VĂN BẢN. LÃO HẠC

CHUẨN BỊ

Câu 1: Đọc trước truyện ngắn Lão Hạc; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nam Cao và một số bài viết xung quanh tác phẩm Lão Hạc.

Đáp án chuẩn:

- Tác giả Nam Cao: 

+ Tên thật là Trần Hữu Tri

+ Quê ông ở Lý Nhân, Hà Nam

+ Ông sinh ra trong một gia đình công giáo bậc trung. 

- Quan điểm sáng tác: “nghệ thuật vị nhân sinh”: “Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than”

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Đoạn văn "Tôi cũng ngồi lặng lẽ [...] tôi quý năm quyển sách của tôi..." thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào? 

Đáp án chuẩn:

Nhân vật ông giáo. 

Câu 2: Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?

Đáp án chuẩn:

- Lão Hạc là một con người có cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh. 

- Lão nghèo đến mức không thể lấy ra trăm bạc để lấy vợ cho người con trai duy nhất của mình, con trai ông phẫn chí đi đồn điền cao su Nam Kỳ, đi sáu năm rồi vẫn chưa về.

Câu 3: Những lời nói của lão Hạc với "cậu Vàng" thể hiện điều gì?

Đáp án chuẩn:

Lão Hạc rất yêu quý con chó của mình. Lão coi nó như con cháu trong nhà, như một con người để tâm sự, trò chuyện.

Câu 4: Câu nói của lão Hạc "chua chát" ở chỗ nào?

Đáp án chuẩn:

- Ông nói về kiếp người của mình, về kiếp sống nghèo khổ của mình. 

- Lão rất yêu quý cậu Vàng nhưng vì hoàn cảnh lão buộc phải bán cậu đi, cuối cùng để che đậy cho những xót xa vì mất đi người bạn lão đành tìm một lí do là “hoá kiếp” cho cậu Vàng được làm người.

Câu 5: Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?

Đáp án chuẩn:

Lão Hạc đã thể hiện tình yêu thương con của một người cha: luôn lo lắng cho tương của con, nghĩ cho cuộc đời con. 

Câu 6: Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?

Đáp án chuẩn:

- "cắn rơm cắn cỏ"

- "lạy ông giáo" 

Câu 7: Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?

Đáp án chuẩn:

Ông giáo nói với chính mình cũng là cho những người đọc. 

Câu 8: Điều gì khiến ông giáo thấy "Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm buồn..."?

Đáp án chuẩn:

- Việc ông giáo thấy lão Hạc đi xin bả chó. 

- Ông giáo nghĩ rằng lão Hạc vốn là người đáng kính nay lại theo gót Binh Tư để kiếm cái ăn. 

- Ông nghĩ lão Hạc đã sa đọa không còn giữ được bản thân và điều này khiến ông rất buồn. 

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 – 15 dòng.

Đáp án chuẩn:

Lão Hạc là một nông dân chất phác, hiền lành, góa vợ và có một con trai. Vì quá nghèo, con trai lão quẫn trí đi làm đồn điền cao su, để lão sống cô độc với chú chó cậu Vàng. Sau một trận ốm dài, lão không đủ sức làm thuê, đến đường cùng, lão đau đớn bán cậu Vàng. Lão đem tiền bán chó và mảnh vườn gửi ông giáo lo trước tiền ma chay. Ông giáo, một trí thức nghèo, hay sang nhà lão. Trước đó, lão nói dối Binh Tư, người làm nghề trộm chó, rằng xin bả chó để bắt con chó hay vào vườn, thực ra để tự kết liễu đời mình. Lão Hạc chết trong quằn quại, dữ dội, chỉ có Binh Tư và ông giáo hiểu nguyên nhân.

Câu 2: Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?

Đáp án chuẩn:

- Truyện có những nhân vật: Lão Hạc, ông giáo, cậu Vàng. 

- Vai trò dẫn dắt, giới thiệu và kết nối đối với phần sau của truyện, giúp người đọc hiểu rõ hơn về câu chuyện và nội dung ở các phần sau của văn bản.  

Câu 3: Phân tích nhân vật lão Hạc:

a) Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?

b) Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

c) Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em có suy nghĩ như thế nào về nhân vật này?

Đáp án chuẩn:

a. Hoàn cảnh của lão Hạc:

- Vợ mất sớm, một mình nuôi con. Tài sản chỉ có ba sào vườn, túp lều nhỏ và con chó cậu Vàng.

- Không có tiền cho con cưới vợ, con trai bỏ đi đồn điền cao su, lão sống một mình.

- Quá túng quẫn sau trận ốm, lão bán cậu Vàng, kỉ vật của con trai và người bạn thân thiết.

- Hoàn cảnh này được biết qua lời kể của ông giáo.

b. Diễn biến hành động, tâm trạng:

- Sau khi bán chó, lão sang nhà ông giáo kể với đôi mắt "ầng ậc nước", mếu máo, khóc hu hu.

- Lão đau đớn, dằn vặt vì "lừa một con chó".

- Lão khóc vì không thể tha thứ cho bản thân, rồi tự an ủi vì đã "hóa kiếp cho nó".

- Nguyên nhân: tình cảnh nghèo khó, lão không còn lựa chọn nào khác.

c. Lão Hạc là người có lòng tự trọng, biết lo xa. Lão không chấp nhận việc làm bất lương hay nhận sự giúp đỡ.

- Lão rất coi trọng nhân phẩm, danh dự, hơn cả mạng sống của mình.

Câu 4: Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc,...)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.

Đáp án chuẩn:

- Ông giáo đại diện cho tầng lớp trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ:

  + Chứng kiến mọi đau khổ của lão Hạc, con lão, vợ ông, và nhiều người khác.

  + Chỉ có thể đứng nhìn mà không cứu giúp họ khỏi khổ đau.

- Nhân vật ông giáo dẫn dắt câu chuyện và tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính, thể hiện những suy nghĩ, tâm tư của ông trước những bão giông của cuộc đời.

Câu 5: Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?

Đáp án chuẩn:

- Sự thấu hiểu về tình cảnh thống khổ của người nông dân trước cách mạng. 

- Đề cao vẻ đẹp tâm hồn cao quý của người nông dân.

- Nêu nên sự tha hoá biến chất của một bộ phận tầng lớp nông dân trong xã hội đương thời.

Câu 6: Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

- Ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật hiểu và cảm thông với Lão Hạc.

- Nghệ thuật phân tích tâm lý già dặn, kể chuyện chân thực, màu sắc trữ tình đan xen triết lý sâu sắc.

- Nhân vật có tính cá thể hóa cao.

=> Em ấn tượng với nghệ thuật xây dựng nhân vật. Họ hiện ra chân thực, sống động, bộc lộ những tâm tư, tình cảm, suy nghĩ riêng, phản ánh cuộc sống của người dân xưa.

Câu 7: Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Sau khi đọc xong truyện ngắn “Lão Hạc”, Nam Cao bày tỏ sự cảm thông với nỗi khổ của người nông dân và ca ngợi phẩm chất quý báu của họ. Tác phẩm cũng tố cáo xã hội cũ đã đẩy con người vào bi kịch đói nghèo và tha hóa. Qua cái nhìn của ông giáo, Nam Cao thể hiện lòng mình với người nông dân, giúp ta hiểu nỗi đau của họ và nguyên nhân sâu xa là sự nghèo đói và các hủ tục phong kiến lạc hậu.