PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

I. Khái niệm 

CH1: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy:

- Trình bày khái niệm của khí quyển.

- Nêu dẫn chứng về vai trò của khí quyển đối với sự sống trên Trái Đất.

II. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất

1. Phân bố theo vĩ độ

CH2: Dựa vào bảng 8, kiến thức đã học và thông tin trong bài, em hãy:

- Nhận xét sự thay đổi của nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt năm từ Xích đạo đến vĩ độ 70o ở bán cầu Bắc.

- Giải thích vì sao có sự thay đổi đó.

2. Phân bố theo lục địa và đại dương

CH3: Dựa vào hình 68. 1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu sự khác nhau về biên độ nhiệt năm giữa các trạm khí tượng cùng vĩ độ trên hình 8.1.

- Giải thích vì sao có sự khác biệt về nhiệt độ giữa lục địa và đại dương.

3. Phân bố theo địa hình

CH4: Dựa vào hình 8.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày sự thay đổi nhiệt độ theo độ cao ở tầng đối lưu.

- Cho biết nhiệt độ còn phụ thuộc vào những yếu tố nào của địa hình. Chứng minh.

Luyện tập

CH1: Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất theo vĩ độ, theo lục địa, đại dương và theo địa hình

CH2: Em hãy cho biết yếu tố địa hình ảnh hưởng như thế nào tới sự phân bố nhiệt độ.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Em hãy tìm thông tin và sưu tầm hình ảnh về những địa điểm có nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trên thế giới.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

I. Khái niệm 

CH1: Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ trụ, trước tiên là Mặt Trời, có cấu trúc gồm nhiều tầng: tầng đối lưu, tầng bình lưu, các tầng cao khí quyển. 

* Vai trò: Cung cấp khí oxy và các khí khác cần thiết cho sự sống, bảo vệ sự sống trên Trái Đất (tầng ôzôn ngăn cản tia tử ngoại, ngăn cản sự phá hoại của các thiên thạch), điều hòa nhiệt cho bề mặt Trái Đất.

II. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất

1. Phân bố theo vĩ độ

CH2: Nhiệt độ trung bình năm cao nhất ở khu vực chí tuyến. Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao. Vì vậy từ xích đạo đến vĩ độ 70o ở Bán cầu Bắc nhiệt độ trung bình năm giảm dần.

=> Giải thích: Do Trái Đất có dạng hình cầu nên càng lên vĩ độ cao, góc chiếu sáng của Mặt Trời (góc nhập xạ) càng nhỏ dẫn đến lượng nhiệt nhận được giảm.

2. Phân bố theo lục địa và đại dương

CH3:

 - Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ tây sang đông.

- Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở lục địa.

- Càng xa đại dương, biên độ nhiệt năm càng tăng.

=> Giải thích: Lục địa hấp thụ và phản xạ nhiệt nhanh, còn đại dương thì ngược lại. Ở những khu vực gần đại dương, nơi có dòng biển nóng hoặc dòng biển lạnh đi qua nhiệt độ không khí cũng có sự chênh lệch.

3. Phân bố theo địa hình

CH4: Nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6∘C khi lên cao 100 m. 

=> Nguyên nhân: do càng lên cao không khí càng loãng, không hấp thụ và giữ được nhiều nhiệt.

* Nhiệt độ còn phụ thuộc vào những yếu tố: Độ dốc, hướng phơi của sườn núi

Luyện tập

CH1:

CH2:

  1. Độ cao: nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6∘C khi lên cao 100 m. 

  2. Độ dốc: có độ dốc lớn, góc nhập xạ nhỏ nên nhận được lượng nhiệt ít hơn và ngược lại

  3. Hướng phơi của sườn núi: sườn núi đón ánh sáng mặt trời có nhiệt độ cao hơn sườn núi khuất ánh sáng mặt trời.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Thung lũng Chết, California, Mỹ: Khu vực này được ghi nhận kỷ lục là nơi nóng nhất năm 2019 với nhiệt độ lên tới 47 độ C. Vào năm 1913, nhiệt độ ở đây cao ở mức 56,7 độ C.

Dallol, Etiopia: Dallol có nhiệt độ trung bình hàng ngày là 41 độ C trong suốt 6 năm kể từ năm 1960 đến năm 1966, trở thành khu vực có sự tồn tại của con người có nhiệt độ trung bình cao nhất.

* Các nơi lạnh nhất thế giới:

Cao nguyên Station (Hoa Kỳ): Nơi đây từng ghi nhận mức nhiệt −89 °C (−129 °F), dù vậy nhiệt độ trung bình quý III (giai đoạn lạnh nhất trong năm) là −63 °C (−81 °F).