PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

I. Cơ cấu sinh học

1. Cơ cấu dân số theo giới

CH1: Dựa vào bảng 20.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày quan niệm cơ cấu dân số theo giới.

- Nhận xét tỉ lệ nam và nữ trong tổng số đân của các châu lục, năm 1950 và 2020.

2. Cơ cấu dân số theo tuổi

CH2: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết thế nào là cơ cấu dân số theo tuổi.

- Trình bày các cách phân chia cơ cấu dân số theo tuổi.

II. Cơ cấu xã hội

1. Cơ cấu dân số theo lao động

CH3: Dựa vào bảng 20.2 và thông tin trong bài, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo lao động. Lấy ví dụ minh họa.

II. Cơ cấu xã hội

2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa

CH4: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa. Lấy ví dụ minh họa.

Luyện tập

CH: Dựa vào bảng 20.2, em hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động phân theo khu vực kinh tế của Bu-run-đi, Ấn Độ và Anh, năm 2019. 

Vận dụng

Nhiệm vụ: Em hãy thu thập thông tin về cơ cấu dân số theo lao động ở Việt Nam. Nhận xét và giải thích những thay đổi trong cơ cấu dân số theo lao động ở nước ta những năm gần đây.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

I. Cơ cấu sinh học

1. Cơ cấu dân số theo giới

CH1:

 - Phân chia tổng dân số thành tỉ lệ giới nam và nữ.

 - Tương quan tỉ số giới tính nam so với 100 nữ

 - Năm 1950:

• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Phi có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Á có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Âu có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Đại Dương có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Mỹ có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.

 - Năm 2020:

• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Phi có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam. (thay đổi so với 1950)
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Á có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Âu có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Đại Dương có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam. (thay đổi so với 1950)
• Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Mỹ có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.

2. Cơ cấu dân số theo tuổi

CH2:

* Cơ cấu dân số theo tuổi: là tập hợp những nhóm người được sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định. 

* Các cách phân chia cơ cấu dân số theo tuổi:

- Dựa vào khoảng cách tuổi, thông thường cơ cấu dân số theo tuổi được chia thành hai loại:

  + Độ tuổi có khoảng cách đều nhau: có thể là 1 năm, 5 năm hoặc 10 năm (khoảng cách 5 năm được sử dụng nhiều hơn).

  + Độ tuổi có khoảng cách không đều nhau và thường chia thành 3 nhóm tuổi gồm 0 - 14 tuổi, 15 - 64 tuổi và từ 65 tuổi trở lên.

=> Căn cứ vào tỉ lệ dân số của ba nhóm tuổi trên, các nước trên thế giới có thể chia thành nước có cơ cấu dân số già hay cơ cấu dân số trẻ:

• Nước có cơ dân số trẻ: tỉ lệ người trong độ tuổi từ 0 -14 tuổi chiếm trên 35% và tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm không quá 7% số dân cả nước. 
• Nước có cơ dân số già: tỉ lệ người trong độ tuổi từ 0 -14 tuổi chiếm khoảng 30 - 35% và tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm trên 7% số dân cả nước.

II. Cơ cấu xã hội

1. Cơ cấu dân số theo lao động

CH3:

 1. Theo nguồn lao động: được chia thành hai nhóm: 

• Dân số hoạt động kinh tế (thường xuyên hoặc không thường xuyên)
• Dân số không hoạt động kinh tế (gồm học sinh, sinh viên và những người không tham gia lao động). 

 2. Theo khu vực kinh tế: phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia, chia làm 3 khu vực

• Khu vực I (nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản)
• Khu vực II (công nghiệp và xây dựng)
• Khu vực III (dịch vụ). 

II. Cơ cấu xã hội

2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa

CH4:

* Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa: phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, đồng thời là một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.

* Xác định cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá dựa vào:

 - Tỉ lệ người biết chữ (của nhóm dân số từ 15 tuổi trở lên).

 - Số năm đi học trung bình (của nhóm dân số từ 25 tuổi trở lên).

Luyện tập

CH: 

Vận dụng

Nhiệm vụ:  Tính chung năm 2020, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên ước tính đạt 54,6 triệu người, giảm 1,2 triệu người so với năm 2019. Sự sụt giảm này chủ yếu là từ lực lượng lao động ở khu vực nông thôn. So với năm 2019, lực lượng lao động khu vực nông thôn giảm hơn 1,1 triệu người.