BÀI 8: KHÍ QUYỂN, SỰ PHÂN BỐ NHIỆT ĐỘ TRÊN TRÁI ĐẤT 

I. Khái niệm 

Câu 1: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy:

- Trình bày khái niệm của khí quyển.

- Nêu dẫn chứng về vai trò của khí quyển đối với sự sống trên Trái Đất.

Giải rút gọn:

Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ trụ, trước tiên là Mặt Trời, gồm nhiều tầng: tầng đối lưu, tầng bình lưu, các tầng cao khí quyển. 

Vai trò: Cung cấp khí oxy và các khí khác cần thiết cho sự sống, bảo vệ sự sống trên Trái Đất…

II. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất

1. Phân bố theo vĩ độ

Câu 2: Dựa vào bảng 8, kiến thức đã học và thông tin trong bài, em hãy:

- Nhận xét sự thay đổi của nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt năm từ Xích đạo đến vĩ độ 70o ở bán cầu Bắc.

- Giải thích vì sao có sự thay đổi đó.

Giải rút gọn:

Nhận xét: Nhiệt độ trung bình năm cao nhất ở khu vực chí tuyến. Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao. Do Trái Đất có dạng hình cầu nên càng lên vĩ độ cao => góc chiếu sáng của Mặt Trời càng nhỏ => lượng nhiệt giảm.

2. Phân bố theo lục địa và đại dương

Câu 3: Dựa vào hình 68. 1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu sự khác nhau về biên độ nhiệt năm giữa các trạm khí tượng cùng vĩ độ trên hình 8.1.

- Giải thích vì sao có sự khác biệt về nhiệt độ giữa lục địa và đại dương.

Giải rút gọn:

 - Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ tây sang đông. Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở lục địa. Càng xa đại dương, biên độ nhiệt năm càng tăng.

=> Lục địa hấp thụ và phản xạ nhiệt nhanh, còn đại dương thì ngược lại.

3. Phân bố theo địa hình

Câu 4: Dựa vào hình 8.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày sự thay đổi nhiệt độ theo độ cao ở tầng đối lưu.

- Cho biết nhiệt độ còn phụ thuộc vào những yếu tố nào của địa hình. Chứng minh.

Giải rút gọn:

Nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6∘C khi lên cao 100 m => Càng lên cao không khí càng loãng, không hấp thụ và giữ được nhiều nhiệt.

Yếu tố: độ dốc, hướng phơi sườn núi

Luyện tập

Câu 1: Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất theo vĩ độ, theo lục địa, đại dương và theo địa hình

Giải rút gọn:

Câu 2: Em hãy cho biết yếu tố địa hình ảnh hưởng như thế nào tới sự phân bố nhiệt độ.

Giải rút gọn:

  1. Độ cao: nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao

  2. Độ dốc: có độ dốc lớn, góc nhập xạ nhỏ => lượng nhiệt ít hơn và ngược lại

  3. Hướng phơi của sườn núi: sườn núi đón ánh sáng mặt trời có nhiệt độ > sườn núi khuất ánh sáng mặt trời.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Em hãy tìm thông tin và sưu tầm hình ảnh về những địa điểm có nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trên thế giới.

Giải rút gọn:

Thung lũng Chết, California, Mỹ:  kỷ lục là nơi nóng nhất năm 2019 với nhiệt độ lên tới 47 độ C. Vào năm 1913, nhiệt độ ở đây cao ở mức 56,7 độ C.

Vostok (Liên Bang Nga):  mùa hè nhiệt độ cũng không vượt quá -21 độ C