VĂN BẢN: NHỚ ĐỒNG

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH1: Theo trải nghiệm của bạn, một nỗi nhớ thường được khởi đầu và phát triển như thế nào?

CH2: Hãy tưởng tượng về cách bạn mở đầu một sáng tác ngôn từ có nội dung thể hiện nỗi nhớ của bản thân. Điều gì sẽ được nói đến trước hết? Vì sao?

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Tiếng hò có mối quan hệ như thế nào với nỗi nhớ?

CH2: Các hình ảnh hiện lên ở đây có đặc điểm gì?

CH3: So với khổ thơ thứ nhất, khổ thơ này có điểm gì giống và khác?

CH4: Hãy tưởng tượng về hình ảnh “bàn tay…vãi giống tung trời”.

CH5: Đối tượng được gọi là "hồn thân" ở đây gồm những ai?

CH7: Hình ảnh "cánh chim buồn nhớ gió mây" biểu đạt cảm xúc gì của nhân vật trữ tình?

SAU KHI ĐỌC 

CH1: Theo bạn, nhan đề Nhớ đồng đã bao quát được toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ hay chưa? Vì sao? Nên hiểu như thể nào về nghĩa của từ "đồng" trang nhan đề?

CH2: Bạn có nhận xét gì về đặc điểm hình thức và nội dung của các khổ thơ 1, 4, 7, 13 trong văn bản? Các khổ thơ này được phân bố theo "quy luật” nào?

CH3: Hệ thống hình ảnh trong bài thơ đã biểu đạt được những nội dung gì? Bạn hiểu và đánh giá như thế nào về cách tác giả đan cài, phối hợp, sắp xếp các cụm hình ảnh?

CH4: Từ “đâu” xuất hiện bao nhiêu lần và đóng vai trò gì trong cấu tứ của bài thơ?

CH5: Phân tích tác dụng nghệ thuật của việc sử dụng luân phiên câu hỏi, câu kể và câu cảm trong văn bản.

CH6: Theo bạn, hình ảnh nào trong bài thơ mang tính tượng trưng rô nét hơn cả? Hãy làm rõ tính tượng trưng ở hình ảnh ấy.

CH7: Bài thơ cho thấy điều gì về tâm trạng, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật trữ tình? Nêu cảm nhận của bạn về những cảm xúc, tâm tình được tác giả bộc lộ trong bài thơ.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

CH: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) làm sáng tỏ mối liên hệ giữa các chi tiết, hình ảnh đã làm nên thế giới cảm xúc "nhớ đồng" trong bài thơ.

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: - Nỗi nhớ thường khởi đầu bằng việc chúng ta có ấn tượng tốt với điều gì đó hoặc yêu quý ai đó.

- Nỗi nhớ phát triển khi tình cảm ấy ngày càng lớn, khi ta nhớ lại những ký ức được thúc đẩy bởi các mối quan hệ tinh thần. 

CH2: Nếu em mở đầu một sáng tác ngôn từ có nội dung thể hiện nỗi nhớ của bản thân thì chủ thể của nỗi nhớ sẽ được nói đến trước hết vì em muốn người đọc hình dung được thứ tình cảm da diết mà nỗi nhớ muốn gửi gắm đến chủ thể đấy là thứ tình cảm gì.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: - Cảm hứng của nỗi nhớ được gợi lên từ tiếng hò. 

CH2: Các hình ảnh hiện lên đều đơn sơ, gần gũi, quen thuộc, thân thương, nhưng đều bị ngăn cách.

CH3: Giống nhau: Cả hai khổ thơ đều mang số lượng 2 câu thơ và đều nhắc đến không gian buổi trưa hiu quạnh

- Khác nhau: Ở khổ thứ nhất nhắc tới nỗi nhớ với tiếng hò, còn khổ thứ 3 nhắc tới nỗi nhớ với đồng ruộng quê hương. 

CH4: Đây là bàn tay của những người nông dân chất phác hồn hậu đang vất vả trên cánh đồng.

 Bàn tay gieo trồng lên đất sự giống, gieo cho đời những tinh túy yêu thương.

CH5: Đối tượng được gọi là “Hồn thân” ở đây có thể là những người chiến sĩ, những người nông dân hoặc người mẹ.

