PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

I. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

1. Sự luân phiên ngày, đêm

CH1: Dựa vào hình 5.1 và thông tin trong bài, em hãy cho biết vì sao ngày và đên diễn ra luân phiên trên Trái Đất.

2. Giờ trên Trái Đất

CH2: Dựa vào hình 5.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết Trái Đất được chia thành bao nhiêu múi giờ. Mỗi múi giờ rộng bao nhiêu độ kinh tuyến?

- Giải thích vì sao ranh giới múi giờ không thẳng theo đường kinh tuyến.

II. Hệ quả chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất

1. Các mùa trong năm

CH3: Dựa vào hình 5.4 và thông tin trong bài, em hãy:

- Xác định thời gian bắt đầu và kết thúc bốn mùa ở bán cầu Bắc theo đương lịch.

- Nhận xét và giải thích sự thay đổi thời tiết trong bốn mùa.

2. Ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ

CH4: Dựa vào hình 5.5 và thông tin trong bài, em hãy phân tích hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ theo các gợi ý sau:

- Nơi nào trên Trái Đất luôn có thời gian ngày và đêm đài bằng nhau? Vì sao?

- Càng về gần hai cực hiện tượng ngày, đêm diễn ra như thế nào?

- Nhận xét và giải thích hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ trong các ngày 22 - 6 và 22 - 12 ở bán cầu Bắc.

Luyện tập

CH1: Trình bày các hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất.

CH2:  Lập sơ đồ các hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất.

Vận dụng

CH: Trận chung kết World Cup, năm 2018 diễn ra ở Mát-xcơ-va (Liên bang Nga) được truyền hình trực tiếp trên thế giới vào 19 giờ ngày 15-7-2018. Người hâm mộ Việt Nam và Ác-hen-ti-na (Argentina) sẽ được xem truyền hình trực tiếp vào ngày, giờ nào?

PHẦN II. ĐÁP ÁN

I. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

1. Sự luân phiên ngày, đêm

CH1: Trái Đất có dạng hình cầu nên trong cùng một thời điểm chỉ được Mặt Trời chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Tuy nhiên, Trái Đất không đứng yên mà tự quay quanh trục tưởng tượng của nó => tạo ra sự luân phiên ngày và đêm trên Trái Đất.

2. Giờ trên Trái Đất

CH2: Trái Đất được chia thành 12 múi giờ. Mỗi múi giờ rộng 15 độ kinh tuyến. Ranh giới múi giờ không thẳng theo đường kinh tuyến vì: độ rộng lãnh thổ của từng quốc gia khác nhau, được quy định theo đường biên giới quốc gia.

II. Hệ quả chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất

1. Các mùa trong năm

CH3: Thời gian bắt đầu và kết thúc bốn mùa ở bán cầu Bắc theo đương lịch:

 - Mùa xuân: từ 21/3 (xuân phân) đến 22/6 (hạ chí).

 - Mùa hạ: từ 22/6 (hạ chí) đến 23/9 (thu phân).

 - Mùa thu: từ 23/9 (thu phân) đến 22/12 (đông chí)

 - Mùa đông: từ 22/12 (đông chí) đến 21/3 (xuân phân).

Sự thay đổi thời tiết trong bốn mùa: Nguyên nhân làm mùa đông lạnh hơn mùa hè là do trục nghiêng của Trái Đất so với Mặt Trời.

2. Ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ

CH4: Vào các ngày này, Trái Đất hướng cả hai nửa cầu về phía Mặt Trời như nhau, tia sáng mặt trời luôn chiếu vuông góc với Xích đạo, nên mọi nơi đều có số giờ chiếu sáng như nhau (12 giờ), ngày và đêm dài bằng nhau.

* Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ trong các ngày 22 - 6 và 22 - 12 ở bán cầu Bắc

=> Giải thích: bán cầu Bắc ngã về phía Mặt Trời, nên diện tích được chiếu sáng lớn, thời gian chiếu sáng dài, vì vậy có ngày dài hơn đêm.

* Ngày 22/12 (Đông chí): bán cầu Bắc có ngày ngắn hơn đêm, càng về xích đạo chênh lệch ngày – đêm càng lớn, từ  66033’đến cực có đêm dài 24 giờ.

=> Giải thích: bán cầu Bắc ngã về phía xa Mặt Trời, nên diện tích được chiếu sáng nhỏ, thời gian chiếu sáng ngắn, vì vậy có ngày ngắn hơn đêm.

Luyện tập

CH1:

* Sự luân phiên ngày đêm: Trái Đất có dạng hình cầu nên trong cùng một thời điểm chỉ được Mặt Trời chiếu sáng một nửa. Tuy nhiên, Trái Đất không đứng yên mà tự quay quanh trục tưởng tượng của nó => tạo ra sự luân phiên ngày và đêm trên Trái Đất.

* Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế: Trái Đất được chia thành 12 múi giờ. Mỗi múi giờ rộng 15 độ kinh tuyến. Lấy kinh tuyến 180o qua giữa múi giờ số 12 ở Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế.

CH2:

* Các mùa trong năm:

 - Nguyên nhân: do trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và không đổi phương khi chuyển động quanh Mặt Trời

 - Tính chất: Một năm thành bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông => chỉ mang tính chất tương đối và có sự khác nhau ở các khu vực, các quốc gia.

* Ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ:

 - Nguyên nhân: Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong khi chuyển động quanh Mặt Trời

 - Tính chất:

 + Ở Xích đạo, quanh năm có ngày, đêm bằng nhau. 

 + Càng xa Xích đạo về hai cực, độ dài ngày và đêm càng chênh lệch. 

 + Càng gần cực, số ngày địa cực càng tăng. Tại hai cực có 6 tháng ngày và 6 tháng đêm.

Vận dụng

CH: Người hâm mộ Việt Nam sẽ được xem truyền hình trực tiếp vào 0 giờ ngày 16-7-2018. Người hâm mộ Ác-hen-ti-na sẽ được xem truyền hình trực tiếp vào 13 giờ ngày 15-7-2018