THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Tìm ở phần cước chú hai văn bản Bài ca ngất ngưởng và Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc các trường hợp có thể minh họa cho một số cách giải thích nghĩa của từ được nêu ở phần Tri thức ngữ văn.

CH2: Trong những cước chú tim được theo bài tập 1, cách giải thích nào đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn? Hãy lí giải nguyên nhân.

CH3: Chỉ ra những trường hợp cước chú cụ thể mà ở đó người biên soạn đã sử dụng phối hợp ít nhất hai cách giải thích nghĩa của từ.

CH4: Chọn một số từ có cước chú ở các văn bản đọc trong bài và giải thích chúng theo cách khác so với cách đã được sử dụng. Tự đánh giá về cách giải thích mà bạn vừa thực hiện.

CH5: Vì sao trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm ví dụ?

CH6: Khi phân tích cái hay của những từ được dùng trong văn bản văn học, tại sao ta chưa thể thỏa mãn với việc dùng từ điển để tìm hiểu nghĩa của chúng?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: * Bài ca ngất ngưởng:

• Giải thích nghĩa của cả câu

• Nêu từ đồng nghĩa: tài bộ, người tái thượng, đông phong…

• Làm rõ nghĩa của từng yếu tố sau đó tổng hợp lại: các, tùng…

* Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:

• Giải thích nghĩa của cả câu: lòng dân trời tỏ, dân ấp dân lân, treo dê bán chó…

• Nêu từ đồng nghĩa: cui cút, làng bộ, linh…

• Làm rõ nghĩa của từng yếu tố sau đó tổng hợp từ: đoạn kình, xác phàm…

CH2: Trong những cước chú tìm được theo bài tập 1, cách giải thích đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn: Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị. Bởi vì, tùy vào ngữ cảnh cụ thể và vào đặc điểm, tính chất của từ được giải thích.

CH3: - Cước chú: (4) vương thổ: sử dụng phối hợp Giải thích bằng cách trình bày 

khái niệm mà từ biểu thị và nêu nghĩa chung mà từ biểu thị.

- Cước chú: (11) mộ: Giải thích bằng cách nêu lên từ đồng nghĩa hoặc trái 

nghĩa và nêu nghĩa chung của từ.

CH4: - Phủ doãn Thừa Thiên: chỉ nhà ở của quan đứng đầu tỉnh Thừa Thiên.

 - Quan hai: chức quan xếp thứ hai theo phẩm hàm trong quân đội Pháp

- Ưng: biểu thị sự chấp nhận, đồng ý nhận lời.

 => Cách giải thích trên dù đúng nhưng đều mang sự sơ sài và giải thích chưa thực sự rõ nghĩa của từ.

CH5: Trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm ví dụ vì nó có tác dụng giúp người đọc hiểu tường tận hơn về nghĩa của từ một cách tường tận và áp dụng nó vào trong trường hợp cụ thể.

CH6: Khi phân tích cái hay của những từ được dùng trong văn bản văn học, ta chưa thể thỏa mãn với việc dùng từ điển để tìm hiểu nghĩa của chúng bởi vì, khi dựa vào từ điển, tức là ta đang phụ thuộc vào cách nhìn, cách giải thích nghĩa của các tác giả khác nhau. Và qua từng thời điểm khác nhau, một số từ ngữ cũng mang những nét nghĩa khác.