự hòa quyện giữa tâm hồn thi nhân và vẻ đẹp thiên nhiên. "Từng giọt" có thể là sương, mưa hay tiếng chim chiền chiện vang xa, tạo nên hình ảnh thi vị và độc đáo. Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác tô điểm cho bức tranh mùa xuân với âm thanh hữu hình. Tác giả thể hiện sự trân trọng và nâng niu vẻ đẹp thiên nhiên qua hành động "hứng" của "tôi".

Trong bài thơ, chúng ta còn thấy được tình yêu thiên nhiên của thi nhân gắn bó với tình yêu quê hương, đất nước trong sự quyện hòa qua ước nguyện hóa thân, cống hiến.

                                                     “Ta làm con chim hót

Ta làm một nhành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến”

Mạch cảm xúc từ vẻ đẹp mùa xuân đất trời chuyển hướng đến vẻ đẹp mùa xuân đất nước với cảm hứng ngợi ca và ước nguyện cao đẹp. Thi nhân sử dụng hình ảnh thiên nhiên quen thuộc và điệp cấu trúc câu để thể hiện khát vọng tô điểm mùa xuân. Ước nguyện của tác giả là giản dị, khiêm nhường, nhưng thể hiện tinh thần cống hiến và hy sinh tự nguyện.

Bài thơ được sáng tác vào năm 1980 - thời điểm tác giả Thanh Hải đang nằm trên giường bệnh. Bởi vậy, tình yêu thiên nhiên của thi nhân còn thể hiện ý nghĩa đặc biệt về niềm lạc quan và sự giao cảm mãnh liệt với cuộc sống cùng khát vọng cao đẹp của tác giả.