CH6: - “Tôi” ở khổ thơ trên là tác giả trong những ngày lang thang đi tìm chân lý, tìm lý tưởng sống của cuộc đời mình.

- “Tôi” ở khổ thơ này là tác giả đã tìm cho mình một lẽ sống, được chiếu sáng bởi ánh sáng của mặt trời chân lí.

CH7: Hình ảnh biểu đạt khao khát được giống như cánh chim tung bay với gió mây ngoài trời, được thoát ra bên ngoài cánh cửa nhà lao để về với đồng đội đồng chí.

SAU KHI ĐỌC 

CH1: - Nhan đề đã bao quát toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ. Vì bài thơ là niềm yêu quý thiết tha và nỗi nhớ da diết của nhà thơ với quê hương, đồng bào.

- Từ “đồng” ở đây có thể hiểu là đồng quê, đồng bào.

CH2: Đều có hai câu và sử dụng các câu cảm thán để biểu đạt nỗi nhớ quê hương da diết của mình.

- Về quy luật: Các khổ thơ này được phân bố đan xen lặp lại lẫn nhau tạo nên một kết cấu vòng tròn thể hiện một nỗi nhớ da diết về quê hương, lòng yêu nước cháy bóng của người chiến sĩ cách mạng.

CH3: - Hệ thống hình ảnh trong bài thơ biểu đạt nội dung về nỗi nhớ quê hương da diết. 

→ Cách tác giả đan cài, phối hợp, sắp xếp các cụm hình ảnh đều hợp tình, hợp lý. Tất cả đều đi theo một trình tự hợp lý, phù hợp với tâm tư, tình cảm lúc bấy giờ của tác giả khi đang bị giam giữ, nhớ về quê hương, về con đường cách mạng mà buồn da diết bởi tình cảnh bị giam, không thể cùng với nhân dân, với anh em đồng chí tiếp tục sự nghiệp cách mạng.

CH4: Từ “đâu” xuất hiện 10 lần trong tác phẩm. Nó thể hiện một tâm trạng ngổn ngang, vô định, không biết đi đâu, về đâu của một người thanh niên luôn sôi sục lòng yêu quê hương, đất nước với ý chí cách mạng mạnh mẽ nhưng lại chịu cảnh giam cầm, tù đày. 

CH5: Tác dụng nghệ thuật:

- Gợi ra một sự ám ảnh lớn trong lòng người về nỗi nhớ thương da diết và sự cô đơn tự đáy lòng sâu thẳm của nhà thơ.

- Việc sử dụng thành công luân phiên câu hỏi, câu kể và câu cảm cho thấy sự cảm nhận sâu sắc của nhà thơ trong hoàn cảnh tù đày.

CH6: Hình ảnh trong bài thơ mang tính tượng trưng, rõ nét hơn cả: Hình ảnh tiếng hò quê hương.

- Cảm hứng của nhà thơ được gợi lên từ một thứ âm thanh đặc biệt - tiếng hò quê hương.
- Tiếng hò vang lên lẻ loi, đơn độc giữa trưa tĩnh lặng, sâu lắng => Gợi lên nỗi buồn, hiu quạnh, đồng điệu với cảnh ngộ tâm trạng người tù.

- Điệu hò gợi nhớ lại làn điệu dân ca xứ Huế mộng mơ, trữ tình.

CH7: - Tâm trạng, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật: Tác giả thể hiện cảm xúc nhớ thương quê nhà, nhớ thương đồng bào da diết. Đồng thời từ đó làm sáng lên khát khao được tự do, khát khao thực hiện lí tưởng đem lại độc lập cho dân tộc, tự do cho quê hương.

- Cảm nhận của em: Đó là cảm xúc và tâm trạng của một người chiến sĩ cộng sản yêu quê hương, yêu đất nước, mang trong mình khát khao được chiến đấu, giành tự do, độc lập cho dân tộc, cho tổ quốc.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

CH: - Hình ảnh, chi tiết trong bài thơ:

+ "Ruồng tre, ô mạ xanh mơn mở, nương khoai ngọt sắn bùi, xóm nhà chìm lặng, con đường mòn mỏi theo năm tháng...

=> Tất cả những hình ảnh đó đều gợi nỗi nhớ quê da diết trong lòng Tố Hữu.