BÀI 9: KHÍ ÁP VÀ GIÓ

I. Khí áp

1. Sự hình thành các đai khí áp

Câu 1: Dựa vào hình 9. 1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Xác định các đai khí áp cao và đai khí áp thấp trên Trái Đất.

- Trình bày sự hình thành các đai khí áp trên Trái Đất.

Giải rút gọn:

Đai khí áp cao: Hai đai khí áp cao cực – cận nhiệt đới

Đai khí áp thấp: Hai đai khí áp thấp ôn đới – xích đạo. 

Hình thành các đai khí áp trên Trái đất phụ thuộc vào phân nhiệt độ, hiệu ứng Coriolis, địa hình và tương tác. Yếu tố này tạo ra sự khác biệt giữa các vùng và ảnh hưởng đến sự phân nhiệt độ trên Trái Đất.

2. Nguyên nhân thay đổi khí áp

Câu 2:Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu những nguyên nhân của sự thay đổi khí áp.

- Lấy ví dụ về sự thay đổi khí áp do các nguyên nhân kể trên.

Giải rút gọn:

 1. Theo độ cao: càng lên cao không khí càng loãng, sức nén của không khí càng nhỏ  => Càng lên cao khí áp càng giảm

 2. Theo nhiệt độ: nhiệt độ tăng, không khí nở ra, sức nén của không khí nhỏ => khí áp giảm 

3. Theo thành phần không khí: không khí chứa nhiều hơi nước sẽ có khí áp giảm.

II. Gió

1. Các loại gió chính trên Trái Đất

Câu 3: Dựa vào hình 9.1 và thông tín trong bài, em hãy:

- Kể tên các loại gió chính trên bề mặt Trái Đất.

- Trình bày đặc điểm của các loại gió này.

Giải rút gọn:

1. Gió đông: thổi từ Đông sang Tây trên các vùng biển ven biển., điều hòa nhiệt độ và độ ẩm trên các vùng ven biển.

2. Gió Tây ôn đới: thổi quanh năm từ áp cao cận chí tuyến về áp thấp ôn đới, theo hướng tây nam ở bán cầu Bắc và hướng tây bắc ở bán cầu Nam, thường gây mưa phùn và mưa nhỏ.

3. Gió Mậu dịch (Tín phong): thổi đều đặn quanh năm từ áp cao cận chí tuyến về áp thấp xích đạo, theo hướng đông bắc ở bán cầu Bắc và hướng đông nam ở bán cầu Nam..

4. Gió mùa: thổi theo mùa, gồm có gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hạ, do sự hấp thụ và toả nhiệt không đều giữa lục địa và đại dương theo mùa, gây mưa lớn, thường lạnh và khô.

Câu 4. Dựa vào hình 9.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày điều kiện hình thành gió biển và gió đất.

- Mô tả hoạt động và đặc điểm của gió biển và gió đất.

Giải rút gọn:

Gió biển và gió đất là hai loại gió chính trên bề mặt Trái Đất. Gió biển có mát và ẩm, hình thành từ sự khác biệt nhiệt độ giữa mặt biển và mặt đất. Gió đất có khô và nóng, hình thành từ sự khác biệt nhiệt độ giữa mặt đất và không khí. Cả hai loại gió này đều có những tác động đáng kể đến khí hậu trên các vùng khác nhau của Trái Đất.

Câu 5: Dựa vào hình 9.3 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày hiện tượng phơn (gió phơn) và cho biết nguyên nhân hình thành hiện tượng này.

- Nêu sự khác nhau về nhiệt độ, không khí và lượng mưa ở sườn đón gió và sườn khuất gió.

Giải rút gọn:

Hiện tượng gió phơn là một hiện tượng thường xảy ra trong một thời gian ngắn. Nguyên nhân chủ yếu này là do sự chênh lệch nhiệt độ giữa không khí ở các tầng khác nhau trong không khí.

Sườn đón gió có nhiệt độ cao hơn, không khí ẩm và lượng mưa lớn, trong khi sườn khuất gió có nhiệt độ thấp hơn, không khí khô và mưa ít.

Câu 6: Dựa vào hình 9.4 và thông tin trong bài, em hãy trình bày đặc điểm và hoạt động của gió thung lũng và gió núi.

Giải rút gọn:

Gió thung lũng từ vùng áp suất cao đến vùng áp suất thấp, tạo ra khí hậu khô hạn trong khu vực thung lũng. Khi đó, gió núi bay từ vùng áp suất cao đến vùng áp suất thấp, mang theo độ ẩm và gây ra hiện tượng mưa hoặc tạo ra khí hậu ẩm ẩm trên các vùng núi cao .

Luyện tập

Câu 1: Hãy so sánh sự giống nhau và khác nhau của gió biển - gió đất và gió mùa.

Giải rút gọn:

Gió biển - gió đất được hình thành thành do chênh lệch nhiệt độ giữa đất và không khí xung quanh, trong khi gió mùa được hình thành thành do chênh lệch nhiệt độ giữa địa chất và biển. Gió biển thường mang theo độ ẩm từ biển, gây ra khí hậu ẩm ướt, trong khi gió đất mang theo độ ẩm ít hơn từ vùng đất liền, gây ra khí hậu khô hạn. Gió mùa là hệ thống gió lớn và ổn định, xuất hiện theo mùa và có thể mang theo độ ẩm tùy thuộc vào hướng thổi và địa lý.

Câu 2:  Kể tên một số khu vực có chế độ gió mùa phổ biến trên Trái Đất. Trình bày nguyên nhân hình thành và đặc điểm của gió mùa.

Giải rút gọn:

Ví dụ: Nam Á, Đông Nam Á, Đông Phi

Nguyên nhân: sự hấp thụ và toả nhiệt không đều giữa lục địa và đại dương theo mùa.

Đặc điểm: thổi theo mùa, gồm có gió mùa mùa đông - mùa hạ, ẩm và gây mưa lớn, gió mùa mùa đông thường lạnh - khô.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Em hãy lựa chọn và viết một đoạn văn ngắn tìm hiểu một loại gió địa phương ở Việt Nam theo gợi ý sau: phân bố, nguyên nhân hình thành, đặc điểm của gió.

Giải rút gọn:

Gió tín phong là một loại gió mùa xuất hiện ở các khu vực ven biển nhiệt đới. Nó có thể gây ra sự chênh lệch nhiệt độ giữa địa chất và biển, mang theo độ ẩm từ biển và có thể gây ra khí hậu ẩm và mưa ở khu vực ven biển.