BÀI 28. LIPID

Khởi động: Dầu thực vật và mỡ động vật là loại lipid được sử dụng phổ biến hằng ngày để chế biến thực phẩm. Vai trò của chúng trong cơ thể sinh vật là gì? Tại sao tùy theo độ tuổi, cơ thể cần được cung cấp một lượng dầu và mỡ phù hợp? Lipid còn có những ứng dụng gì khác?

Giải nhanh:

- Vai trò: Cung cấp và dự trữ năng lượng, tham gia cấu trúc màng tế bào,…

- Vì nhu cầu dinh dưỡng và chức năng của cơ thể thay đổi theo thời gian và giai đoạn phát triển

- Điều chế xà phòng, sản xuất chất dẻo, mỹ phẩm,…

I. LIPID

Câu hỏi 1: Đặc trưng tính chất vật lí của lipid là gì?

Giải nhanh:

Lipid là những hợp chất hữu có có trong tế bào sống, không tan trong nước, nhưng tan được trong một số dung môi hữu cơ như: xăng, dầu hỏa,…

Câu hỏi 2: Có những loại lipid điển hình nào và vai trò của mỗi loại ở sinh vật là gì?

Giải nhanh:

- Chất béo: là nguồn dự trữ năng lượng trong cơ thể và là thành phần chính của dầu thực vật và mỡ động vật

- Sáp: thường được tìm thấy trên bề mặt lá, thân cây, trái cây của nhiều loại thực vật và da, lông của một số loại động vật, giúp chống nước và một số tác động có hại từ môi trường bên ngoài

II. CHẤT BÉO

Hoạt động 1: Em hãy tìm hiểu và trình bày về cách làm xà phòng từ dầu ăn, mỡ thừa sau khi sử dụng.

Giải nhanh:

1. Nguyên liệu để tái chế mỡ, dầu ăn thừa thành xà phòng:

- 1 kg dầu ăn thừa đã lọc bỏ cặn, tạp chất.

- 200 gram NaOH

- 400 gram nước cất 

- 5 mL tinh dầu sả, chanh, bạc hà tự nhiên (nếu có) để tạo mùi thơm và át mùi dầu mỡ cũ. 

2. Quy trình làm xà phòng 

- Bước 1: Đeo găng tay, kính mắt bảo hộ.

- Bước 2: Đong 200 gram NaOH vào ca đựng 400 gram nước cất đã chuẩn bị, quấy nhẹ, nhiệt độ sẽ tăng lên rất nhanh. Đảo đều và để riêng một góc, chờ nhiệt độ hạ xuống (đến 40 - 45 độ) 

- Bước 3: Khi nhiệt độ của hỗn hợp nước cất và NaOH về khoảng 40 - 45 độ C, đổ vào ca đựng 1 kg dầu đã chuẩn bị. Nhiệt độ của dầu tốt nhất trong khoảng 25 đến 35 độ C. 

- Bước 4: Dùng phới (đũa thủy tinh) quấy đều, từ nhẹ tới mạnh, liên tục cho tới khi hỗn hợp đặc lại và có độ kết dính. 

- Bước 5: Đổ xà phòng vào khuôn, đậy kín hoặc lấy giấy nến bọc lại, để qua đêm cho bánh xà phòng cứng lại.

Hoạt động 2: Chúng ta biết rằng chất béo được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày, từ thực phẩm đến mĩ phẩm và cả dược phẩm. Em hãy tìm hiểu qua sách báo, internet, sau đó thảo luận nhóm và liệt kê ra 3 sản phẩm có chứa chất béo. Giải thích tại sao chất béo lại có trong thành phần các sản phẩm đó.

Giải nhanh:

- Trong thực phẩm: mỡ động vật và dầu thực vật thường được sử dụng trong nhiều loại thực phẩm như thịt, sản phẩm đồ hộp, bánh kẹo,… Chất béo được sử dụng nhằm cung cấp năng lượng cho cơ thể và tạo ra hương vị và độ ngậy cho thực phẩm.